Rechtbank Haarlem, 31-08-2009, BJ8349, 09/9

Procedurenummer: AWB 09/9

Uitspraakdatum: 31 augustus 2009

Uitspraak als bedoeld in afdeling 8.2.6 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) in het geding tussen

X, wonende te Z, eiseres,

en

de inspecteur van de Belastingdienst te P, verweerder.

1. Ontstaan en loop van het geding

1.1. Verweerder heeft aan eiseres voor het jaar 2005 een aanslag (aanslagnummer [nummer]) inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen (hierna: IB/PVV) opgelegd, berekend naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 25.889 en een belastbaar inkomen uit sparen en beleggen van € 7.003.

1.2. Verweerder heeft bij uitspraak op bezwaar van 3 december 2008 de aanslag gehandhaafd.

1.3. Eiseres heeft daartegen bij beroepschrift van 29 december 2008, ontvangen bij de rechtbank op 30 december 2008, beroep ingesteld.

1.4. Verweerder heeft op de zaak betrekking hebbende stukken overgelegd en een verweerschrift ingediend. Beide partijen hebben vóór de zitting nadere stukken ingediend. Deze stukken zijn telkens in afschrift verstrekt aan de wederpartij.

1.5. Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgevonden op 18 augustus 2009. Namens eiseres zijn daar verschenen mr. A en B. Namens verweerder is verschenen C.

2. Tussen partijen vaststaande feiten

2.1. Eiseres, geboren op [datum], voert een gezamenlijk huishouding met haar zoon D (hierna: de zoon), op het adres E-straat 1 te Q.

2.2. Na het overlijden van de echtgenoot van eiseres dreef zij met haar zoon in maatschapsverband een fruitteeltonderneming. Begin jaren negentig is het bedrijf onteigend en heeft de zoon de onderneming, na ontbinding van de maatschap, elders voortgezet. Eiseres heeft in dat kader destijds aan de zoon een lening verstrekt. Enerzijds in verband met de overname van de onderneming voor zover die voor haar rekening en risico werd gedreven en anderzijds in verband met investeringen ten behoeve van het elders opgestarte fruitteeltbedrijf. De zoon heeft over deze lening (hierna ook: de vordering) tot en met het jaar 2000 geen rente aan eiseres vergoed.

2.3. Op 11 december 2002 heeft er op verzoek van de heer E, de toenmalige gemachtigde van eiseres en de zoon, overleg plaatsgevonden tussen de gemachtigde en verweerder. Verweerder heeft van dit overleg een gespreksnotitie overgelegd waarin het volgende is opgenomen:

2.4. In de aangifte IB/PVV over het jaar 2001 heeft de zoon aangegeven dat er 4,5% rente wordt vergoed op voornoemde lening en dat aflossing heeft plaatsgevonden. Eiseres heeft in haar aangifte IB/PVV over het jaar 2001 geen inkomsten uit ter beschikking gesteld vermogen aangegeven. Zij heeft de vordering op haar zoon in Box III aangegeven en gewaardeerd op nihil.

2.5. Bij brief van 14 augustus 2006 heeft de gemachtigde van eiseres gevraagd wat de fiscale consequenties zijn van een eventuele kwijtschelding van de lening. Eiseres schatte op basis van de toenmalige feiten en omstandigheden in dat de inning van de vordering (€ 391.260) vruchteloos zou blijven.

2.6. Naar aanleiding van de door eiseres gestelde vragen heeft verweerder een boekenonderzoek ingesteld bij eiseres. Verweerder heeft ter zake op 3 januari 2008 een rapport uitgebracht. In dit rapport is – voor zover van belang – het volgende opgenomen:

“3.4 Leningovereenkomst I

Met betrekking tot de aflossingen, zoals die in dit schema zijn genoemd, valt op te merken dat dit veelal geen daadwerkelijke aflossingen zijn. Als gevolg van het gezamenlijk gebruik van een bankrekening van de onderneming zijn de door de moeder voor privé bestede bedragen als aflossing geboekt."

2.7. Eiseres heeft aangifte IB/PVV 2005 gedaan naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 11.736 en een belastbaar inkomen uit sparen en beleggen van € 7.003.

2.8. Bij het opleggen van de aanslag met dagtekening 24 september 2008 heeft verweerder op grond van artikel 3.91 van de Wet IB 2001 het belastbaar inkomen uit werk en woning verhoogd met € 14.153.

3. Geschil

3.1. In geschil is het antwoord op de vraag of verweerder terecht € 14.153 als belastbaar resultaat uit ter beschikking gesteld vermogen bij het belastbaar inkomen uit werk en woning van eiseres heeft geteld.

3.2. Eiseres concludeert tot gegrondverklaring van het beroep, vernietiging van de uitspraak op bezwaar en vermindering van de belastingaanslag tot een berekend naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 11.736.

