Rechtbank Gelderland, 15-01-2014, ECLI:NL:RBGEL:2014:143, AWB-12_6179

Ten behoeve van het nemen van deze tussenbeslissing heeft de rechtbank kennis genomen van het gehele procesdossier.

De rechtbank stelt voorop dat verweerder op grond van artikel 8:42, eerste lid, van de Awb is gehouden de op de zaak betrekking hebbende stukken aan de rechtbank te zenden. Uit de arresten van de Hoge Raad van 25 april 2008, nrs. 43448 en 43791, BNB 2008/161 en 162, ECLI:NL:HR:2008:BA3823 en BB5868, volgt dat dit stukken zijn die bij de besluitvorming van de inspecteur een rol hebben gespeeld dan wel daarbij van enig belang kunnen zijn geweest. De vraag of een stuk een op de zaak betrekking hebbend stuk is, dient op grond van dat stuk in zijn geheel en met inachtneming van het overheersende karakter van dat stuk te worden beantwoord. Een op de zaak betrekking hebbend stuk kan niet deels als een zodanig stuk worden bestempeld.

De omstandigheid dat stukken behoren tot op de zaak betrekking hebbende stukken in de zin van artikel 8:42 van de Awb brengt niet mee dat die stukken reeds daarom volledig, dat wil zeggen zonder dat daarin delen onleesbaar zijn gemaakt, aan eiseres ter kennis moeten worden gebracht. Het bepaalde in artikel 8:29 van de Awb biedt juist de mogelijkheid delen van een op de zaak betrekking hebbend stuk voor eiseres geheim te houden of te anonimiseren indien daartoe gewichtige redenen bestaan.

De rechtbank heeft met toepassing van artikel 8:29 van de Awb kennis genomen van de ongeschoonde versies van de door verweerder overgelegde stukken en heeft deze onderworpen aan een afweging van het belang van eiseres bij onbeperkte kennisneming tegenover (mogelijk) zwaarwichtige redenen van verweerder om aan die kennisneming beperkingen te stellen. Slechts indien naar het oordeel van de rechtbank de door verweerder aangevoerde redenen aanzienlijk zwaarder wegen dan het belang van eiseres, is sprake van een gerechtvaardigd belang van verweerder bij geheimhouding.

Verweerder heeft de volgende redenen aangevoerd die geheimhouding van bepaalde passages uit de stukken zouden moeten rechtvaardigen:

a. het belang van de privacy van de tipgever;

b. het belang van de privacy van derden;

c. het belang van de privacy van medewerkers van de Belastingdienst;

d. het belang van de Belastingdienst bij een effectieve controle en controlestrategie, waaronder begrepen een effectieve en efficiënte interne werkwijze;

e. het staatsbelang;

f. het belang dat de Belastingdienst heeft bij de vertrouwelijkheid van intern advies.

De rechtbank stelt voorop dat verweerder de identiteit van de tipgever ook niet aan de rechtbank heeft bekend gemaakt. In de door verweerder genoemde “ongeschoonde” stukken zijn nog steeds de delen die op de tipgever betrekking hebben geanonimiseerd. In zoverre is dus nog steeds sprake van geschoonde stukken. Het beroep op artikel 8:29 van de Awb is dan ook tweeledig. Voor wat betreft de identiteit van de tipgever doet verweerder een beroep op volledige geheimhouding. Voor de overige stukken die wel aan de rechtbank zijn bekend gemaakt verzoekt verweerder om beperking van de kennisneming, dat wil zeggen dat alleen de rechtbank mag kennisnemen van de stukken, eiseres niet.

Verweerder heeft herhaaldelijk en gemotiveerd gesteld dat de naam van de tipgever niet bekend kan worden gemaakt noch de identiteit van de tipgever moet kunnen worden herleid ter voorkoming van eventuele represailles. Bovendien zou bekendmaking potentiële tipgevers kunnen doen besluiten om geen gegevens meer aan de Belastingdienst te doen toekomen. Het is dan ook, aldus verweerder, in het belang van de Staat dat de identiteit van de tipgever geheim blijft. De rechtbank erkent deze belangen van de tipgever en van de Staat. Eiseres heeft gesteld dat zij de naam van de tipgever wenst te kennen, zodat zij hem eventueel kan horen als getuige en de betrouwbaarheid kan verifiëren. De rechtbank is van oordeel dat het belang van de privacy van de tipgever aanzienlijk zwaarder weegt dan dit belang van eiseres. De rechtbank overweegt daarbij dat verweerder de mogelijkheid heeft opengelaten om de tipgever anoniem te horen.

