Rechtbank Amsterdam, 31-01-2008, BC3432 BD1158, AWB 07-3445 ZFW, AWB 07-3443 ZFW, AWB 07-3444 ZFW

Rechtbank Amsterdam

Sector Bestuursrecht Algemeen

meervoudige kamer

in de gedingen met reg. nrs. AWB 07/3445 ZFW, AWB 07/3443 ZFW en

AWB 07/3444 ZFW,

[eiser 1], [eiser 2] en [eiser 3] wonende te België, Frankrijk en Ierland,

eisers,

vertegenwoordigd door mrs. E.H. Pijnacker Hordijk en W.W. Geursen,

de Raad van bestuur van het College voor zorgverzekeringen,

verweerder,

vertegenwoordigd door mrs. M.C.D. van der Herberg en M. van Dijen

2.3 Eisers hebben in beroep het volgende aangevoerd.

Primair stellen zij dat de artikelen 28 en 28 bis van Verordening 1408/71 geen dwingende aanwijsregel bevatten uit hoofde waarvan eisers van rechtswege onderworpen zijn aan het verstrekkingenregime van het woonland. Deze bepalingen belichamen een recht waarvan de gepensioneerde werknemer kan kiezen al dan niet gebruik te maken. Dit keuzerecht vloeit voort uit het systeem van Verordening (EEG) 1408/71 en artikel 29 van de daarbij behorende Toepassingsverordening, mede in het licht bezien van de artikelen 39 en/of 18 van het EG-verdrag. Nu eisers niet hebben gekozen voor toepasselijkheid van het verstrekkingenregime van het woonland, is artikel 69 van de Zvw in het geval van eisers niet van toepassing.

Subsidiair voeren eisers aan dat sprake is van een ongerechtvaardigde belemmering in de zin van de artikelen 39 en 18 van het EG-verdrag, wanneer niet is voorzien in een keuzemogelijkheid. Door een eenzijdige wijziging van de nationale zorgverzekeringswetgeving wordt de levensstandaard van eisers die in een andere lidstaat wonen, aangetast. Deze aantasting wordt veroorzaakt door een verlaging van de dekking van zorg- en ziektekosten door gedwongen aansluiting bij het woonlandpakket, terwijl er tegelijkertijd sprake is van een verhoging van de bijdragen die eisers moeten betalen. Deze aantasting belemmert de vrijheid van verkeer. De betreffende regelgeving is dan ook onverbindend.

Meer subsidiair stellen eisers dat de woonlandfactor op onjuiste wijze is berekend door de gemiddelde kosten voor alle ingezetenen te vergelijken en niet de kosten welke de lidstaten onderling verrekenen op grond van artikel 95 van de Toepassingsverordening. Bovendien is de woonlandfactor gebaseerd op cijfers welke niet uit een objectieve bron afkomstig zijn. De gehanteerde woonlandfactor is in strijd met het gelijkheidsbeginsel en het verbod van willekeur, aldus eisers.

2.6 Artikel 69 van de Zorgverzekeringswet luidde -ten tijde hier van belang en voorzover hier aan de orde- als volgt:

1. In het buitenland wonende personen die met toepassing van een Verordening van de Raad van de Europese Gemeenschappen dan wel toepassing van zodanige verordening krachtens de overeenkomst betreffende de Europese Economische Ruimte of een verdrag inzake sociale zekerheid in geval van behoefte aan zorg recht hebben op zorg of vergoeding van de kosten daarvan, zoals voorzien in de wetgeving over de verzekering voor zorg van hun woonland, melden zich, tenzij zij op grond van deze wet verzekeringsplichtig zijn, bij het College zorgverzekeringen aan.

2. De in het eerste lid bedoelde personen zijn een bij ministeriële regeling te bepalen bijdrage verschuldigd, die voor de toepassing van artikel 22 alsmede, voor een bij die regeling te bepalen gedeelte van de bijdrage, voor de toepassing van de Wet op de zorgtoeslag als premie voor een zorgverzekering wordt beschouwd.

5. Bij ministeriële regeling:

a. kan, in afwijking van het vierde lid, worden bepaald dat de bijdrage, bedoeld in het tweede lid, door een orgaan dat pensioen of rente uitkeert, op dat pensioen of die rente wordt ingehouden en aan het Zorgverzekeringsfonds wordt afgedragen;

b. kunnen regels worden gesteld over de wijze waarop het College zorgverzekeringen zijn taak, bedoeld in het vierde lid, uitoefent of de organen, bedoeld in onderdeel a, de in dat onderdeel bedoelde werkzaamheden uitvoeren.

