Rechtbank Gelderland, 02-07-2015, ECLI:NL:RBGEL:2015:4313, AWB - 14 _ 8132

1. Op [2013] is overleden [A], geboren op [1947] (hierna: erflater). Erflater was ten tijde van zijn overlijden ongehuwd en niet geregistreerd als partner in de zin van het geregistreerd partnerschap. Enig erfgenaam van erflater is diens tweelingbroer, eiser.

2. Eiser staat sinds 19 augustus 2010 ingeschreven op hetzelfde adres als erflater aan de [A-straat 1] te [Z].

3. Met dagtekening 23 september 2014 is de aanslag erfbelasting opgelegd conform de ingediende aangifte. De totale verkrijging is berekend op € 77.317. Na aftrek van een vrijstelling van € 2.057 is de belaste verkrijging vastgesteld op € 75.260. De aanslag erfbelasting, exclusief belastingrente, is berekend op € 22.578 (30% van € 75.260).

4. In geschil is de aanslag erfbelasting. Meer in het bijzonder is in geschil of eiser kan worden aangemerkt als partner in de zin van artikel 1a van de Successiewet 1956.

5. Eiser heeft zich op het standpunt gesteld dat hij moet worden aangemerkt als partner in de zin van de Successiewet 1956. De eis dat er zes maanden voorafgaand aan het overlijden een notarieel samenlevingscontract met een wederzijdse zorgverplichting moet zijn geweest om als partner te worden aangemerkt (artikel 1a, eerste lid, onder c, en tweede lid, van de Successiewet 1956), is volgens eiser in strijd met het gelijkheidsbeginsel en staat niet in proportie tot het doel van die eis. Er is volgens eiser sprake van ongelijke behandeling omdat de termijn van 6 maanden onderscheid maakt tussen erflaters met een mediane overlevingstijd na diagnose van korter dan 6 maanden en erflaters met een langere mediane overlevingstijd. De mediane overlevingstijd na diagnose van erflater was korter dan 6 maanden, waardoor tussen erflater en eiser geen notarieel samenlevingscontract meer kon worden opgemaakt.

6. Verweerder heeft zich op het standpunt gesteld dat de aanslag erfbelasting terecht en tot het juiste bedrag is opgelegd.

7. Artikel 1a van de Successiewet 1956 (hierna: SW) luidt voor zover van belang als volgt:

2. De in de aanhef van het eerste lid bedoelde periode is:

3. De in het eerste lid, onderdeel c, gestelde voorwaarde geldt niet voor personen die tot het tijdstip van het overlijden of de schenking gedurende een onafgebroken periode van ten minste vijf jaren staan ingeschreven op hetzelfde woonadres in de gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens of een daarmee naar aard en strekking overeenkomende administratie buiten Nederland.

(…)”

8. Eiser stond ten tijde van het overlijden van erflater niet ten minste vijf jaren op hetzelfde woonadres ingeschreven als erflater. Om die reden dient te worden voldaan aan de eisen die zijn gesteld in artikel 1a, eerste lid, onderdeel a tot en met e, van de SW. Eiser en erflater hebben geen notarieel verleden samenlevingscontract gesloten en eiser voldoet dus niet aan artikel 1a, eerste lid, onderdeel c, van de SW. Eiser kan derhalve niet worden aangemerkt als partner in de zin van de SW.

9. Eiser heeft gesteld dat de zes maanden-eis in strijd is met het gelijkheidsbeginsel. Eiser heeft daarbij verwezen naar het gelijkheids- en nondiscriminatiebeginsel dat in de artikelen 20 en 21 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie (hierna: het Handvest) is neergelegd.

10. Artikel 51, eerste lid, van het Handvest bepaalt het volgende:

“ Toepassingsgebied

1. De bepalingen van dit Handvest zijn gericht tot de instellingen, organen en instanties van de Unie met inachtneming van het subsidiariteitsbeginsel, alsmede, uitsluitend wanneer zij het recht van de Unie ten uitvoer brengen, tot de lidstaten. (…).”

11. Op grond van artikel 51 van het Handvest is het gelijkheidsbeginsel van de artikelen 20 en 21 van het Handvest niet van toepassing op de aanslag erfbelasting die eiser betwist omdat verweerder bij die aanslag geen Unierecht ten uitvoer brengt.

