Rechtbank Gelderland, 27-02-2019, ECLI:NL:RBGEL:2019:824, AWB - 18 _ 1708

1. De heer [A] senior (hierna: de vader) was bij leven oprichter van [F] B.V. (hierna: [F] ) te [Z] . [F] had negen dochtervennootschappen. Zowel [F] als haar dochtervennootschappen kwalificeerden als een OZR. De aandelen in het kapitaal van [F] waren in bezit van Stichting [G] .

2. Na overlijden van de vader zijn de certificaten van aandelen in [F] krachtens erfrecht overgegaan op zijn kinderen. [H] verkreeg 24,8 procent en eiseres en [A] verkregen ieder 37,6 procent van de certificaten van aandelen.

3. Bij brief van 25 maart 2014 heeft mr. [B] als adviseur van de kinderen aan verweerder het voornemen voorgelegd om over te gaan tot juridische splitsing van het vermogen van [F] in de zin van artikel 2:334a, tweede lid, juncto artikel 2:334c van het Burgerlijk Wetboek waarbij het vermogen van [F] onder algemene titel over zou gaan naar twee nieuw op te richten vennootschappen (Verkrijger 1 en Verkrijger 2). De aandelen in Verkrijger 1 zouden worden uitgereikt aan [H] , terwijl eiseres en [A] beide 50 procent van de aandelen in Verkrijger 2 zouden verkrijgen. Verkrijger 1 en Verkrijger 2 kwalificeren beide als OZR. Het vermogen van [F] werd conform het belang van [H] , eiseres en [A] in [F] toegedeeld aan Verkrijger 1 en Verkrijger 2. Als gevolg van de splitsing zou de gerechtigdheid tot de onroerende zaken van [F] wel wijzigen.

4. Bij brief van 4 juni 2014 heeft verweerder bevestigd dat aannemelijk is dat de voorgenomen splitsing niet is gericht op het ontgaan of uitstellen van belastingheffing. Ten aanzien van de gevolgen van de voorgenomen splitsing voor de overdrachtsbelasting heeft verweerder in de brief het volgende geschreven:

5. Op 17 juni 2014 is de splitsing tot stand gebracht overeenkomstig het voornemen als vermeld in de brief van 25 maart 2014. Daarbij is Verkrijger 1 opgericht onder de naam [I] B.V. en Verkrijger 2 onder de naam [J] B.V. (hierna: [J] ). Voorafgaand aan de splitsing is de certificering van de aandelen in [F] ongedaan gemaakt.

6. Eiseres en [A] hebben ieder aangifte overdrachtsbelasting gedaan naar een te betalen bedrag van € 105.803 en hebben dit bedrag ook voldaan.

7. In geschil is het antwoord op de vraag of de splitsingsvrijstelling van artikel 15, eerste lid, letter h, van de WBRV in samenhang gelezen met artikel 5c van het Uitvoeringsbesluit belastingen van rechtsverkeer 1971 (hierna: Uitvoeringsbesluit) van toepassing is op de verkrijging door eiseres van aandelen in [J] .

8. Tussen partijen is niet in geschil dat aan de splitsing zakelijke motieven ten grondslag liggen. Ook is de wijze waarop de waarde van de verkrijging en de hoogte van de overdrachtsbelasting zijn berekend niet in geschil.

9. In artikel 2, eerste lid, van de WBRV is bepaald dat overdrachtsbelasting wordt geheven ter zake van de verkrijging van in Nederland gelegen onroerende zaken of van rechten waaraan deze zijn onderworpen. In artikel 4 van de WBRV is bepaald dat als zaken als bedoeld in artikel 2, eerste lid, van die wet mede worden aangemerkt aandelen in een OZR.

10. Op grond van artikel 15, eerste lid, onderdeel h, van de WBRV is, onder bij algemene maatregel van bestuur te stellen voorwaarden, de verkrijging bij splitsing vrijgesteld van overdrachtsbelasting. De daarbij gestelde voorwaarden zijn neergelegd in artikel 5c van het Uitvoeringsbesluit. De vrijstelling is van toepassing wanneer sprake is van overgang van vermogen onder algemene titel in het kader van een splitsing van een vennootschap met in aandelen verdeeld kapitaal, behoudens in het geval dat de splitsing in overwegende mate is gericht op het ontgaan of uitstellen van belastingheffing.

11. Bij de invoering van de vrijstelling bij splitsing in de overdrachtsbelasting is in de parlementaire geschiedenis daarover het volgende vermeld:

12. Ten tijde van de splitsing was het besluit van de staatssecretaris van Financiën van 3 juni 2014, nr. BLKB/2014/194M, Stcrt. 2014, 15967, van toepassing. Daarin is de volgende goedkeuring opgenomen:

13. De rechtbank stelt voorop dat bij de splitsing voor de overdrachtsbelasting twee belastbare feiten zijn te onderscheiden, te weten (1) de overgang van onroerende zaken van [F] op [J] en (2) de uitgifte van aandelen in [J] aan eiseres. Partijen houdt uitsluitend verdeeld of de uitgifte van aandelen [J] aan eiseres in het kader van de splitsing ook onder de reikwijdte van de vrijstelling valt. Eiseres is van mening dat deze vraag zowel op grond van een grammaticale, een wetshistorische als een wetssystematische interpretatie bevestigend moet worden beantwoord. Verweerder is de tegenovergestelde opvatting toegedaan. Verweerder wijst er daarbij op dat mogelijke overkill wordt voorkomen doordat op grond van beleid van de staatssecretaris van Financiën alleen overdrachtsbelasting is geheven voor zover het (materiële) belang van eiseres bij de onroerende zaken van [F] is uitgebreid.