2.7 Artikel 28 van Verordening (EEG) 1408/71 betreffende de toepassing van de socialezekerheidsregelingen op werknemers en zelfstandigen, alsmede op hun gezinsleden, die zich binnen de Gemeenschap verplaatsen (hierna ook: de Verordening) luidt -voor zover van belang- als volgt.

Pensioenen of renten, verschuldigd op grond van de wettelijke regelingen van een of meer Lid-Staten, terwijl in het land van de woonplaats geen recht op prestaties bestaat

1. De rechthebbende op een pensioen of rente verschuldigd krachtens de wettelijke regeling van een Lid-Staat, of op pensioenen of renten verschuldigd krachtens de wettelijke regelingen van twee of meer Lid-Staten, die geen recht op prestaties heeft op grond van de wettelijke regeling van de Lid-Staat op het grondgebied waarvan hij woont, heeft niettemin zelf, evenals zijn gezinsleden, recht op deze prestaties, voorzover hij op grond van de wettelijke regeling van de voor de pensioenverzekering bevoegde Lid-Staat, of van ten minste één van de voor deze verzekering bevoegde Lid-Staten, eventueel met inachtneming van artikel 18 en van bijlage VI recht op prestaties zou hebben, indien hij op het grondgebied van de betrokken Staat woonde. (…)

2. In de in lid 1 bedoelde gevallen komen de verstrekkingen voor rekening van het overeenkomstig de volgende regels vastgestelde orgaan:

a) indien de rechthebbende krachtens de wettelijke regeling van één Lid-Staat recht op bedoelde verstrekkingen heeft, komen deze voor rekening van het bevoegde orgaan van deze Staat; (…)

2.8 In artikel 28bis van de Verordening is het volgende bepaald.

Pensioenen of renten, verschuldigd op grond van de wettelijke regeling van een of meer andere Lid-Staten dan het land van de woonplaats, terwijl in het laatstbedoelde land recht op verstrekkingen bestaat

Indien de rechthebbende op een pensioen of rente, verschuldigd krachtens de wettelijke regeling van een Lid-Staat, of op pensioenen of renten, verschuldigd krachtens de wettelijke regelingen van twee of meer Lid-Staten, woont op het grondgebied van een Lid-Staat waarvan de wettelijke regeling voor het recht op verstrekkingen geen voorwaarden stelt inzake de verzekering of de arbeid en krachtens de wettelijke regeling waarvan geen pensioen of rente verschuldigd is, komen de aan hem en aan zijn gezinsleden verleende verstrekkingen voor rekening van het overeenkomstig artikel 28, lid 2, bepaalde orgaan van een van de ter zake van pensioenen bevoegde Lid-Staten, voorzover de betrokken rechthebbende en zijn gezinsleden recht zouden hebben op deze verstrekkingen krachtens de wettelijke regeling die wordt toegepast door het bedoelde orgaan indien zij woonden op het grondgebied van de Lid-Staat waar dit orgaan is gevestigd.

2.9 Artikel 33, eerste lid, van de Verordening luidt als volgt:

Het orgaan van een Lid-Staat dat een pensioen of rente verschuldigd is en dat een wettelijke regeling toepast waarin is bepaald, dat voor rekening van een pensioen of rentetrekker bijdragen of premies worden ingehouden om de kosten van de prestaties bij ziekte en moederschap te dekken, is gemachtigd deze bedragen, berekend overeenkomstig de betrokken wettelijke regeling, in te houden op het pensioen of de rente welke dit orgaan verschuldigd is, voorzover de prestaties krachtens de artikelen 27, 28, 28 bis, 29 31 en 32 voor rekening van een orgaan van bedoelde Lid-Staat komen.

