Rechtbank Haarlem, 17-10-2008, BG3322, 06/10956, 07/2308 en 07/2309

Procedurenummers: AWB 06/10956, 07/2308 en 07/2309

Uitspraakdatum: 17 oktober 2008

Uitspraak als bedoeld in afdeling 8.2.6 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) in het geding tussen

de Stichting X, gevestigd te Z, eiseres,

en

de heffingsambtenaar van de gemeente Bennebroek.

1. Ontstaan en loop van het geding

1.3. Eiseres heeft tegen beide uitspraken op bezwaar van 16 februari 2007 bij brief van 26 maart 2007, ontvangen bij de rechtbank op 27 maart 2007, beroep ingesteld. De zaak met betrekking tot de legesaanslag in verband met het project A is door de rechtbank geregistreerd onder nummer 07/2308 en de zaak met betrekking tot de legesaanslag in verband met het project B onder nummer 07/2309.

1.5. Eiseres heeft tegen de uitspraken op bezwaar van 6 september 2006 bij brief van 16 oktober 2006, ontvangen bij de rechtbank op 17 oktober 2006, beroep ingesteld. De beroepen die betrekking hadden op de aanslagen van 25 januari 2005 en 3 mei 2005 zijn bij de rechtbank geregistreerd onder respectievelijk de nummers 07/1460 en 07/1461. Bij brief van 26 maart 2007 heeft eiseres deze beroepen ingetrokken. Het beroep dat betrekking heeft op de correctieaanslag van 10 januari 2006 is bij de rechtbank geregistreerd onder nummer 06/10956.

1.6. Verweerder heeft op de zaken betrekking hebbende stukken en verweerschriften ingediend.

1.7. Partijen hebben vóór de zitting nadere stukken ingediend. Deze stukken zijn telkens in afschrift verstrekt aan de wederpartij.

2. Tussen partijen vaststaande feiten

2.1. Eiseres is een woningcorporatie en verricht diverse herstructureringsactiviteiten. Zij houdt zich met name bezig met projecten in de sociale huur- en woningsector ten behoeve van bijzondere doelgroepen.

C

2.3.1. Voor het project C heeft eiseres op 10 juni 2004 een aanvraag ingediend voor een bouwvergunning voor het bouwen van zestien woningen (C-1). Verweerder heeft in verband hiermee aan eiseres aanslagen van in totaal € 37.958,50 aan leges opgelegd. Deze aanvraag is door eiseres, op aanraden van de gemeenteraad, ingetrokken.

2.3.4. Verweerder heeft aan leges in rekening gebracht € 6.271,88 voor de bouwvergunning eerste fase en € 6.271,88 voor de bouwvergunning tweede fase. Het totaal verschuldigde legesbedrag voor de aanvraag bouwvergunning C-2 is € 12.543,76.

Project A

2.4.1. Op 24 december 2002 heeft eiseres een aanvraag ingediend ter verkrijging van vergunning voor het bouwen van vijftig huurwoningen, waarop het College op 25 mei 2004 een bouwvergunning (nummer AA 00-00) heeft verleend.

Project B

2.5.1. Op 23 september 2002 heeft eiseres een aanvraag ingediend voor vergunning tot het bouwen van twintig huurappartementen, waarop het College op 1 juli 2003 een bouwvergunning (nummer 00-00) heeft verleend.

3. Geschil en standpunten van partijen

3.1. In geschil is het antwoord op de vraag of verweerder aan eiseres terecht leges in rekening heeft gebracht voor het in behandeling nemen van de aanvragen tot verkrijging van bouwvergunning voor de projecten A, B en C.

3.2. Voor de standpunten van partijen en de motivering daarvan wordt verwezen naar de gedingstukken alsmede het verhandelde ter zitting.

4. Beoordeling van het geschil

Project C

4.1.1. Ter zitting heeft eiseres desgevraagd verklaard dat het beroep, voor zover het betrekking heeft op het project C, uitsluitend ziet op de correctieaanslag leges met dagtekening 10 januari 2006.

4.1.3. Het beroep met het nummer 06/10956 is om die reden niet-ontvankelijk.

Project A en B

4.2.3. Uit de jurisprudentie valt op te maken dat tot 1 januari 1998 algemeen was aanvaard dat op grond van de hiervoor weergegeven wetsartikelen, in onderlinge samenhang bezien, legesvrijstelling kon worden verleend voor het in behandeling nemen van aanvragen voor onder meer bouwvergunningen in verband met sociale woningbouw, dan wel woningverhuur. Gelet op wat hiervoor onder 2.2. is weergegeven, was kennelijk ook verweerders gemeente die mening toegedaan.

4.2.4. Verweerder stelt zich op het standpunt dat de legesvrijstelling na 1 januari 1998 niet langer van toepassing is in gevallen als het onderhavige nu er sinds de wijzigingen van de Woningwet per 1 januari 1998 geen stukken meer worden opgemaakt ter uitvoering van de afdelingen 4 en 5 van hoofdstuk V van die wet.

