Rechtbank Den Haag, 11-12-2015, ECLI:NL:RBDHA:2015:14666, AWB - 15 _ 1351

1. Eiseres heeft in de jaren 2010 en 2012 een drietal schilderijen (de schilderijen) verkocht, te weten:

- ‘ [schilderij X] (X) van [kunstenaar A] , blijkens de factuur verkocht op

20 augustus 2010 voor € 200.000;

- ‘ [schilderij Y] (Y) van [kunstenaar B] , blijkens de factuur verkocht op

24 mei 2012 voor € 200.000; en

- ‘ [schilderij Z] (Z) van [kunstenaar B] , blijkens de factuur verkocht op 6 december 2010 voor € 30.000.

Op de facturen die in verband met de verkoop van de eerste twee schilderijen zijn opgemaakt, heeft eiseres steeds vermeld dat het schilderij uit haar privé collectie komt.

2. Door middel van renseignering heeft verweerder informatie verkregen dat de schilderijen aan eiseres zouden zijn geschonken door [persoon J] (J), de echtgenoot van eiseres. Een soortgelijk renseignement heeft verweerder ontvangen ter zake van schenkingen van J aan [persoon D] , de zoon van J en eiseres (de zoon). De renseignementen zijn onder meer gebaseerd op de hierna onder 3. en 4. opgenomen verklaringen die door dan wel namens J zijn afgelegd in verband met een bij J ingesteld (strafrechtelijk) onderzoek.

3. In een brief van 14 februari 2014, gericht aan de Belastingdienst, kantoor [plaats] (productie 10 bij het verweerschrift), is door dan wel namens J het volgende verklaard:

“De schenking van deze schilderijen zijn voor het jaar 2000 aan mijn zoon en echtgenote verkocht of geschonken (ik weet dat niet meer exact)”.

4. In een brief van de gemachtigde van J van 17 april 2014 aan Belastingdienst, kantoor [plaats] (productie 12 bij het verweerschrift) is op vragen van verweerder door dan wel namens J het volgende verklaard:

“3a) Wij verzoeken u aan te geven welke schilderijen, kunstwerken in welke jaren door [J] zijn geschonken aan [eiseres] en/of [de zoon]. Wij verzoeken u in het bijzonder in te gaan op de volgende kunstwerken:

a. [X] ( [kunstenaar A] )

Aan [eiseres] geschonken voor 2000

b. [Y] ( [kunstenaar B] )

Aan [eiseres]geschonken voor het jaar 2000

c. [schilderij Q] ( [kunstenaar B] )

Aan [de zoon] geschonken voor het jaar 2000

d. [schilderij W] ( [kunstenaar C] )

Aan [de zoon] geschonken voor het jaar 2000

e. [Z] ( [kunstenaar B] )

Aan [de zoon] of [eiseres] geschonken voor het jaar 2000. Dit werk heeft een kleine omvang en een beperkte waarde

5. In de periode ná 2000 heeft J de schilderijen laten verzekeren. In verband daarmee heeft J de schilderijen periodiek laten taxeren ten behoeve van de verzekeringsmaatschappij. Uit de in dit verband opgemaakte taxatieverslagen blijken voor de bewuste schilderijen de volgende taxatiewaarden.

6. Op basis van het onder 2 genoemde renseignement heeft verweerder de aanslagen aan eiseres opgelegd, steeds naar een totale verkrijging van € 585.000.

7. Eiseres heeft bezwaar gemaakt tegen de aanslagen. Verweerder heeft het bezwaarschrift op 2 oktober 2014 ontvangen.

8. Op 28 november 2014 heeft eiseres verweerder in gebreke gesteld en hem verzocht binnen 14 dagen alsnog uitspraak op bezwaar te doen.

9. Met dagtekening 7 januari 2015 heeft verweerder bij in één geschift vervatte uitspraken op bezwaar de bezwaren afgewezen en de aanslagen gehandhaafd.

