Rechtbank Gelderland, 18-06-2014, ECLI:NL:RBGEL:2014:3792, C-05-242402 - HA ZA 13-284
Rechtbank Gelderland, 18-06-2014, ECLI:NL:RBGEL:2014:3792, C-05-242402 - HA ZA 13-284
Gegevens
- Instantie
- Rechtbank Gelderland
- Datum uitspraak
- 18 juni 2014
- Datum publicatie
- 17 september 2014
- Annotator
- ECLI
- ECLI:NL:RBGEL:2014:3792
- Zaaknummer
- C-05-242402 - HA ZA 13-284
Inhoudsindicatie
Bestuurder van Eurocommerce verkoopt en levert de echtelijke woning in december 2010 voor 1 euro aan een stichting waarvan hij en zijn echtgenote bestuurder zijn. Eurocommerce gaat in juli 2012 failliet en de bestuurder in november 2012.
De curator in het faillissement van de bestuurder vernietigt deze transactie, stellende dat voor de bestuurder van Eurocommerce in december 2010 voorzienbaar was dat Eurocommerce failliet zou gaan en dat dit ook tot zijn persoonlijke faillissement zou leiden.
De rechtbank volgt de curator niet in zijn standpunt. De woning blijft onttrokken aan verhaal van de schuldeisers van de bestuurder.
Uitspraak
vonnis
Team kanton en handelsrecht
Zittingsplaats Zutphen
zaaknummer / rolnummer: C/05/242402 / HA ZA 13-284
Vonnis van 18 juni 2014
in de zaak van
[curator],
in zijn hoedanigheid van curator in het faillissement van [naam 1],
kantoorhoudende te [plaats],
eiser,
advocaat mr. B.M. König te Nijmegen,
tegen
de stichting
STICHTING SYANORA,
gevestigd te Deventer,
gedaagde,
advocaat mr. N.W.M. van den Heuvel te Breda.
Partijen zullen hierna de curator en Stichting Syanora genoemd worden.
1 De procedure
Het verloop van de procedure blijkt uit:
- -
-
het tussenvonnis van 10 juli 2013
- -
-
het proces-verbaal van comparitie van 25 september 2013
- -
-
de akte na comparitie van partijen van de curator
- -
-
de antwoordakte na comparitie van partijen van Stichting Syanora
- -
-
de akte overlegging producties van de curator
- -
-
de antwoordakte overlegging van producties van Stichting Syanora.
- -
-
het door de rolrechter afgewezen verzoek van de curator om nog een akte te mogen nemen.
Ten slotte is vonnis bepaald.
2 De feiten
[naam 1] (hierna: [naam 1]) is sinds 1974 middellijk (enig) aandeelhouder en (middellijk) bestuurder van vennootschappen die tezamen de Eurocommerce groep (hierna: Eurocommerce) vormen. Eurocommerce hield zich (voornamelijk) bezig met het voor eigen rekening en risico ontwikkelen, realiseren en exploiteren van commercieel vastgoed.
Eurocommerce werd gefinancierd door onder meer de Rabobank, FGH Bank N.V. (FGH), NIBC Bank N.V. (NIBC) en ABN AMRO Bank N.V. (ABN).
ABN heeft op 1 oktober 2010 de aan Eurocommerce verleend kredietfaciliteit opgezegd tegen 13 oktober 2010. Vervolgens heeft ABN Eurocommerce tot 1 oktober 2011 de tijd gegund om de gehele financiering gespreid af te lossen. In het kader van bedoelde nadere afspraken heeft [naam 1] op 13 oktober 2010 aan ABN een privé-borgstelling afgegeven voor een bedrag van 30 miljoen euro.
Stichting Syanora is op 15 december 2010 opgericht. [naam 1] was tot 4 oktober 2012 tezamen met zijn echtgenote [naam 2]hierna: [naam 2]) bestuurder van Stichting Syanora.
Op 31 december 2010 heeft [naam 1] de aan hem in eigendom staande echtelijke woning met toebehoren te [plaats] (hierna: de woning), welke woning destijds een getaxeerde waarde had van € 1.200.000,-- en niet was bezwaard, verkocht en geleverd aan Stichting Syanora, voor een koopprijs van € 1,--. Bij de levering werd Stichting Syanora vertegenwoordigd door [naam 1] en [naam 2].
Op 12 juli 2012 is een aantal van de Eurocommerce vennootschappen in staat van faillissement verklaard.
[naam 1] is bij vonnis van deze rechtbank (destijds nog rechtbank Zutphen geheten) van 27 november 2012 in staat van faillissement verklaard, met benoeming van mr. E.R. Looyen tot curator.
De curator heeft bij brief van 13 maart 2013 aan [naam 1] en Stichting Syanora de verkoop en levering van de woning buitengerechtelijk vernietigd, stellende dat er sprake is van een paulianeuze rechtshandeling.
Op 14 maart 2013 is op verzoek van de curator op de woning revindicatoir conservatoir beslag gelegd.