4.2.5. Eiseres bestrijdt het vervallen van de legesvrijstelling per 1 januari 1998 en voert daartoe in de eerste plaats aan dat uit de toelichting op het Besluit locatiegebonden subsidies 2005 van 3 oktober 2005 overduidelijk blijkt dat artikel 34 BWS na 1998 wel degelijk nog gewoon van toepassing was. De wetgever (en besluitgever) gaat er geenszins van uit dat artikel 34 BWS van 1998 tot 27 december 2005 een loze bepaling is geweest. Eiseres verwijst hierbij naar een uitspraak van de rechtbank Breda van 3 januari 2006 (nr. 05/883) waarin die rechtbank overweegt dat, hoewel de letterlijke tekst van artikel 34 van het BWS in samenhang met de Woningwet na wijziging in 1998 de visie ondersteunt dat artikel 34 een zinloze bepaling zou zijn geworden, op grond van de wetgeschiedenis niet anders kan worden geoordeeld dan dat de wetswijzigingen in 1998 geen inhoudelijke veranderingen ten opzichte van de situatie van voor 1998 beoogden. Uit de wetsgeschiedenis met betrekking tot de wijziging van de Woningwet in 1998, en uit de toelichting op het besluit van 3 oktober 2005 tot wijziging van het BWS 1995, leidt die rechtbank af dat vrijstelling van artikel 34 BWS 1995 ook na 1998 van toepassing is (geweest) als ware de tekst van de Woningwet niet gewijzigd.

4.2.6. Uit de onder 4.2.1. en 4.2.2. weergegeven bepalingen, in samenhang gelezen, volgt dat voor toepassing van de legesvrijstelling aan twee vereisten moet zijn voldaan. In de eerste plaats moet het gaan om stukken die zijn opgemaakt ter uitvoering van de afdelingen 4 en 5 van hoofdstuk V van de Woningwet. In de tweede plaats geldt de legesvrijstelling uitsluitend voor zover die stukken betrekking hebben op bij of krachtens algemene maatregel van bestuur gegeven categorieën van woningen, standplaatsen of woonwagens.

4.2.9. Vastgesteld moet worden dat artikel 88 van de Woningwet per 1 januari 2000 niet langer (mede) de wettelijke basis is voor het BWS. Met ingang van die datum berust het BWS immers uitsluitend op het eerste lid van artikel 9 IWSV. De rechtbank is, anders dan de rechtbank Breda, van oordeel dat, nu geen andere algemene maatregel van bestuur met als wettelijke basis artikel 88 Woningwet van kracht is geworden, met ingang van 1 januari 2000 niet meer voldaan kan worden aan het vereiste dat de legesvrijstelling uitsluitend geldt voor zover de stukken betrekking hebben op bij of krachtens algemene maatregel van bestuur gegeven categorieën van woningen, standplaatsen of woonwagens. Eiseres kan dan ook op grond van de regelgeving zoals die gold ten tijde van de door haar ingediende aanvragen geen aanspraak maken op legesvrijstelling als door haar bedoeld.

4.2.10. De omstandigheid dat het BWS 1995 na 1 januari 2000 nog steeds van kracht was, doet aan dit oordeel niet af, omdat dit kan worden verklaard uit de omstandigheid dat de legesvrijstelling is blijven gelden voor stukken met betrekking tot op 31 december 1999 reeds verleende of vastgestelde middelen of subsidies.

4.3.1. Eiseres stelt zich voorts op het standpunt dat bij haar het gerechtvaardigde vertrouwen is gewekt dat er geen heffing van leges zou volgen. Eiseres beroept zich op hetgeen tijdens de gesprekken met de gemeente ter sprake is gekomen en hetgeen in de bouwvergunningen en de begeleidende brieven over leges is vermeld (zie hiervoor onder 2.2., 2.4. en 2.5.). Er is volgens eiseres sprake van concrete toezeggingen van de gemeente jegens eiseres. Bovendien bevatten de verleende bouwvergunningen een bewuste standpuntbepaling van het College.

4.3.2. Verweerder stelt zich daarentegen op het standpunt dat er geen sprake is van een opgewekt gerechtvaardigd vertrouwen. Nu de context waarin het gesprek van 15 april 2003 heeft plaatsgevonden onbekend is, kan niet gezegd worden dat er in dat gesprek een bewust standpunt is ingenomen. Er is geen bestuurlijk besluit genomen door het bevoegde orgaan dat er geen leges zouden worden geheven, omdat het orgaan dat de bouwvergunning verleend heeft, het College, de heffingsambtenaar niet kan binden. Daarnaast is eiseres een organisatie waarvan verondersteld mag worden dat zij deskundig en ervaren is op het gebied van de procedures rondom het aanvragen van een bouwvergunning. Eiseres was op de hoogte of had op de hoogte moeten zijn van het ontbreken van de bovengenoemde bevoegdheid van het College.