10. In geschil is of de aanslagen terecht aan eiseres zijn opgelegd, meer specifiek of sprake is van belaste schenkingen. Daarnaast is de hoogte van de dwangsom in geschil en of eiseres recht heeft op een integrale proceskostenvergoeding.

11. Eiseres weerspreekt dat er schenkingen zijn gedaan. Daarnaast stelt eiseres dat de aanslagen dienen te worden vernietigd omdat deze niet zorgvuldig en dus in strijd met artikel 3:2 van de Awb zijn vastgesteld. Ter zitting heeft eiseres nog gesteld dat het verweerschrift te laat is ingediend en tardief moet worden verklaard.

Eiseres concludeert tot gegrondverklaring van de beroepen, vernietiging van de aanslagen, toekenning van een dwangsom van € 640 voor een overschrijding van de beslistermijn met 26 dagen en toekenning van een integrale proceskostenvergoeding.

12. Verweerder stelt dat de schilderijen aan eiseres zijn geschonken in 2006, subsidiair in 2007, meer subsidiair in 2008 en zo verder, oplopend tot het jaar 2012. Daarnaast stelt verweerder dat eiseres geen recht heeft op toekenning van een integrale proceskostenvergoeding. Verweerder concludeert tot ongegrondverklaring van de beroepen en tot toekenning van een dwangsom van € 20 voor een overschrijding van de beslistermijn met 1 dag.

13. In artikel 4:17, eerste lid, van de Awb, is bepaald dat het bestuursorgaan, indien een beschikking op aanvraag niet tijdig wordt gegeven, aan de aanvrager een dwangsom verbeurt voor elke dag dat het in gebreke is, doch voor ten hoogste 42 dagen.

14. Volgens het derde lid van artikel 4:17 van de Awb, is de eerste dag waarover de dwangsom is verschuldigd, de dag waarop twee weken zijn verstreken na de dag waarop de termijn voor het geven van de beschikking is verstreken en het bestuursorgaan van de aanvrager een schriftelijke ingebrekestelling heeft ontvangen.

15. Vast staat dat eiseres verweerder op 28 november 2014 in gebreke heeft gesteld. Voorts staat vast dat verweerder niet binnen twee weken na de ingebrekestelling uitspraak heeft gedaan.

16. Verweerder heeft primair het standpunt ingenomen dat eiseres recht heeft op een dwangsom van € 20 nu slechts sprake is van een overschrijding van de uitspraaktermijn met 1 dag, omdat tot 23 december 2014 sprake was van een ‘impliciet tussen partijen overeengekomen tijdelijke aanhouding/intrekking van de ingebrekestelling’. De rechtbank verwerpt dit (primaire) standpunt van verweerder. Daarbij overweegt de rechtbank dat de ingebrekestelling geen enkele onduidelijkheid liet bestaan over de wenselijkheid van een uitspraak binnen 14 dagen. Voorts volgt de rechtbank verweerder niet in zijn stelling dat tussen partijen impliciet een tijdelijke aanhouding/intrekking van de ingebrekestelling zou zijn overeengekomen, nu die stelling is gebaseerd op een door verweerder aan eiseres gezonden emailbericht waarvan niet bekend was of het eiseres tijdig zou bereiken, en waarin werd verondersteld dat eiseres zonder tegenbericht akkoord zou gaan met aanhouding/ intrekking van de ingebrekestelling. De rechtbank vindt daarom geen aanleiding de termijn waarover verweerder een dwangsom is verschuldigd te beperken.

17. Uitgaande van het hiervoor gegeven oordeel zijn partijen het erover eens dat de uitspraaktermijn met 26 dagen is overschreden en verbeurt verweerder, overeenkomstig zijn in dit verband ingenomen subsidiaire standpunt, een dwangsom van € 640. De rechtbank ziet geen aanleiding voor elk beroep afzonderlijk een dwangsom toe te kennen gelet op de samenhang van de zaken en onder verwijzing naar Hoge Raad 29 mei 2015, nr. 14/05515, ECLI:NL:HR:2015:1352.