De rechtbank stelt verder vast dat eiseres het bestaan van de bankrekening heeft erkend. Desondanks vindt eiseres, zo begrijpt de rechtbank, dat de identiteit van de tipgever bekend moet worden gemaakt om te kunnen beoordelen:

1. of verweerder voortvarend heeft gehandeld;

2. hoe de wijze van verkrijging van de gegevens is verlopen.

Eiseres verwijst in dit verband naar de zaak Van Mechelen van het EHRM 23 april 1997, NJ 1997, 635.

De rechtbank overweegt dat de geschoonde stukken reeds voldoende inzicht geven in de gang van zaken omtrent de twee hiervoor onder 3.8 aangehaalde vragen.

Eiseres heeft gesteld dat zij openbaarmaking van de namen van de ambtenaren wenst, zodat zij de mogelijkheid heeft de personen op te roepen als getuige. De rechtbank is van oordeel dat het belang van de privacy van de in onderhavige stukken genoemde en bij de Belastingdienst werkzame personen om anoniem te blijven prevaleert boven dat van eiseres. Hierbij neemt de rechtbank in aanmerking dat de namen van de medewerkers van de Belastingdienst in de stukken zijn vervangen door de letters NN en een cijfer, zodat zij ook voldoende individualiseerbaar zijn, bijvoorbeeld om als getuige te worden gehoord. Naar het oordeel van de rechtbank zijn de belangen van eiseres daarmee voldoende gewaarborgd.

Met betrekking tot de stelling van eiseres dat de namen van de medewerkers bekend moeten worden gemaakt om te kunnen beoordelen (1) of verweerder voortvarend heeft gehandeld, en (2) hoe de wijze van verkrijging van de gegevens is verlopen, verwijst de rechtbank naar hetgeen hiervoor onder 3.9 is overwogen.

De stukken die in bijlage A1 zijn opgenomen betreffen tevens individuele gegevens van andere belastingplichtigen, zoals namen, rekeningnummers, handtekeningen en bedragen. De rechtbank is van oordeel dat het privacybelang van derden aanzienlijk zwaarder weegt dan het belang dat eiseres heeft bij openbaarmaking van deze gegevens. De rechtbank neemt daarbij in aanmerking dat enerzijds de privacy van derden een groot goed is en daarmee een zeer zwaarwegend belang vormt en dat anderzijds de openbaarmaking van de hiervoor genoemde gegevens nauwelijks relevantie heeft voor eiseres.

Eiseres heeft gesteld de betrouwbaarheid van de informatie niet te kunnen verifiëren, omdat verweerder zoveel van het stuk heeft geschoond. Verweerder heeft zich voor de geheimhouding beroepen op het privacybelang van de tipgever en het belang bij een effectieve controle en controlestrategie, waaronder begrepen een effectieve en efficiënte interne werkwijze. De rechtbank kan verweerder hierin volgen en is van oordeel dat deze belangen prevaleren boven het belang van eiseres. De rechtbank merkt daarbij op dat openbaarmaking van interne werkwijzen en controlestrategieën ertoe zou kunnen leiden dat belastingplichtigen in de toekomst hun gedrag daarop zouden kunnen gaan afstemmen. Het risico van frustratie van (uitvoering en handhaving van) de wet zou als gevolg van dit calculerend gedrag toenemen.