3 De vordering
De curator vordert dat de rechtbank bij uitvoerbaar bij voorraad te verklaren vonnis:
primair
1. voor recht zal verklaren dat ten gevolge van de buitengerechtelijke verklaring van de curator op 13 maart 2013 de verkoop en levering van de woning door [naam 1] aan Stichting Syanora buitengerechtelijk is vernietigd, althans dat de rechtbank de voornoemde verkoop en levering van de woning door [naam 1] aan Stichting Syanora zal vernietigen, zodat de verkoop en levering van de woning aan Stichting Syanora geacht wordt nooit te hebben plaatsgehad en Stichting Syanora de woning ex artikel 51 Fw aan de curator, althans aan de boedel van [naam 1] moet teruggeven,
2. Stichting Syanora zal bevelen om binnen 24 uur na de betekening van het in deze te wijzen vonnis mee te werken aan het ongedaan maken van de levering van de woning door [naam 1] aan Stichting Syanora door het op naam van [naam 1] (laten) registreren van de woning in het Kadaster, zulks op straffe van de verbeurte van een dwangsom van € 500.000,-- per dagdeel aan de curator, althans aan de boedel van [naam 1], met bepaling dat in voorkomend geval het vonnis in de plaats treedt van de wilsverklaring van Stichting Syanora om aan de ongedaanmaking mee te werken,
subsidiair
Stichting Syanora zal bevelen om aan de curator, althans de boedel van [naam 1] bij wijze van schadevergoeding te betalen een bedrag van € 1.199.999,00, althans een bedrag dat de rechtbank in goede justitie meent dat Stichting Syanora aan de curator, althans de boedel van [naam 1] bij wijze van schadevergoeding verschuldigd is nu zij onrechtmatig jegens de schuldeisers van [naam 1] heeft gehandeld,
primair en subsidiair
Stichting Syanora zal veroordelen in de kosten van deze procedure, die van de beslaglegging daaronder begrepen alsmede de nakosten, volgens het liquidatietarief zijnde een bedrag van € 131,-- aan nasalaris advocaat, te vermeerderen met € 68,-- in geval van betekening van het vonnis.
De curator legt aan zijn vorderingen, tegen de achtergrond van de vaststaande feiten, de navolgende stellingen ten grondslag.Eurocommerce kreeg als gevolg van de kredietcrisis haar panden moeilijker verhuurd met als gevolg dat de verkoop van die panden vanaf 1 september 2008 nagenoeg stil kwam te liggen, waardoor circa 150 miljoen aan verkoopinkomsten niet kon worden gerealiseerd. In de periode van 2006 tot 2009 liepen de liquide middelen terug van 292 miljoen euro naar 87 miljoen euro. De kasstroom was in 2009 € 163.634 negatief. Het balanstotaal van Eurocommerce Holding B.V. steeg van 492 miljoen euro (in 2006) tot 976 miljoen euro (eind 2009) doordat er veel te weinig panden werden verkocht. Dankzij een boekhoudkundige vrijval werd in 2009 door Eurocommerce winst gemaakt. Bij weglating van bedoelde vrijval zou in werkelijkheid een verlies zijn geleden van 26 miljoen euro. In 2010 zijn enkele belangrijke projecten verkocht. Desondanks verbeterde de liquiditeitspositie niet. Deze bedroeg 88 miljoen euro. Het balanstotaal (aan vastgoed) steeg verder tot 1,47 miljard euro (waarbij de projecten werden opgewaardeerd met 65 miljoen euro). Hiertegenover staan aflossings- en renteverplichtingen uit hoofde van de aan Eurocommerce verstrekte financieringen. In grote projecten werd weinig tot niets verhuurd. De liquiditeits- en cashflowpositie van Eurocommerce was eind 2010 dermate slecht dat zij toen al niet tot nauwelijks meer kon voldoen aan haar betalingsverplichtingen. In 2011 werd er geen pand verkocht. De handelwijze van Eurocommerce stuitte in de markt steeds meer op weerstand. Eurocommerce sloot sideletters met daarin aanvullende afspraken op gesloten huurovereenkomsten, welke afspraken voor de buitenwereld niet bekend waren. Dit heeft geleid tot - door Eurocommerce verloren - gerechtelijke procedures. Een en ander heeft de ABN er toe bewogen om op1 oktober 2010 het krediet op te zeggen, waarna de liquiditeitsproblemen bij Eurocommerce steeds nijpender werden. Dit had tot gevolg dat Eurocommerce de financiering van een aantal panden niet meer rond kon krijgen.Voor [naam 1] was ten tijde van de levering van de woning voorzienbaar dat Eurocommerce - gelet op de stilgevallen markt - niet in staat zou zijn om voor 1 oktober 2011 het krediet bij ABN geheel af te lossen. Het krediet bedroeg 204 miljoen euro, terwijl de liquiditeit van Eurocommerce 88 miljoen euro bedroeg. [naam 1] heeft in het kader van de financiering door de banken in 2007 en in 2008 huurcontracten valselijk opgemaakt en namens “huurders” ondertekend. Zonder