3.3. Verweerder concludeert tot ongegrondverklaring van het beroep.

3.4. Voor de standpunten van partijen verwijst de rechtbank naar de stukken van het geding en het verhandelde ter zitting.

4. Beoordeling van het geschil

4.1. Art. 3.90 van de Wet IB 2001 luidt als volgt:

“Belastbaar resultaat uit overige werkzaamheden is het gezamenlijke bedrag van het resultaat uit een of meer werkzaamheden die geen belastbare winst of belastbaar loon genereren.”

4.2. Op grond van art. 3.91, eerste, aanhef en onder a, en tweede lid, aanhef en onder a, van de Wet IB 2001, wordt onder werkzaamheden in de zin van art. 3.90 van de Wet IB 2001 – voor zover hier van belang – mede verstaan:

4.3. Met betrekking tot het begrip ‘verbonden persoon’ is in artikel 3.91, tweede lid, onderdeel b, van de Wet IB 2001 – voor zover van belang – het volgende bepaald:

4.4. In artikel 3.91, derde lid, van de Wet IB 2001 is bepaald:

“Op dezelfde wijze als het ter beschikking stellen van vermogensbestanddelen aan een met de belastingplichtige verbonden persoon wordt behandeld het ter beschikking stellen aan een niet onder het tweede lid, onderdeel b, begrepen bloed- of aanverwant in de rechte lijn van de belastingplichtige, van zijn partner of van een in dat onderdeel onder 2° tot en met 5° aangeduide persoon, indien het een in het maatschappelijke verkeer ongebruikelijke terbeschikkingstelling is.(…)”

4.5. Tussen partijen is niet in geschil dat eiseres een vermogensbestanddeel, de lening, zijnde een schuldvordering, ter beschikking heeft gesteld aan haar zoon en dat dit vermogensbestanddeel door hem wordt aangewend voor het behalen van belastbare winst uit onderneming.

4.6. Partijen voeren aan dat voor de beslissing van hun geschil doorslaggevend zou zijn het antwoord op de vraag of de terbeschikkingstelling van het vermogensbestanddeel als een in het maatschappelijke verkeer ongebruikelijke terbeschikkingstelling op grond van artikel 3.91, derde lid, van de Wet IB 2001 moet worden aangemerkt. Verweerder beantwoordt deze vraag bevestigend, eiseres ontkennend.

4.7. In het onderhavige geschil komt de rechtbank echter aan de toepassing van artikel 3.91, derde lid, van de Wet IB 2001, in het bijzonder de uitleg van het begrip ‘in het maatschappelijke verkeer ongebruikelijke terbeschikkingstelling’, niet toe. Eiseres en haar zoon voeren een gezamenlijke huishouding. Zij zijn beiden meerderjarig en hebben voor het jaar 2005 op grond van artikel 1.2, eerste lid, onderdeel b, van de Wet IB 2001 gekozen voor fiscaal partnerschap. Alsdan wordt de zoon aangemerkt als een verbonden persoon in de zin van artikel 3.91, tweede lid, aanhef en onderdeel b, 1º, van de Wet IB 2001, hiervoor onder 4.3 aangehaald. De terbeschikkingstellingsregeling is aldus van toepassing op de terbeschikkingstelling van de schuldvordering.

4.8. Het andersluidende standpunt van verweerder dat met invoering van de Veegwet, Stb. 2000, 570, (tot wijziging van onder andere de Wet IB 2001) dient te worden uitgegaan van een ander partnerbegrip dan krachtens artikel 1.2 van de Wet IB 2001, kan de rechtbank voor de in geschil zijnde situatie niet volgen. Weliswaar is de groep van verbonden personen naar aanleiding van de invoering van de Veegwet gewijzigd, maar dat heeft blijkens de parlementaire behandeling bij de Veegwet geen verandering gebracht in het partnerbegrip van artikel 3.91, tweede lid, onderdeel b, 1º, juncto artikel 1.2, eerste lid, van de Wet IB 2001. De groep van verbonden personen is nader uitgewerkt in die zin dat tot die groep ook behoren personen die niet als partner in de zin van de wet kunnen worden gekwalificeerd, maar wel een zelfde financiële verwevenheid hebben als gehuwden.