12. De rechtbank zal eisers beroep op het gelijkheidsbeginsel opvatten als een beroep op artikel 14 van het Europees verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM) en, daarnaast, op artikel 26 van het Internationaal verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten (IVBPR).

13. De rechtbank stelt voorop dat de vraag of sprake is van gelijke gevallen dient te worden bezien vanuit de doelstelling van de regeling. Beoordeeld dient te worden met welke redenen de wetgever een onderscheid heeft gemaakt. Verder is van belang dat aan de wetgever op fiscaal gebied een ruime beoordelingsvrijheid toekomt bij het beantwoorden van de vraag of voor toepassing van artikel 14 van het EVRM en artikel 26 van het IVBPR gevallen als gelijk moeten worden beschouwd en of, in het bevestigende geval, een objectieve en redelijke rechtvaardiging bestaat om die gevallen niettemin in verschillende zin te regelen. Daarbij dient het oordeel van de wetgever te worden geëerbiedigd, tenzij dat oordeel van redelijke grond ontbloot is (vgl. EHRM 22 juni 1999, nr. 46757/99, zaak Della Ciaja/Italië, LJN AV1935 en EHRM 10 juni 2003, nr. 27793/95, zaak M.A. en anderen tegen Finland, LJN AV4014).

14. De (zeer) ruime marge waarbinnen een nationale wetgever haar eigen afwegingen kan maken leidt ertoe dat de Nederlandse rechter, die wegens het verbod daartoe in de Grondwet niet bevoegd is om de innerlijke waarde van de nationale wet te beoordelen, zich ook bij toetsing van nationale wetgeving aan de Europese wetgeving terughoudend dient op te stellen.

15. De zes maanden-termijn is bij de parlementaire behandeling uitvoerig aan de orde geweest. Deze termijn dient te worden beoordeeld in samenhang met de uitbreiding van het partnerbegrip in de SW. De wetgever heeft er bij de uitbreiding van het partnerbegrip in de SW bewust voor gekozen, ingeval van overlijden, een minimale tijdsduur van zes maanden als voorwaarde te stellen.

“De gedachte die ten grondslag ligt aan het partnerbegrip, is in de eerste plaats de wederzijdse, die naar voren komt in een rechtens afdwingbaar recht. In het Burgerlijk Wetboek is de wederzijdse zorgplicht opgenomen voor echtgenoten en geregistreerde partners. Anderen die een dergelijke afdwingbare verplichting willen aangaan, zullen daar zelf in moeten voorzien. Een gebruikelijke methode is het maken van afspraken die worden vastgelegd in een samenlevingscontract bij de notaris. Dit is een goed handhaafbaar en controleerbaar criterium. De tweede gedachte die ten grondslag ligt aan de verhoogde vrijstelling voor de partner is de verwachtingswaarde voor de partner volgend uit het gevoel niet «verrijkt» te zijn.”

18. Uit het voorgaande volgt dat verweerder, zonder in strijd te komen met het gelijkheidsbeginsel, twee ongehuwde personen voor de SW eerst als partner mag aanmerken en de hoge vrijstelling en het lage tarief van de SW mag toepassen, als voldaan is aan de criteria van artikel 1a van de SW. Daaruit volgt ook dat verweerder zonder in strijd te komen met het gelijkheidsbeginsel eiser niet als partner heeft aangemerkt omdat niet voldaan is aan de criteria van artikel 1a van de SW.

19. De omstandigheid dat eiser en zijn broer, anders dan anderen, door de medische omstandigheden van laatstgenoemde niet meer in staat waren om een notarieel samenlevingscontract op te maken en door de korte overlevingstijd na de diagnose ook geen zes maanden meer hadden, is vanuit de doelstelling van artikel 1a van de SW niet relevant. Eiser heeft verder niet gesteld dat verweerder in vergelijkbare gevallen wel de hoge vrijstelling en het lage tarief heeft toegepast. Het beroep op het gelijkheidsbeginsel treft ook in dat opzicht geen doel.

20. Gelet op het voorgaande is het beroep ongegrond.

21. De rechtbank ziet geen aanleiding voor een proceskostenveroordeling.