Rechtbank Arnhem, 26-01-2010, BM1637, AWB 08/3331

registratienummer: AWB 08/3331

inzake

[X] B.V., gevestigd te [Z], eiseres,

tegen

de inspecteur van de Belastingdienst/Oost, kantoor Enschede, verweerder.

1. Ontstaan en loop van het geding

Verweerder heeft aan eiseres voor het jaar 2004 een aanslag (aanslagnummer [00]) vennootschapsbelasting opgelegd naar een belastbare winst en een belastbaar bedrag van € 452.243. Tevens heeft verweerder bij beschikking € 20.612 heffingsrente in rekening gebracht.

Verweerder heeft bij uitspraak op bezwaar van 23 juni 2008 de aanslag en de beschikking heffingsrente gehandhaafd.

Verweerder heeft de op de zaak betrekking hebbende stukken overgelegd en een verweerschrift ingediend.

2. Feiten

2.1. Eiseres is opgericht op 31 december 1992. De vennootschap [E] NV (gevestigd te België) was tot 23 december 2003 enig aandeelhouder van eiseres. [E] NV was tot dat moment tevens de 100%-houdstermaatschappij van [F] NV.

2.2. Het geplaatste en gestorte kapitaal van [E] NV bedraagt € 6.745.685,51. Het kapitaal wordt vertegenwoordigd door 462.383.379 aandelen zonder nominale waarde. Gedurende het jaar 2004 zijn aandeelhouders van [E] NV (uitgedrukt in een percentage van het nominaal gestorte kapitaal en van het aantal aandelen): [A] (25%) en diens meerderjarige kinderen, [G] (17%), [H]. (17%) en [I] (41%). Op grond van de statuten kan een aandeelhouder niet meer dan 10 stemrechten in de vergadering van aandeelhouders uitoefenen. Tengevolge hiervan bezit ieder van de aandeelhouders van [E] NV 25% van de stemrechten.

2.3. [E] NV heeft op 31 december 2003 haar belang in eiseres verkocht aan de personal holdings van [G], [H]. en [I] (hierna: de kinderen). De aandelenbelangen van de kinderen in eiseres zijn op hetzelfde moment gecertificeerd door middel van de oprichting van Stichting [J]. Het bestuur van Stichting [J] wordt vanaf de oprichtingsdatum gevormd door [A] en zijn echtgenote [B]. Na de verkoop heeft ieder van de kinderen middellijk via de personal holding (een belang van) 1/3 van de certificaten in eiseres.

2.4. Eiseres heeft vervolgens op 31 december 2003 de aandelen [F] NV overgenomen van [E] NV. De koopsom van circa € 12,4 miljoen is eiseres schuldig gebleven aan [E] NV. De rente die eiseres ter zake van deze vordering is verschuldigd aan [E] NV, wordt bij [E] NV in de belastingheffing betrokken.

2.5. Met ingang van 1 januari 2004 vormt eiseres samen met haar dochtermaatschappijen [F] NV, [K] BV en [L] BV een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting. Tot en met 2003 vormde eiseres tezamen met [L] BV een fiscale eenheid voor de vennootbelasting.

2.6. Eiseres heeft in haar aangifte Vpb over het jaar 2004 een rentelast van € 347.095 in aanmerking genomen ter zake van haar schuld aan [E] NV in verband met de door haar verworven aandelen [F] BV. Zij heeft aangifte gedaan naar een belastbare winst van € 25.359. Na overleg met verweerder is de oorspronkelijke koopsom aangepast, waardoor eiseres € 79.789 meer rente aan [E] NV verschuldigd is geworden. In beroep bepleit eiseres daarom een belastbare winst van € 25.359 - € 79.789 = - € 54.430 (verlies). De eigen winst van eiseres vóór aftrek van rente, derhalve zonder rekening te houden met de winst van de andere tot de fiscale eenheid behorende maatschappijen, is negatief.

2.7. Bij de aanslagregeling Vpb 2004 heeft verweerder het standpunt ingenomen dat de rentelast ter zake van de lening van [E] NV niet in aftrek kan worden gebracht op de fiscale winst van de fiscale eenheid. Volgens verweerder is [E] NV een met eiseres ‘verbonden lichaam’ als bedoeld in artikel 10a, vierde lid, onderdeel c, van de Wet op de vennootschapsbelasting 1969 (hierna: Wet Vpb). Omdat de som van de eigen winst van eiseres en van de eigen winst van de reeds eerder met haar fiscaal gevoegde [L] BV vóór aftrek van rente negatief is, staat artikel 15ad van de Wet Vpb aan renteaftrek in de weg. Verweerder heeft een rentecorrectie van € 426.884 (€ 347.095 verhoogd met € 79.789) in aanmerking genomen en de aangegeven belastbare winst van de fiscale eenheid verhoogd van € 25.359 tot € 452.243.