het bestaan van deze documenten zouden de banken niet tot het verstrekken van de kredieten zijn overgegaan. [naam 1] moest er dan ook rekening mee houden dat, indien de door hem gepleegde valsheid in geschrifte uit zou komen, de banken het krediet zouden opzeggen en terugbetaling van de financieringen (een bedrag van vele honderden miljoenen euro’s) zouden eisen. [naam 1] wist dat Eurocommerce daartoe niet in staat zou zijn. Het faillissement van Eurocommerce en een tekort kon voor [naam 1] met een redelijke mate van waarschijnlijkheid worden voorzien. Bij een faillissement van Eurocommerce moest [naam 1] zowel de rekening-courantschuld aan Ferdinand Stinger Holding B.V. ad € 45.940.000,-- (stand per 31 december 2010) terugbetalen alsmede (een gedeelte van) de aan ABN afgegeven borgstelling. Deze schulden overtroffen het vermogen van [naam 1] vele malen. Eind 2010 had [naam 1] een negatief eigen vermogen van afgerond 25 miljoen euro (productie 30, bijlage 1), dit nog los van de aan ABN afgegeven borgstelling van 30 miljoen euro. Voor [naam 1] was dan ook ten tijde van de levering van de woning met een redelijke mate van waarschijnlijkheid voorzienbaar dat een faillissement van Eurocommerce ook tot zijn persoonlijk faillissement en een tekort daarin zou lijden. [naam 1] was niet verplicht om de woning te verkopen dan wel te leveren aan Stichting Syanora. De crediteuren van [naam 1] zijn door de levering van de woning aan Stichting Syanora benadeeld in hun verhaalsmogelijkheden. Er is sprake van paulianeus handelen van de zijde van [naam 1]. De curatoren hebben de levering van de woning met recht buitengerechtelijk vernietigd.Stichting Syanora is enkel opgericht omdat [naam 1] niet wilde voldoen aan de wens van de banken om met privé vermogen garant te staan voor de financieringen van Eurocommerce. en daarmee ook Stichting Syanora wisten, althans behoorden te weten, dat [naam 1] ten tijde van de levering van de woning aan Stichting Syanora al technisch failliet was. [naam 1] en Stichting Syanora wisten, althans behoorden te weten, dat het persoonlijk faillissement van [naam 1] en een tekort daarin met een redelijke mate van waarschijnlijkheid waren te voorzien op het moment dat Eurocommerce failliet zou gaan. De levering van de woning aan Stichting Syanora is enkel geschied met het oogmerk om de woning aan het verhaal van zijn schuldeisers te onttrekken, terwijl [naam 1] wel alle voordelen van die woning geniet. Met deze verkoop en levering - in feite een schenking - is geen zelfstandig belang van Stichting Syanora gediend. [naam 1] heeft bij de levering misbruik gemaakt van identiteitsverschil tussen Stichting Syanora en hemzelf als handelend natuurlijk persoon. Dit is onrechtmatig. De verplichting tot schadevergoeding rust ook op Stichting Syanora, omdat het ongeoorloofde oogmerk van [naam 1], die de overheersende zeggenschap heeft over Stichting Syanora, rechtens dient te worden aangemerkt als het oogmerk van Stichting Syanora.
De schade die de boedel van [naam 1] daardoor lijdt is gelijk aan het bedrag dat voor de woning verkregen had kunnen worden als de woning nog tot het vermogen van [naam 1] had behoord.
4. Het verweer
Stichting Syanora concludeert dat de rechtbank bij uitvoerbaar bij voorraad te verklaren vonnis:
primair
de curator niet-ontvankelijk zal verklaren in zijn vorderingen, althans hem deze zal ontzeggen,
subsidiair
de curator niet-ontvankelijk zal verklaren in zijn vorderingen, althans hem deze zal ontzeggen
in zoverre dat het vonnis niet uitvoerbaar bij voorraad zal worden verklaard, althans niet uitvoerbaar bij voorraad zal worden verklaard dan nadat de curator voldoende zekerheid heeft gesteld door middel van een degelijke bankgarantie ten belope van € 1.999.999,-- dan wel een door de rechtbank in goede justitie te bepalen bedrag,
primair en subsidiair
de curator zal veroordelen in de kosten van dit geding, inclusief de nakosten, te vermeerderen met de wettelijke rente over deze kosten als de curator ze niet binnen 14 dagen na dagtekening van het in deze te wijzen vonnis heeft betaald.
Stichting Syanora voert - kort gezegd - het volgende verweer.De levering van de woning was geen onverplichte rechtshandeling. Ten tijde van de levering van de woning was de financiële situatie van Eurocommerce en [naam 1] bijzonder rooskleurig. Er was geen enkele reden om een faillissement te vrezen. Van misbruik van identiteitsverschil is geen sprake.Op de overige weren van Stichting Syanora zal, voor zover van belang, hierna nader worden ingegaan.