4.9. Nu de terbeschikkingstellingsregeling van artikel 3.91 van de Wet IB 2001 op de situatie van eiseres van toepassing is, dient het uit de terbeschikkingstelling verkregen voordeel te worden bepaald. Krachtens artikel 3.95 van de Wet IB 2001 geschiedt de bepaling van het resultaat met toepassing van de aldaar genoemde artikelen, alsof de werkzaamheid een onderneming vormt. Op grond van het hiernavolgende dient in ieder geval het bedrag van de rente over 2005 als belastbaar resultaat uit terbeschikkingstelling in aanmerking te worden genomen. Tussen partijen is niet in geschil dat het bedrag van de rente in 2005 kan worden gesteld op € 14.153. Verweerder heeft zich echter op het standpunt gesteld dat hij niet de rente in de heffing heeft betrokken, omdat deze oninbaar zou zijn, maar het verschil tussen het beginvermogen op 1 januari 2005 en de opwaardering van dat vermogen tot € 14.153 op 31 december 2005. Dat standpunt acht de rechtbank onbegrijpelijk en innerlijk tegenstrijdig. Verweerder heeft zich immers altijd op het standpunt gesteld dat de vordering op nihil dient te worden gewaardeerd, omdat deze gezien het gebrek aan verhaalsmogelijkheden oninbaar zou zijn. Ook ten aanzien van de in 2005 verschuldigde rente heeft verweerder gesteld dat deze geen waarde vertegenwoordigt en niet in de heffing kan worden betrokken, omdat deze oninbaar zou zijn. Als dat standpunt van verweerder zou worden gevolgd kan van een opwaardering van de vordering in 2005 naar het oordeel van de rechtbank echter (ook) geen sprake zijn.

4.10. De rechtbank acht verweerder er aldus niet in geslaagd aannemelijk te maken dat een opwaardering van de vordering zou moeten leiden tot heffing in 2005. Daarbij kan in het midden blijven wat de waarde van de vordering op 1 januari 2005 en 31 december 2005 is. Ter zitting is, als tussen partijen niet in geschil, komen vast te staan dat de waarde van het vermogen (inclusief stille reserves) in 2005 de waarde van de schulden overtreft, hetgeen tot de conclusie leidt dat de waarde van de vordering niet op nihil gesteld behoeft te worden, er overigens geen aanleiding is de vordering in 2005 op of af te waarderen en het rentebestanddeel tegen het nominale bedrag in de heffing dient te worden betrokken.

4.11. Gezien het hiervoor overwogene dient het bedrag van de rente ad € 14.153 in 2005 als belastbaar resultaat uit overige werkzaamheden in de heffing te worden betrokken. Hoewel op andere gronden dan door verweerder is gesteld, is het gelijk derhalve aan verweerder.

4.12. Eiseres heeft zich nog op het standpunt gesteld dat verweerder heeft gehandeld in strijd met het vertrouwensbeginsel door tot heffing in Box I over te gaan, aangezien tussen partijen in 2002 afspraken zijn gemaakt over de fiscale behandeling van de vordering en eiseres zich aan die afspraken heeft gehouden. De vordering dient volgens eiseres te worden toegerekend aan Box III en niet aan Box I. De rechtbank acht eiseres er niet in geslaagd aannemelijk te maken dat verweerder heeft gehandeld in strijd met het vertrouwensbeginsel. Tegenover de inhoud van de gespreksnotitie van 11 december 2002 zoals opgenomen onder punt 2.2 heeft eiseres geen bewijzen ingebracht waaruit zou kunnen worden afgeleid dat in 2002 andere afspraken zijn gemaakt dan zoals weergegeven in de notitie. Bevestiging daarin vindt de rechtbank in de brief van de toenmalige gemachtigde van eiseres van 18 december 2002 waarin deze verwijst naar het standpunt van verweerder dat er een rentepercentage tussen 4,5% en 5,5% moet worden berekend en voorts dat er een aflossingsschema dient te worden gehanteerd. Vast staat dat geen zekerheden zijn gesteld ten behoeve van de lening en vast staat voorts dat er weliswaar is afgelost, maar er geen aflossingsschema is opgesteld en dat de lening als gevolg daarvan alleen maar is opgelopen. Het beroep van eiseres op het vertrouwensbeginsel faalt derhalve.

4.13. Gelet op het vorenoverwogene dient het beroep ongegrond te worden verklaard.

5. Proceskosten

De rechtbank ziet geen aanleiding voor een proceskostenveroordeling.

6. Beslissing

De rechtbank verklaart het beroep ongegrond.

Deze uitspraak is gedaan op [uitspraakdatum] en op dezelfde dag in het openbaar uitgesproken door mr. T.A. de Hek, voorzitter, mr. R.H.M. Bruin en mr. A. van Dongen, rechters, in tegenwoordigheid van mr. M. Mulder, griffier.

Afschrift verzonden aan partijen op:

De rechtbank heeft geen bezwaar tegen afgifte door de griffier van een afschrift van de uitspraak in geanonimiseerde vorm.

Rechtsmiddel

Tegen deze uitspraak kunnen partijen binnen zes weken na de verzenddatum hoger beroep instellen bij het gerechtshof te Amsterdam (belastingkamer), Postbus 1312, 1000 BH Amsterdam.