18. Eiseres heeft ter zitting gesteld dat het verweerschrift te laat is ingediend en verzocht om het buiten behandeling te laten. De rechtbank stelt vast dat verweerder het verweerschrift met inachtneming van de 10-dagen-termijn als bedoeld in artikel 8:58 van de Awb heeft ingediend en in zoverre dus tijdig voor de zitting. De rechtbank ziet daarom geen aanleiding om het verweerschrift buiten aanmerking te laten. Weliswaar is het verweerschrift ingediend buiten de termijn genoemd in artikel 8:42 van de Awb, maar deze overschrijding heeft, anders dan eiseres bepleit, geen gevolgen omdat aan de overschrijding van deze termijn geen sancties zijn verbonden. De rechtbank volgt eiseres niet in haar standpunt dat het accepteren van het verweerschrift leidt tot strijdigheid met het rechtszekerheidsbeginsel of tot een ongelijkheid van procespartijen. De rechtbank merkt hierbij op dat uit de namens eiseres ter zitting voorgedragen pleitnota blijkt dat zij ook voldoende kennis heeft kunnen nemen van het verweerschrift dat bestaat uit 12 pagina’s.

19. Met verweerder acht de rechtbank aannemelijk dat J in de periode ná 2000 de schilderijen nog in eigendom heeft gehad. De rechtbank acht van belang dat J de schilderijen in ieder geval tot en met 2003 (Z) respectievelijk 2006 (X en Y) (zie de taxatiedata vermeld in 5) nog heeft laten taxeren ten behoeve van verzekeringen. Tevens neemt de rechtbank in aanmerking verweerders onweersproken stelling dat de schilderijen zich in die jaren in de woning dan wel in het kantoor van J bevonden. De vraag die vervolgens voorligt is of J de schilderijen in de jaren na 2000 aan eiseres heeft geschonken.

20. Van een schenking is onder meer sprake in geval van een gift. Daarvoor geldt een drietal eisen: een verarming van de schenker, een verrijking van de begiftigde en een bevoordelingsbedoeling. Het is aan verweerder om aannemelijk te maken dat aan deze vereisten is voldaan.

21. Verweerder doet zijn stelling dat in 2006 dan wel in een van de jaren daarna sprake is geweest van een schenking met name steunen op de verklaringen van J dat hij de schilderijen vóór het jaar 2000 aan eiseres heeft geschonken (zie in 4). Verweerder neemt slechts een deel van die verklaringen in aanmerking, namelijk voor zover deze niet in strijd zijn met de andere omstandigheden (de taxatie in verband met verzekeringen en de locatie waar de schilderijen zich bevonden). Gegeven die omstandigheden acht de rechtbank evenals verweerder de verklaringen van J dat hij de schilderijen vóór 2000 heeft geschonken, niet geloofwaardig. De rechtbank ziet evenwel niet in waarom de verklaringen van J voor het overige dan wel geloofwaardig zouden zijn. Zonder nadere motivering, welke ontbreekt, valt niet in te zien waarom de verklaringen van J deels voor waar en deels voor onwaar moeten worden gehouden. Dit klemt temeer nu door verweerder hierover geen enkel onderzoek is verricht bij eiseres. De rechtbank acht de in dit verband gegeven verklaringen van J niet betrouwbaar en als zodanig niet bruikbaar voor de bewijsvoering in deze zaken, en laat deze daarom verder buiten beschouwing.

22. Wat in de bewijsvoering door verweerder resteert, is de omstandigheid dat eiseres de schilderijen in 2010 en 2012 heeft verkocht en zij op in ieder geval twee van de drie facturen heeft laten vermelden dat het schilderij uit haar privé collectie komt.