4.3.3. De rechtbank is van oordeel dat eiseres voldoende aannemelijk heeft gemaakt dat haar is meegedeeld dat met betrekking tot de projecten A en B geen legesaanslagen zouden worden opgelegd. De rechtbank overweegt daartoe dat hetgeen is opgenomen in het verslag van het gesprek van 15 april 2003 tussen de gemeente en eiseres en de begeleidende brieven in combinatie met het vervolgens – uitdrukkelijk en tot tweemaal toe – achterwege laten van legesheffing tot 2 januari 2006, heeft te gelden als een toezegging dat legesheffing achterwege zou blijven. Met deze toezegging is bij eiseres het in rechte te honoreren vertrouwen gewekt dat aldus zou worden gehandeld. Verweerders standpunt dat hetgeen in het gespreksverslag is neergelegd geen vertrouwen kan hebben gewekt, nu onduidelijk is in welke context het desbetreffende gesprek heeft plaatsgevonden brengt de rechtbank niet tot een ander oordeel. De rechtbank acht geen context denkbaar, en ook verweerder heeft op dit punt niets aangevoerd, waarin de zinsneden “Het is mogelijk om toegelaten instellingen ten behoeve van gesubsidieerde woningbouw vrijstelling van leges te verlenen. De gemeente wil deze mogelijkheid benutten” een andere betekenis zou hebben gehad dan welke door eiseres is begrepen.

4.3.4. Evenmin kan de omstandigheid dat noch het Sectorhoofd gemeentewerken als zodanig, noch het College bevoegd was om toezeggingen op het gebied van de belastingheffing te doen, tot een ander oordeel leiden. Juist is dat deze personen dan wel organen niet bevoegd zijn om rechtsgeldig aanslagen op te leggen. Dat neemt echter niet weg dan onder omstandigheden door deze personen of organen gedane toezeggingen dan wel gewekt vertrouwen dat heffing achterwege zal blijven, ook verweerder kunnen binden. Van zodanige omstandigheden is hier naar het oordeel van de rechtbank sprake. Aannemelijk is dat eiseres over de uitvoering van een aanzienlijk aantal projecten, met alle ins en outs die daaraan waren verbonden, in ieder geval vanaf 2003 regelmatig contact heeft gehad met het College of ambtenaren namens het College. Daarbij is ook en uitdrukkelijk de legesheffing en het achterwege laten daarvan ter sprake gekomen en zelfs als zodanig opgenomen in de verleende bouwvergunningen. Hoewel eiseres een professionele speler op de bouw- en woningmarkt is, behoefde zij in die omstandigheden naar het oordeel van de rechtbank er geen rekening mee te houden dat een en ander – binnen een gemeente van een omvang als Bennebroek – wellicht niet intern met de heffingsambtenaar was afgestemd.

4.3.5. De rechtbank is ten slotte van oordeel dat de toepassing van de legesvrijstelling niet zo duidelijk in strijd is met een juiste wetstoepassing, dat eiseres redelijkerwijs haar onjuistheid had kunnen en moeten beseffen. Met eiseres is de rechtbank van oordeel dat in de periode waarin de gesprekken tussen de gemeente en eiseres hebben plaatsgevonden en de momenten waarop eiseres de bouwaanvragen heeft ingediend de situatie omtrent de legesvrijstelling bij zowel de gemeenten als de woningcorporaties geheel onduidelijk was. Ook thans nog geven verschillende rechters over de onderhavige legesvrijstelling uitéénlopende oordelen.

4.4. Het vorenstaande leidt tot de conclusie dat het vertrouwensbeginsel aan legesheffing ter zake van het in behandeling nemen van de aanvragen tot verkrijging van een bouwvergunning voor de bouwprojecten in de beroepen met de nummers 07/2308 en 07/2309 in de weg staat. De desbetreffende aanslagen dienen dan ook verminderd te worden tot nihil, zodat deze beroepen gegrond zijn.

5. Proceskosten

Nu de beroepen met de nummers 07/2308 en 07/2309 gegrond zijn, zal de rechtbank verweerder veroordelen in de kosten die eiseres in verband met de behandeling van de beroepen redelijkerwijs heeft moeten maken. Deze kosten zijn op de voet van het Besluit proceskosten bestuursrecht voor de door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand in samenhangende zaken vastgesteld op € 644 (1 punt voor het indienen van het beroepschrift, 1 punt voor het verschijnen ter zitting met een waarde per punt van € 322 en een wegingsfactor 1).

6. Beslissing

Deze uitspraak is gedaan op 17 oktober 2008 en op dezelfde dag in het openbaar uitgesproken door mr. J.L. Bruinsma, voorzitter, mr. G.W.J. Harten en mr. L.F. Roseval, rechters, in tegenwoordigheid van mr. W. Kuik, griffier.

Afschrift verzonden aan partijen op:

De rechtbank heeft geen bezwaar tegen afgifte door de griffier van een afschrift van de uitspraak in geanonimiseerde vorm.

Rechtsmiddel

Tegen deze uitspraak kunnen partijen binnen zes weken na de verzenddatum hoger beroep instellen bij het gerechtshof te Amsterdam (belastingkamer), Postbus 1312, 1000 BH Amsterdam.