Rechtbank Gelderland, 07-02-2017, ECLI:NL:RBGEL:2017:610, AWB - 16 _ 421

7. Bij de voor het jaar 2010 gegeven informatiebeschikking van 7 november 2014 heeft verweerder een samenvatting gegeven van de eerder aan eiser gestelde vragen en de daarop door hem gegeven antwoorden. Verweerder heeft gesteld dat drie van de vijf vragen door eiser niet zijn beantwoord en dat één antwoord geen betrekking heeft op het jaar 2010. Alleen de onderliggende bescheiden van het in de aangifte IB/PH 2010 per 31 december 2010 aangegeven vermogen bij de ABN AMRO te [Q] (vraag 4) zijn naar tevredenheid van verweerder overgelegd. In de brief is onder ‘Informatiebeschikking’ verder het volgende opgenomen:

8. Met dagtekening 15 januari 2015 heeft verweerder aan eiser een vragenbrief gestuurd in verband met de op te leggen aanslag IB/PVV 2011. In aanvulling op de hiervoor genoemde vragenbrief voor het jaar 2010, luidt die brief als volgt:

9. Bij de voor het jaar 2011 gegeven informatiebeschikking van 5 februari 2015 heeft verweerder, na een samenvatting van de vragen en daarop door eiser gegeven antwoorden, gesteld dat geen van de vragen inhoudelijk juist en volledig is beantwoord. Daarom heeft hij onder het kopje ‘informatiebeschikking’ de vragen 1 tot en met 6 uit de vragenbrief herhaald. Verweerder heeft aangekondigd dat wanneer de vragen onbeantwoord blijven hij, na het onherroepelijk worden van de informatiebeschikking, de aanslag zal vaststellen en daarbij het aangegeven inkomen en/of vermogen zal verhogen.

10. Bij brief van 8 juli 2015 heeft verweerder verzocht om informatie in verband met de op te leggen aanslag IB/PVV 2012. In deze vragenbrief heeft verweerder dezelfde vijf vragen gesteld als in de vragenbrief betreffende het jaar 2010 (zie overweging 6), met dien verstande dat vraag 4 betrekking heeft op het in de aangifte IB/PVV 2012 aangegeven vermogen per 1 januari 2012. Voorts heeft verweerder - onder meer - de vragen 4 tot en met 6 uit de vragenbrief betreffende het jaar 2011 herhaald (in de vragenbrief voor het jaar 2012 zijn dat de vragen 6 tot en met 8).

11. Met dagtekening 3 november 2015 heeft verweerder voor het jaar 2012 een informatiebeschikking afgegeven. Daarin constateert verweerder dat eiser niet alle vragen heeft beantwoord. Hij stelt eiser in de gelegenheid zes vragen alsnog te beantwoorden, te weten de vragen 1 tot en met 3 (gelijk aan de vragen 1 tot en met 3 uit de informatiebeschikking voor het jaar 2010; zie overweging 7) en de vragen 6 tot en met 8 (gelijk de vragen 4 tot en met 6 uit de informatiebeschikking voor het jaar 2011).

12. In geschil is of de informatiebeschikkingen voor de jaren 2010, 2011 en 2012 terecht zijn gegeven.

13. Eiser stelt zich in de eerste plaats op het standpunt dat de informatiebeschikkingen op grond van artikel 52a, derde lid, van de AWR van rechtswege zijn komen te vervallen, omdat verweerder na het geven van de informatiebeschikkingen een navorderingsaanslag schenkingsrecht heeft opgelegd en uitspraak heeft gedaan op een bezwaar tegen een eerdere aanslag schenkingsrecht. Daarnaast stelt eiser dat de vragen van verweerder niet (langer) relevant zijn voor de vaststelling van de nog op te leggen aanslagen IB/PVV voor de onderhavige jaren. Ten slotte stelt eiser dat de gevraagde informatie reeds is verstrekt.

14. Verweerder heeft een en ander gemotiveerd weersproken.

15. Ingevolge artikel 47, aanhef en onderdeel a, van de AWR is ieder gehouden desgevraagd aan de inspecteur de gegevens en inlichtingen te verstrekken welke voor de belastingheffing te zijnen aanzien van belang kunnen zijn. De gegevens en inlichtingen dienen duidelijk, stellig en zonder voorbehoud te worden verstrekt, mondeling, schriftelijk of op andere wijze – zulks ter keuze van de inspecteur – en binnen een door de inspecteur te stellen termijn (artikel 49, eerste lid, van de AWR).