2.10 Artikel 29 van Verordening (EEG) 574/72 tot vaststelling van de w?ze van toepassing van Verordening (EEG) nr. 1408/71 betreffende de toepassing van de sociale zekerheidsregelingen op werknemers en zelfstandigen, alsmede op hun

gezinsleden, die zich binnen de Gemeenschap verplaatsen (hierna ook: de Toepassingsverordening), luidt – voor zover relevant – als volgt:

Verstrekkingen aan pensioen- of rentetrekkers en aan hun gezinsleden die hun woonplaats niet hebben in een Lid-Staat krachtens de wettel?ke regeling waarvan z? een pensioen of rente genieten en recht op prestaties hebben

1. Om op het grondgebied van de Lid-Staat waar h? woont in aanmerking te komen voor verstrekkingen krachtens artikel 28, lid 1, en artikel 28 bis van de verordening, is de pensioen- of rentetrekker verplicht zich en z?n in dezelfde lidstaat wonende gezinsleden te doen inschr?ven b? het orgaan van de woonplaats, onder overlegging van een verklaring waarin wordt bevestigd dat h? krachtens de wettel?ke regeling of krachtens één der wettel?ke regelingen op grond waarvan een pensioen of rente verschuldigd is, voor zich zelf en voor z?n gezinsleden recht op genoemde verstrekkingen heeft.

3.5 In genoemd arrest Van der Duin heeft het HvJ EG onder punt 40 overwogen dat wanneer de rechthebbenden op een pensioen of rente en de leden van hun gezin onder de regeling van artikel 28 van Verordening 1408/71 zijn gaan vallen doordat zij zich, overeenkomstig artikel 29 van Verordening 574/72, hebben ingeschreven bij het orgaan van de woonplaats (cursivering door de rechtbank aangebracht), deze rechthebbenden voor zichzelf en voor de leden van hun gezin, recht hebben op verstrekkingen (…) krachtens de wettelijke regeling van de lidstaat op het grondgebied waarvan zij wonen (…) alsof zij krachtens die wettelijke regeling recht hadden op verstrekkingen.

Eisers zien zich door deze overweging gesterkt in hun overtuiging dat de artikel 28 van de Verordening een keuzerecht behelst, aangezien dit artikel niet eerder van toepassing is dan nadat betrokkene zich heeft ingeschreven overeenkomstig artikel 29 van de Toepassingsverordening.

3.6 Anders dan eisers is de rechtbank echter van oordeel dat een keuzerecht daaruit niet voortvloeit.

Daartoe stelt de rechtbank voorop, dat het arrest Van der Duin in de kern niet ziet op de uitlegging van dat artikel 28, maar van (het in casu niet aan de orde zijnde) artikel 22 van diezelfde Verordening.

Voorts wijst de rechtbank op overweging 15 in datzelfde arrest Van der Duin, waarin het HvJ EG vaststelt dat Van der Duin zich (…) heeft ingeschreven bij het plaatselijke ziekenfonds waardoor hij aanspraak kon maken op verstrekkingen uit hoofde van artikel 28 van Verordening 1408/71 (cursivering door de rechtbank aangebracht). Het HvJ EG concludeert hier dus (juist) niet dat Van der Duin (en zijn gezin) door die inschrijving “onder de regeling van artikel 28 van Verordening 1408/71 zijn gaan vallen” (de formulering van overweging 40), maar ziet die inschrijving uitsluitend als constituerend vereiste voor het maken van aanspraak op verstrekkingen uit hoofde van artikel 28 van de Verordening.

3.8 In het bepaalde in artikel 29, eerste lid van de Toepassingsverordening ziet de rechtbank evenmin grond om te komen tot een keuzerecht als door eisers bepleit. In de tekst van dit artikellid wordt uitsluitend gesproken van het in aanmerking komen voor verstrekkingen, en niet van het al dan niet hebben van een recht op de keuze van een bepaald ziektekosten(verzekerings-)stelsel, en niet over een voorwaarde vooraf voor toepasselijkheid van artikel 28 van de Verordening.

Dit is in lijn met de naam en de considerans van de Toepassingsverordening, waaruit blijkt dat deze dient ter uitwerking en toepassing van de Verordening. De tekst van artikel 29, eerste lid van de Toepassingsverordening sluit ook aan bij de eerder weergegeven overweging 15 (en dus niet bij de door eisers aangehaalde overweging 40) uit het arrest Van der Duin. Het belang van die overweging 40 wordt daarmee nog verder gerelativeerd.

4.6 Zoals door het HvJ EG in vaste jurisprudentie is aanvaard en benadrukt, brengt de Verordening geen harmonisatie, maar uitsluitend coördinatie van wetgeving tot stand, en is dit gegeven niet in strijd met (hoger) EG-recht.