23. Eiseres heeft eerst ter zitting verklaard dat de schilderijen weliswaar door haar zijn verkocht, maar dat zij dat slechts heeft gedaan om J, die destijds betrokken was bij een strafzaak en – naar de rechtbank begrijpt – daarom de schilderijen niet zelf kon verkopen, ter wille te zijn. De met de verkoop van de schilderijen behaalde opbrengst is ook niet aan eiseres ten goede gekomen maar is ten goede gekomen aan J zelf, middels betalingen aan de strafrechtadvocaat die hem bijstond in de strafprocedure en betalingen aan een vennootschap van J, aldus eiseres. Nu verweerder deze stellingen niet, althans niet voldoende concreet en onderbouwd heeft weersproken en de gestelde betalingen/geldstromen ook uit de gedingstukken, zoals door verweerder ingebracht, blijken, houdt de rechtbank deze verklaring van eiseres voor waar. Deze verklaring strookt ook met hetgeen in het renseignement is vermeld omtrent de betaling van de koopsommen.

24. Gelet op wat hiervoor is overwogen, acht de rechtbank een bevoordelingsbedoeling van J ten gunste van eiseres niet aannemelijk. Reeds daarom is geen sprake van een (belaste) schenking. Dit betekent dat de onderhavige aanslagen ten onrechte aan eiseres zijn opgelegd en dienen te worden vernietigd.

25. Nu de aanslagen reeds om de voornoemde reden dienen te worden vernietigd, behoeven de overige gronden die eiseres tegen de aanslagen heeft aangevoerd geen behandeling.

26. Gelet op wat hiervoor is overwogen, dienen de beroepen gegrond te worden verklaard.

27. De rechtbank vindt aanleiding verweerder te veroordelen in de door eiseres gemaakte proceskosten. Daarbij stelt de rechtbank voorop dat zij de onderhavige zaken aanmerkt als samenhangend in de zin van artikel 3, tweede lid, van het Besluit proceskosten bestuursrecht (het Besluit). De rechtbank stelt de kosten op grond van het Besluit voor de door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand vast op € 1.836 (1 punt voor het indienen van het bezwaarschrift, met een waarde per punt van € 244, 1 punt voor het indienen van het beroepschrift, 1 punt voor het verschijnen ter zitting met een waarde per punt van € 490, een wegingsfactor 1 en een factor 1,5 wegens samenhang).

28. De rechtbank vindt geen aanleiding om af te wijken van de forfaitaire vergoeding van het Besluit. Voor een toekenning van een proceskostenvergoeding naar de werkelijke kosten is grond indien verweerder het verwijt treft dat hij een beschikking of uitspraak geeft respectievelijk doet of in rechte handhaaft, terwijl op dat moment duidelijk is dat die beschikking of uitspraak in de daartegen ingestelde procedure geen stand zal houden of hij in vergaande mate onzorgvuldig heeft gehandeld. Naar het oordeel van de rechtbank kan verweerder niet een dergelijk verwijt worden gemaakt. Daarbij overweegt de rechtbank dat zij het niet onredelijk acht dat verweerder op basis van de hem ter beschikking staande stukken en informatie, daaronder begrepen de in 2 genoemde renseignering, ter behoud van rechten voor alle genoemde jaren aanslagen heeft opgelegd. Op basis van die informatie was de veronderstelling dat in ieder geval in één van die jaren een schenking aan eiseres had plaatsgevonden niet onredelijk. In zoverre is naar het oordeel van de rechtbank dan ook geen sprake van in vergaande mate onzorgvuldig handelen of tegen-beter-weten-in procederen door verweerder. Dat verweerder in de loop van de bezwaar- en beroepsprocedures alle aanslagen steeds heeft gehandhaafd, maakt evenmin dat daarvan sprake is. Immers, verweerder heeft nimmer duidelijkheid gekregen over de verkrijging van de schilderijen door eiseres. Daar komt bij dat verweerder zijn handelwijze en standpunten in de bezwaar- en beroepsfase voldoende heeft toegelicht, terwijl eiseres eerst ter zitting voldoende concreet en inhoudelijk heeft gereageerd op de door verweerder aan de aanslagen ten grondslag gelegde feiten en argumenten. Ook overigens is de rechtbank niet gebleken van feiten of omstandigheden die een integrale kostenvergoeding rechtvaardigen. De rechtbank wijst het verzoek om een integrale kostenvergoeding af.