16. Indien met betrekking tot een op te leggen aanslag, navorderingsaanslag of naheffingsaanslag of een te nemen beschikking aan de hiervoor genoemde verplichtingen niet of niet volledig wordt voldaan, kan de inspecteur dit op grond van artikel 52a, eerste lid, van de AWR vaststellen bij voor bezwaar vatbare beschikking (informatiebeschikking). In artikel 52a, derde lid, van de AWR is bepaald dat indien de inspecteur een aanslag, navorderingsaanslag of naheffingsaanslag vaststelt of een beschikking neemt voordat de met betrekking tot die belastingaanslag of beschikking genomen informatiebeschikking onherroepelijk is geworden, de informatiebeschikking vervalt.

17. In de onderhavige informatiebeschikkingen wordt gerefereerd aan de door eiser voor de jaren 2010, 2011 en 2012 ingediende aangiften IB/PVV en de naar aanleiding daarvan verstuurde vragenbrieven. Bovendien wordt opgemerkt dat beantwoording van de vragen nodig is voor de aanslagregeling IB/PVV betreffende die jaren. Gelet hierop is redelijkerwijs niet voor twijfel vatbaar dat de onderhavige informatiebeschikkingen slechts betrekking hebben op nog op te leggen aanslagen IB/PVV voor de jaren 2010, 2011 en 2012. Verweerder heeft dit ter zitting ook bevestigd. Dat - naar eiser stelt - de vragen in de informatiebeschikkingen in potentie een ruimer bereik hebben, doet daaraan niet af.

18. De omstandigheid dat een voor het heffen van schenkingsrecht bevoegde ambtenaar een uitspraak op bezwaar heeft gedaan met betrekking tot een opgelegde navorderingsaanslag in het schenkingsrecht en een nieuwe navorderingsaanslag in het schenkingsrecht heeft opgelegd, brengt - anders dan eiser betoogt - dan ook niet met zich dat de onderhavige informatiebeschikkingen zijn komen te vervallen op grond van het bepaalde in artikel 52a, derde lid, van de AWR. Dit wordt niet anders doordat de informatie waarop de navorderingsaanslagen in het schenkingsrecht zijn of waren gebaseerd, geheel of gedeeltelijk is ontleend aan de informatie die voortkomt uit de vrijwillige inkeer van eiser voor de IB/PVV. Het beroep is in zoverre ongegrond.

19. Voor het antwoord op de vraag of voor eiser op grond van artikel 47 van de AWR een verplichting bestaat om aan verweerder desgevraagd gegevens en inlichtingen te verstrekken, is voldoende dat verweerder zich, gelet op de hem ter beschikking staande gegevens, in redelijkheid op het standpunt kan stellen dat de gevraagde gegevens en inlichtingen van belang kunnen zijn voor de belastingheffing ten aanzien van eiser (vergelijk Hoge Raad 18 december 2015, ECLI:NL:HR:2015:3603 en Hoge Raad 18 april 2003, ECLI:NL:HR:2003:AF7498).

20. Naar het oordeel van de rechtbank heeft verweerder zich niet in redelijkheid op het standpunt kunnen stellen dat beantwoording van de vragen 1 tot en met 3 in de informatiebeschikkingen voor de jaren 2010 tot en met 2012 (zie overweging 7) van belang kan zijn voor de heffing van IB/PVV over die jaren ten aanzien van eiser. De rechtbank overweegt daartoe als volgt.

21. Vraag 1 betreffende de gerechtigdheid van eiser tot de rekening ten name van de broer in de periode 1987 tot en met 2005 mist relevantie, aangezien ook verweerder ervan uitgaat dat de helft van het bekende saldo op die rekening in 2005, en dus ruim voor de onderhavige belastingjaren 2010 tot en met 2012, is terechtgekomen op een buitenlandse rekening ten name van eiser zelf (met nrs. [000] en [001] ). Zonder nadere onderbouwing, die ontbreekt, valt niet in te zien dat duidelijkheid omtrent de overgang van dit deel van het vermogen van de rekening van de broer naar de rekening van eiser - ten titel van (mede)gerechtigdheid of anderszins - van belang kan zijn voor de heffing van IB/PVV over de jaren 2010, 2011 en 2012 van eiser.