Verweerder heeft voor de geheimhouding een beroep gedaan op het privacybelang van de tipgever en van belastingambtenaren. Hiervoor verwijst de rechtbank naar hetgeen hiervoor onder 3.7 tot en met 3.11 is overwogen. Verder heeft verweerder voor de geheimhouding een beroep gedaan op het staatsbelang. Verweerder heeft daarbij als voorbeeld genoemd de aanzuigende werking die de bekendmaking van de vergoeding aan de tipgever op premiejagers zou kunnen hebben. Eiseres heeft daartegenover gesteld dat niet te verifiëren is of de vastgestelde vergoeding in redelijke verhouding staat met de waarde van de verstrekte informatie, zoals is bepaald in de overeenkomst. Volgens eiseres is de openbaarmaking van belang om een oordeel te kunnen vormen omtrent de betrouwbaarheid en de authenticiteit van de verstrekte informatie. De rechtbank ziet niet in hoe de geheim gehouden gedeelten van de overeenkomst, waaronder met name de vergoedingsregeling, iets zouden kunnen zeggen over de betrouwbaarheid en authenticiteit van de verstrekte informatie. De rechtbank kan eiseres in deze stelling dan ook niet volgen. Naar het oordeel van de rechtbank weegt het belang van geheimhouding van verweerder aanzienlijk zwaarder dan het belang van eiseres bij openbaarmaking.

Bijlage B3 bevat een proces-verbaal waarin de identiteit van de tipgever wordt vastgesteld. Verweerder heeft voor de geheimhouding een beroep gedaan op het privacybelang van de tipgever en dat van de belastingambtenaar. Onder verwijzing naar hetgeen hiervoor onder 3.7 tot en met 3.9 is overwogen, is de rechtbank van oordeel dat de geheim gehouden passages niet geopenbaard hoeven te worden.

De hierin opgenomen ambtsedige verklaring betreft met name een verslag van het gesprek met de tipgever over de beweegredenen van de tipgever en over de herkomst van de door hem verstrekte gegevens. Verweerder heeft voor de geheimhouding een beroep gedaan op het privacybelang van de tipgever en van de belastingambtenaren en op het belang bij een effectieve controle en controlestrategie. Onder verwijzing naar hetgeen hiervoor onder 3.7 tot en met 3.9 is overwogen, is de rechtbank van oordeel dat de geheim gehouden passages niet geopenbaard hoeven te worden.

Voor geheimhouding van passages in deze verklaring van de tipgever heeft verweerder een beroep gedaan op het privacybelang van de tipgever. Onder verwijzing naar hetgeen hiervoor onder 3.7 tot en met 3.9 is overwogen, is de rechtbank van oordeel dat de geheim gehouden passages niet geopenbaard hoeven te worden.

Deze ambtsedige verklaring geeft inzicht in de aard van de door de tipgever verstrekte gegevens. Verweerder heeft voor geheimhouding een beroep gedaan op het privacybelang van de tipgever en op dat van de belastingambtenaren. De rechtbank volgt verweerder hierin, onder verwijzing naar hetgeen hiervoor onder 3.7 tot en met 3.11 is overwogen. Om die reden hoeven de namen en de teksten tussen de tabellen niet openbaar gemaakt te worden. Immers, in die teksten wordt gesproken over de handelwijze van de tipgever, waaruit mogelijk de identiteit van de tipgever afgeleid zou kunnen worden.

In het in deze bijlage opgenomen plan van aanpak inzake het project “Derde categorie” heeft verweerder voor de geheimhouding een beroep gedaan op de privacy van de ambtenaren. De rechtbank verwijst hiervoor naar hetgeen onder 3.10 en 3.11 is overwogen. Daarnaast heeft verweerder zich in dit document beroepen op het belang bij een effectieve controle en controlestrategie, waaronder begrepen een effectieve en efficiënte interne werkwijze, en het voorkomen van calculerend gedrag. Onder verwijzing naar hetgeen daarover in 3.14 is overwogen, is de rechtbank van oordeel dat deze belangen prevaleren boven het belang dat eiseres heeft bij openbaarmaking.

Deze stukken betreffen interne memo’s. De rechtbank onderschrijft de belangen die verweerder heeft bij de geheimhouding van de geschoonde passages, zoals het belang bij een effectieve controle en controlestrategie en het belang van de vertrouwelijkheid van intern advies. Deze belangen wegen naar het oordeel van de rechtbank aanzienlijk zwaarder dan het belang van eiseres bij openbaarmaking van deze gegevens. De rechtbank overweegt daarbij dat de gegevens van algemene aard zijn en niet zien op de concrete situatie van eiseres.

Gelet op hetgeen hiervoor is overwogen, is de rechtbank van oordeel dat de beperking van de kennisneming voor alle stukken gerechtvaardigd is. Ook de weigering om de identiteit van de tipgever prijs te geven, is naar het oordeel van de rechtbank gerechtvaardigd.