Kenmerk van coördinatie in plaats van harmonisatie is dat elke Lid-Staat zijn soevereiniteit behoudt om te komen tot eigen nationale wetgeving op het betreffende terrein. Aan een stelsel van coördinatie op het terrein van de sociale zekerheid is inherent dat de hoogte van de te betalen sociale bijdragen verschilt naar gelang van de lidstaat waar deze werkzaamheid geheel of gedeeltelijk wordt uitgeoefend of naar gelang van de sociale zekerheidswetgeving die op deze werkzaamheid van toepassing is (zie bijv. het arrest van 8 maart 2001, Commissie/Duitsland, C-68/99, punt 29, en het arrest Hervein e.a. van 19 maart 2002, C-393/99 en C-394/99, punt 52).

4.11 Eisers hebben nog als grief naar voren gebracht dat de wet na hun vertrek naar het buitenland is gewijzigd in hun nadeel.

Voorzover eisers daarmee hebben willen aanvoeren dat hun rechtspositie in strijd met het rechtszekerheidsbeginsel is gewijzigd, overweegt de rechtbank dat in casu geen wijziging met terugwerkende kracht, maar een wijziging voor de toekomst aan de orde is. In dat licht kan een beroep op het rechtszekerheidsbeginsel niet slagen (zie bijv. overweging 42 van het arrest van het HvJ EG, Dams-Schipper en Kersbergen-Lap van 6 juli 2006, C-154/05).

5.1 Eisers hebben zich tot slot op het standpunt gesteld dat de wettelijke regeling op basis waarvan de bijdrage of premie wordt berekend tot ongerechtvaardigde resultaten leidt. Kort gezegd achten eisers de toegepaste woonlandfactor op onjuiste wijze berekend, omdat daarbij de gemiddelde kosten voor alle ingezetenen van het betreffende woonland en Nederland worden vergeleken. Ten onrechte worden niet de kosten welke de lidstaten onderling verrekenen op grond van artikel 95 van de Toepassingsverordening tot uitgangspunt genomen. Bovendien is de woonlandfactor gebaseerd op cijfers welke niet uit een objectieve bron afkomstig zijn. De gehanteerde woonlandfactor is in strijd met het gelijkheidsbeginsel en het verbod van willekeur, aldus eisers. Eisers verwijzen daarbij naar hetgeen is overwogen in het kort-geding-vonnis van de rechtbank ’s-Gravenhage van 31 maart 2006.

Ter zitting hebben eisers zich desgevraagd uitdrukkelijk op het standpunt gesteld dat zij niet hebben bedoeld een beroep te doen op artikel 1 van het Eerste Protocol bij het EVRM. De rechtbank zal een toetsing aan deze bepaling dan ook achterwege laten, en overweegt verder als volgt.

5.5 Eisers hebben zich wel uitdrukkelijk vergeleken met de groep gepensioneerden in Nederland.

Naar het oordeel van de rechtbank zijn eisers echter niet gelijk aan in Nederland wonende pensioengerechtigden. Eisers zijn geen ingezetenen van Nederland, en op de gepensioneerden in Nederland is een ander rechts- en verstrekkingenregime van toepassing dan op eisers.

5.6 Er is ook overigens geen reden om te oordelen dat de Nederlandse wetgever niet in redelijkheid tot de Regeling zorgverzekering heeft kunnen komen.

Eisers hebben wel gesteld dat de cijfers waarop de woonlandfactor is gebaseerd, niet uit objectieve bron afkomstig zijn, maar die stelling is niet onderbouwd.

Door de wetgever is niet gekozen voor de door eisers bepleite systematiek van een vergelijking van de gemiddelde kosten van enerzijds verstrekkingen aan gepensioneerden in Nederland en anderzijds verstrekkingen aan gepensioneerden in de woonlanden, maar voor een andere systematiek. Naar door verweerder uitvoerig is betoogd en onderbouwd liggen aan die keuze argumenten ten grondslag van zowel uitvoerings- als verzekeringstechnische aard. De wetgever heeft daarmee niet zijn -door de rechter te respecteren, zie overweging 5.3- ruime mate van vrijheid tot afweging en keuze overschreden. Er is geen sprake van strijd met het verbod van willekeur.

Afschrift verzonden op:

DOC: A