22. Evenmin heeft verweerder aannemelijk gemaakt dat beantwoording van de vragen 2 en 3, kort gezegd ter opheldering van de onduidelijkheid omtrent de opbouw en herkomst van het vermogen op de buitenlandse rekening ten name van de broer in de periode 1987 tot 1997, redelijkerwijs van belang kan zijn voor de heffing van IB/PVV over 2010 tot en met 2012 ten aanzien van eiser. Verweerder heeft in dit kader gewezen op de – bij voortduring – wisselende verklaringen hieromtrent van de zijde van eiser en de broer. In die wisselende verklaringen kan echter nog geen aanknopingspunt worden gevonden voor een redelijk vermoeden dat eiser over meer vermogen in het buitenland heeft beschikt dan het (hem toekomende deel van het) buitenlandse vermogen waarvoor is ingekeerd, welk vermogen - naar niet wordt bestreden - ook in eisers aangifte IB/PVV voor de jaren 2010 tot en met 2012 is verwerkt. Een dergelijk vermoeden kan evenmin worden gevonden in de aanname van verweerder (als resultaat van een ‘creatief denkproces’ binnen de belastingdienst) dat voor de hand ligt dat ook eiser, net als zijn broer, in 1987 een schenking van fl. 1.000.000 heeft ontvangen van zijn ouders welke op een buitenlandse rekening ten name van hemzelf is beland. Voor het bestaan van een dergelijke schenking dan wel een eigen buitenlandse rekening heeft verweerder, desgevraagd ter zitting, geen concrete aanwijzingen. De beweerdelijke uitlating omtrent deze aanname door de toenmalige gemachtigde, zoals verwoord in de vragenbrief voor het jaar 2010, biedt hiervoor een onvoldoende basis, gelet op de ontkenning door eiser zelf. Zonder concrete aanknopingspunten voor het bestaan van meer vermogen met een buitenlandse oorsprong dan door eiser in zijn aangiften IB/PVV 2010 tot en met 2012 is verwerkt, moeten de vragen 2 en 3 worden gezien als een ‘fishing expedition’, de blijvende onduidelijkheid omtrent opbouw en herkomst van het buitenlandse vermogen van de broer ten spijt.

23. Eiser behoefde de vragen 1 tot en met 3 daarom niet te beantwoorden. De wisselende verklaringen naar aanleiding van die vragen van de zijde van eiser en de broer impliceren dientengevolge evenmin een schending van de verplichting ingevolge artikel 49, eerste lid, van de AWR.

24. De vierde vraag behelst het afgeven van een door belanghebbende en zijn echtgenote ondertekende verklaring omtrent de toedeling van (eventuele) correcties ter zake van (in het buitenland) aangehouden vermogen. Ondanks het in artikel 2.17, derde lid, van de Wet IB 2001 geregelde vermoeden, op grond waarvan - voor zover de belastingplichtige en zijn partner daarvoor geen onderlinge verhouding hebben gekozen - de gezamenlijke grondslag sparen en beleggen wordt geacht bij hen voor de helft tot hun bezit te horen, is hiermee in beginsel een voldoende heffingsbelang gegeven. De hoogte van de op te leggen aanslag IB/PVV is immers afhankelijk van de gekozen verdeling. Bovendien kan een onderlinge verhouding door de belastingplichtige en zijn partner gezamenlijk worden gewijzigd tot het moment waarop de aanslag IB/PVV van de belastingplichtige en zijn partner onherroepelijk vaststaan.

25. Eiser heeft deze vraag niet beantwoord met de enkele verwijzing naar zijn verklaring inzake een toedelingskwestie in een eerder belastingjaar. Een voor een eerder jaar gemaakte keuze werkt immers niet door naar latere belastingjaren. Elk belastingjaar moet opnieuw een keuze worden gemaakt.

26. Zoals hiervoor met betrekking tot de vragen 1 tot en met 3 is overwogen, beschikt verweerder voor het onderhavige jaar echter niet over een concrete aanwijzing dat eiser over meer vermogen met een buitenlandse oorsprong heeft beschikt dan door hem is verwerkt in de aangifte IB/PVV voor het jaar 2010. Er bestaat derhalve ook geen directe aanleiding voor het aanbrengen van correcties ter zake. Ook overigens is niet gebleken dat verweerder beschikt over concrete aanwijzingen voor het aanbrengen van correcties op het aangegeven vermogen, zodat er geen redelijk heffingsbelang bestaat bij het stellen van vragen over de gewenste toedeling van het vermogen tussen eiser en zijn partner in afwijking van de in de aangifte IB/PVV gemaakte keuze. Onder die omstandigheid is van een schending door eiser van de verplichting als bedoeld in artikel 49, eerste lid, van de AWR evenmin sprake.

27. De vragen 4 tot en met 6 in de informatiebeschikking 2011 en de gelijkluidende vragen 6 tot en met 8 in de informatiebeschikking 2012 zien op de verkoop van een pand in [R] voor fl. 900.000 door wijlen [I] (de vader van eiser) in 1989. De verkoopopbrengst zou volgens een door de broer afgelegde verklaring - na schenking door vader - aan hem en eiser ten goede zijn gekomen.