2.8. Met dagtekening 17 november 2007 is de definitieve aanslag Vpb 2004 aan eiseres opgelegd. Hiertegen is door eiseres bij brief van 12 december 2007, ontvangen door verweerder op 13 december 2007, bezwaar gemaakt. Bij uitspraak op bezwaar van 23 juni 2008 heeft verweerder het bezwaar van eiseres ongegrond verklaard.

3. Geschil

In geschil is het antwoord op de vraag of de rente die eiseres heeft betaald aan [E] NV geheel of gedeeltelijk niet van de winst van de fiscale eenheid aftrekbaar is op grond van artikel 15ad van de Wet Vpb. Het geschil spitst zich daarbij toe op de vraag of eiseres een met [E] NV verbonden lichaam vormt in de zin van artikel 10a, vierde lid, onderdeel c, van de Wet Vpb. Eiseres beantwoordt deze vraag ontkennend en verweerder bevestigend.

Tussen partijen is niet in geschil dat verweerder de rente tot een te hoog bedrag heeft gecorrigeerd. De belastbare winst van eiseres moet ten hoogste op € 372.454 worden vastgesteld.

4. Beoordeling van het geschil

4.1. Wettelijk kader

In artikel 15ad van de Wet Vpb (tekst 2004) is het volgende opgenomen:

Ingevolge artikel 10a, vierde lid, van de Wet Vpb wordt, voor de toepassing van artikel 15ad van de Wet Vpb, als een met de belastingplichtige verbonden lichaam aangemerkt:

4.2. Standpunten van partijen

Tussen partijen is niet in geschil dat mevrouw [I] door middel van haar aandelen een direct financieel belang (in de zin van aanspraak op vermogen en winsten) in [E] NV heeft van 41% en door middel van haar certificaten een indirect financieel belang van een derde in eiseres. Evenmin is tussen partijen in geschil dat mevrouw [I] een zeggenschap (in de zin van stemrechten in de vergadering van aandeelhouders) van 25% in [E] NV heeft en geen stemrechten in eiseres kan uitoefenen.

De vraag die partijen verdeeld houdt, is of het ontbreken van tenminste een derde stemgerechtigdheid van [I] in beide vennootschappen tot gevolg heeft dat niet meer gesproken kan worden over een verbonden lichaam in de zin van artikel 15ad Wet Vpb 1969 juncto artikel 10a, vierde lid Wet Vpb 1969. Eiseres beantwoordt die vraag bevestigend en verweerder ontkennend. Eiseres betoogt namelijk dat geen sprake is van verbondenheid als genoemd in artikel 10a, vierde lid, onderdeel c Wet Vpb 1969, omdat de stemgerechtigdheid als doorslaggevend criterium heeft te gelden voor het beoordelen van verbondenheid. Verweerder gaat er, wat er ook zij van de verhouding van stemgerechtigdheid, vanuit dat de (indirecte) gerechtigdheid in het gestorte kapitaal van doorslaggevende betekenis is voor het begrip "belang" ex artikel 10a Wet Vpb 1969."

4.3. Wetshistorie

Op 28 april 1990 is de Wet van 25 april 1990, Stb. 1990, 173, in werking getreden. In het tot dat moment geldende vijfde lid van artikel 13 van de Wet Vpb was een bepaling opgenomen die het verhogen van de verkrijgingsprijs van deelnemingen door overdrachten binnen concernverband beoogde tegen te gaan. Voor de vennootschappen waarop die maatregel betrekking had werd verwezen naar artikel 23d van de wet, waarin was opgenomen dat het ging om transacties met een persoon die of een lichaam dat voor ten minste een derde gedeelte van het nominaal gestorte kapitaal aandeelhouder was geweest (letter b) of met een andere vennootschap indien de belastingplichtige in die vennootschap of een derde in beide vennootschappen voor ten minste een derde gedeelte van het nominaal gestorte kapitaal aandeelhouder is geweest (letter c).

Met ingang van 28 april 1990 is in het zesde lid van artikel 13b van de Wet Vpb een definitie van het begrip verbonden lichamen opgenomen. In de Memorie van toelichting is daarover opgemerkt.