14. De rechtbank overweegt dat als uitgangspunt geldt dat de uitgifte van aandelen door een OZR belast is op grond van artikel 4 van de WBRV. Belastingheffing blijft slechts achterwege als een vrijstelling, in dit geval de splitsingsvrijstelling van artikel 5c van het Uitvoeringsbesluit, van toepassing is. Naar het oordeel van de rechtbank is de tekst van artikel 5c van het Uitvoeringsbesluit voor meerdere uitleg vatbaar en geeft deze geen uitsluitsel of de uitgifte van aandelen in verband met splitsing ook onder de reikwijdte van de daarin opgenomen vrijstelling valt. Voor de beperkte uitleg van verweerder pleit dat in artikel 5c van het Uitvoeringsbesluit alleen de overgang van vermogen onder algemene titel en de splitsing van de vennootschap wordt genoemd. Aan eiseres moet echter worden toegegeven dat in het artikel niet expliciet is vastgelegd op welke groep belastingplichtigen – alleen de verkrijgende rechtspersoon of ook de aandeelhouder – en op welke belastbare feiten de vrijstelling ziet. Gelet op deze onduidelijkheid moet het artikel naar het oordeel van de rechtbank aan de hand van doel en strekking te worden uitgelegd. De enkele constatering dat de tekst niet eenduidig kan worden uitgelegd is onvoldoende om te concluderen dat de vrijstelling ook op de situatie van eiseres van toepassing is.

15. Uit de parlementaire geschiedenis, zoals hiervóór is opgenomen onder 11, volgt naar het oordeel van de rechtbank dat de splitsingsvrijstelling is ingevoerd met het oog op de overgang van vermogen van de splitsende rechtspersoon naar de verkrijgende rechtspersoon. Zowel in de memorie van toelichting als in de nota naar aanleiding van het verslag is de vrijstelling toegespitst op die overgang. Uit de parlementaire geschiedenis kan niet worden opgemaakt dan wel afgeleid dat een ruimere reikwijdte is beoogd. Er is voor de overdrachtsbelasting niet ingegaan op de positie van de aandeelhouders van de verkrijgende rechtspersoon, terwijl deze positie in hetzelfde wetsvoorstel bij andere belastingen wel uitgebreid aan de orde is gekomen. Gelet op het destijds al geldende beleid van de staatssecretaris van Financiën waren de gevolgen van de uitgifte van aandelen al wel bekend. Er werd immers in voorkomende gevallen voorzien in een goedkeuring.

16. De omstandigheid dat bij invoering van de vrijstelling als uitgangspunt is gehanteerd dat een splitsing ingegeven door bedrijfseconomische overwegingen niet mag worden belemmerd door de fiscaliteit, is onvoldoende om te oordelen dat de vrijstelling ook van toepassing is op de uitgifte van aandelen. In dat geval wordt immers de aandeelhouder in de heffing betrokken en niet de verkrijgende vennootschap, waardoor de splitsing an sich niet wordt belemmerd. Dit wordt niet anders als samenhang tussen de splitsing en de uitgifte van aandelen en de heffing van overdrachtsbelasting in dit geval als een belemmering kan worden ervaren. Daarbij neemt de rechtbank in aanmerking dat uitdrukkelijk in de parlementaire geschiedenis naar voren is gebracht dat dient te worden voorkomen dat fiscale claims verloren gaan en transacties die naar doel en strekking van de WBRV belast zouden zijn met overdrachtsbelasting, buiten de heffing zouden blijven. In dit geval is sprake van een uitbreiding van het belang bij de onroerende zaken in [F] , waarover in beginsel overdrachtsbelasting wordt geheven. Dat de splitsing niet in overwegende mate is gericht op het ontgaan of uitstellen van belastingheffing, doet aan heffing van overdrachtsbelasting niet af.

17. Aan het voorgaande doet ook niet af dat vanaf 1 januari 2012 in artikel 5bis van het Uitvoeringsbesluit een vrijstelling voor de overdrachtsbelasting bij juridische fusie is opgenomen, die wel voorziet in een vrijstelling voor uit de fusie voortvloeiende verkrijgingen van een belang in een verkrijgende rechtspersoon. Hoewel gelijkenissen bestaan tussen de juridische fusie en juridische splitsing, staat het de wetgever vrij om aan toepassing van de vrijstellingen verschillende voorwaarden te stellen. Een wetssystematische interpretatie leidt daarom niet tot vrijstelling van de verkrijging van eiseres voor de overdrachtsbelasting.

18. Gelet op hetgeen hiervoor is overwogen is de splitsingsvrijstelling van artikel 15, eerste lid, letter h, van de WBRV juncto artikel 5c van het Uitvoeringsbesluit in het geval van eiseres niet van toepassing. Omdat vaststaat dat de overdrachtsbelasting is berekend met inachtneming van het door de staatssecretaris van Financiën geformuleerde beleid, is terecht en tot het juiste bedrag overdrachtsbelasting voldaan. Gelet hierop dient het beroep ongegrond te worden verklaard.

19. De rechtbank ziet geen aanleiding voor een proceskostenveroordeling.