28. Naar het oordeel van de rechtbank beschikt verweerder in zoverre over een concreet aanknopingspunt voor het stellen van vragen omtrent de feitelijke gang van zaken rond die verkooptransactie, de daarop volgende schenking en de uiteindelijke bestemming van de verkoopopbrengst. Verweerder heeft zich ook in redelijkheid op het standpunt kunnen stellen dat beantwoording van die vragen van belang kan zijn voor de belastingheffing ten aanzien van eiser. Beantwoording van die vragen door eiser kan immers bijdragen aan de vaststelling van de juistheid van de door eiser in de aangifte IB/PVV voor die jaren aangegeven grondslag sparen en beleggen (box 3).

29. Eiser heeft die vragen niet (volledig) beantwoord. Weliswaar is in de beroepsfase betreffende de informatiebeschikking 2011 door eiser alsnog een afschrift van de transportakte overgelegd waaruit volgt dat de koopsom van het pand fl. 850.000 bedroeg (en niet fl. 900.000), maar nadere stukken omtrent de afwikkeling van de verkoop - zoals de gevraagde afrekening van de notaris - ontbreken nog altijd. Over de beweerdelijke schenking van de verkoopopbrengst aan de broer en de verdere bestemming hiervan, heeft eiser evenmin openheid gegeven.

30. Gelet op het voorgaande dienen de beroepen gegrond te worden verklaard. De uitspraken op bezwaar kunnen niet in stand blijven. De informatiebeschikking 2010 dient te worden vernietigd. De informatiebeschikkingen 2011 en 2012 kunnen in stand blijven, maar uitsluitend voor zover het de vragen 4 tot en met 6 (informatiebeschikking 2011) respectievelijk de vragen 6 tot en met 8 (informatiebeschikking 2012) betreft. Voor het overige zullen zij worden vernietigd.

31. Aangezien het beroep tegen de informatiebeschikkingen 2011 en 2012 slechts ten dele doel treft en voor het overige ongegrond is, ziet de rechtbank ingevolge artikel 27e, tweede lid, van de AWR aanleiding om eiser een nieuwe termijn te stellen voor het voldoen aan de in die beschikkingen bedoelde verplichtingen. Zij stelt hiervoor een termijn van zes weken te rekenen vanaf de dag nadat deze uitspraak onherroepelijk is geworden.

32. De rechtbank vindt aanleiding verweerder te veroordelen in de kosten die eiser in verband met de behandeling van het bezwaar en het beroep redelijkerwijs heeft moeten maken, maar acht geen termen aanwezig om wat betreft de hoogte van de toe te kennen vergoeding af te wijken van de forfaitaire bedragen die volgen uit artikel 2, eerste lid, van het Besluit proceskosten bestuursrecht (hierna: het Besluit). Van ernstig onzorgvuldig handelen aan de zijde van verweerder dan wel het handhaven van de informatiebeschikkingen tegen beter weten in, is onder de gegeven omstandigheden geen sprake. In overeenstemming hiermee zijn de kosten op de voet van het Besluit voor de door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand vastgesteld op in totaal € 1.236 (1 punt voor het indienen van het bezwaarschrift met een waarde per punt van € 246, 1 punt voor het indienen van het beroepschrift, 1 punt voor het verschijnen ter zitting met een waarde per punt van € 495, een wegingsfactor 1 voor het gewicht van de zaak en een factor 1 wegens samenhang). Van overige voor vergoeding in aanmerking komende kosten is de rechtbank niet gebleken.

- verklaart de beroepen gegrond;

- vernietigt de uitspraken op bezwaar;

- vernietigt de informatiebeschikking 2010;

- vernietigt de informatiebeschikking 2011 en 2012 voor zover het de vragen 1 tot en met 3 betreft en laat deze voor het overige in stand;

- bepaalt dat eiseres binnen een termijn van zes weken, gerekend vanaf de dag nadat deze uitspraak onherroepelijk is geworden, de in de informatiebeschikkingen 2011 en 2012 gestelde vragen 4 tot en met 6 respectievelijk 6 tot en met 8 dient te beantwoorden en de daarin verzochte informatie dient te verstrekken;

- bepaalt dat deze uitspraak in de plaats treedt van de vernietigde uitspraken op bezwaar;

- veroordeelt verweerder in de proceskosten van eiser ten bedrage van € 1.236;

- gelast dat verweerder het door eiser betaalde griffierecht van in totaal € 137 vergoedt.