In de Memorie van antwoord aan de Eerste Kamer wordt opgemerkt:

Met ingang van 24 december 1996 is de definitie van verbonden lichamen overgebracht naar artikel 10a (Wet tegengaan uitholling belastinggrondslag en het versterken van de fiscale infrastructuur). In de Nota naar aanleiding van het verslag van de Tweede Kamer is het volgende opgemerkt:

4.4. Beoordeling

Tot 28 april 1990 was verbondenheid in artikel 23d van de Wet Vpb gedefinieerd als het bezit van een derde gedeelte van het nominale gestorte kapitaal. Hiermee werd aangesloten bij het financiële belang - in de zin van rechten op vermogen en winst - bij de aandelen van de vennootschap. Uit de hiervoor aangehaalde parlementaire geschiedenis leidt de rechtbank af dat het begrip ‘belang’ is ingevoerd om de reikwijdte van het in artikel 23a en artikel 13, vijfde lid, van de wet (later artikelen 13b en 10a) opgenomen verbondenheidsbegrip te verruimen. Door de keuze voor de term ‘belang’ valt niet alleen een aandeel in het gestorte kapitaal onder de werking van het artikel, maar óók een aandeel in het geplaatste kapitaal. Eveneens wordt hierdoor bewerkstelligd dat ook indirecte belangen en belangen in vennootschappen met een niet in aandelen verdeeld kapitaal onder de werking van (thans) artikel 10a en de daarin genoemde andere artikelen vallen.

In de parlementaire geschiedenis is vermeld dat bij vennootschappen met een in aandelen verdeeld kapitaal niet uitsluitend het financiële belang doorslaggevend behoeft te zijn voor de beoordeling of sprake is van een belang. Anders dan eiseres stelt zijn in de parlementaire geschiedenis geen aanknopingspunten te vinden voor haar stelling dat de zeggenschapsverhouding als doorslaggevend criterium fungeert voor het beoordelen van verbondenheid. Slechts in die gevallen waarin er geen of niet voldoende financieel belang aanwezig is, kan toetsing aan het zeggenschapscriterium er toe leiden dat tóch sprake is van een kwalificerend belang.

Hierbij is nog van belang dat artikel 10a en de overige in dat artikel genoemde andere artikelen van de Wet Vpb zich kenmerken door hun anti-misbruik karakter. In algemene zin richten deze artikelen zich op transacties binnen concernverband die gericht zijn op belastingbesparing in Nederland, waarbij de belastingbesparing via het aandelenbezit ten goede komt aan het concern. Tegen deze achtergrond ligt het voor de hand het begrip verbondenheid primair op te vatten als financiële verbondenheid. Dat heeft de wetgever ook gedaan door tot 28 april 1990 aan te knopen bij het aandeel in het gestorte nominale kapitaal. Gelet op de duidelijke wens van de wetgever om vanaf dat moment te komen tot een uitbreiding van het begrip verbondenheid - en daarmee van het aantal situaties dat onder de anti-misbruik regelingen valt - is de rechtbank van oordeel dat bij een financieel belang van 1/3 altijd aan het verbondenheidscriterium wordt voldaan, ongeacht het aandeel in het stemrecht van het betreffende lichaam. De financiële verbondenheid wordt derhalve niet opzij gezet als het stemrecht minder dan 1/3 bedraagt.

De conclusie is dan ook dat verweerder er terecht vanuit is gegaan dat [E] NV en eiseres verbonden lichamen zijn, als bedoeld in artikel 10a van de Wet Vpb. Verweerder heeft daarom terecht renteaftrek geweigerd.

Nu tussen partijen niet in geschil is dat verweerder de rente tot een te hoog bedrag heeft gecorrigeerd, moeten de belastbare winst en het belastbare bedrag van eiseres op € 372.454 worden vastgesteld. Gelet hierop is het beroep van eiseres gegrond.

5. Proceskosten

De rechtbank vindt aan¬lei¬ding verweerder te veroordelen in de kos¬ten die eiseres in verband met de behande¬ling van het beroep redelij¬kerwijs heeft moeten maken. Deze kosten zijn op de voet van het Besluit proceskosten bestuursrecht voor de door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand vastgesteld op € 644 (1 punt voor het indienen van het beroepschrift, 1 punt voor het verschijnen ter zitting met een waarde per punt van € 322 en een wegingsfactor 1).

6. Beslissing

De griffier, De voorzitter,

Uitgesproken in het openbaar op: 26 januari 2010

Afschrift aangetekend verzonden aan partijen op:

Rechtsmiddel

Tegen deze uitspraak kunnen partijen binnen zes weken na de verzenddatum hoger beroep instellen bij het gerechtshof te Arnhem (belastingkamer), Postbus 9030, 6800 EM Arnhem.