Rechtbank Haarlem, 25-09-2012, BX9778, 08/7106, 11/5980, 11/5981

RECHTBANK HAARLEM

Sector bestuursrecht, meervoudige belastingkamer

X, te Z, eiser,

gemachtigde: mr. drs. A, advocaat te Q,

1.9. Bij brief van 19 december 2011 heeft eiser een reactie op de brief van verweerder van

1 december 2011 aan de rechtbank gestuurd.

Overdracht van gegevens door de Belgische autoriteiten aan de Nederlandse autoriteiten

2.2.1. Bij brief van 18 februari 2005 heeft de Belgische Bijzondere Belastinginspectie (hierna: BBI) in het kader van spontane uitwisseling van inlichtingen op grond van de EG-richtlijn van 19 december 1977 betreffende de wederzijdse bijstand van de bevoegde autoriteiten van de Lid-Staten op het gebied van de directe belastingen en heffingen op verzekeringspremies (77/799/EEG, hierna: de Richtlijn) gegevens verstrekt aan de FIOD ECD/Team Internationaal te Haarlem.

Ten behoeve van het Project is het draaiboek Bank Zonder Naam (hierna: het Draaiboek) opgesteld. Het Draaiboek bevat onder meer informatie met betrekking tot de aanleiding van het Project, de organisatorische aspecten, de duur van het Project, de gegevens met betrekking tot de bankrekeningen, de fiscale en formeelrechtelijke aspecten van de heffing over buitenlands vermogen, de invordering en de praktische aandachtspunten. Het Draaiboek, versie 7 maart 2007, is openbaar gemaakt door middel van publicatie op de website van de Belastingdienst en het Ministerie van Financiën, met uitzondering van de namen en kantoorgegevens van individuele (belasting)ambtenaren.

Een versie van het Draaiboek waarin uitsluitend de namen van belastingambtenaren en hun telefoonnummers en e-mailadressen zijn geanonimiseerd, is bij het verweerschrift overgelegd.

Identificatie van de op de fotokopieën vermelde rekeninghouders

2.3.1. Verweerder heeft na ontvangst van de Nota en de rekeningstandenlijsten de op de rekeningstandenlijsten vermelde informatie geverifieerd. Hiertoe zijn de volgende toetsen uitgevoerd.

2.3.2. Op de rekeningstandenlijsten komen rekeninghouders voor met één achternaam met één of meer voorletters alsmede rekeninghouders met twee achternamen al dan niet met één of meer voorletters. In totaal gaat het om circa 2.500 renseignementen. De gegevens van de rekeninghouders zoals vermeld op de rekeningstandenlijsten zijn in het kader van het Project vergeleken met de gegevens in het geautomatiseerde systeem Beheer Van Relaties (hierna: BVR) van de Belastingdienst. Indien en voor zover uit de vergelijking met BVR slechts 1 persoon met exact dezelfde of, in andere bewoordingen, met de unieke combinatie meerdere voorletters-achternaam of combinatie (voorletters) achternaam-achternaam naar voren kwam, is deze persoon als rekeninghouder aangemerkt.

In een aantal gevallen heeft de identificatie (mede) plaatsgevonden aan de hand van de gegevens vermeld op de adressenlijsten.

2.3.3. In een op 13 maart 2008 door F (opsporingsambtenaar van de FIOD-ECD) in het kader van het Project afgelegde ambtsedige verklaring is onder meer opgenomen:

“Onderzoek tenaamstelling naar personen

Het cliëntenbestand Van Lanschot is door de heer G, EDP-auditor van het

Centrum voor Product en Procesontwikkeling van de Belastingdienst (B/CPP) gematcht

met de gegevens uit het systeem Beheer van Relaties (BVR). In dit systeem zijn alle

natuurlijke- en rechtspersonen opgenomen die in Nederland wonen of zijn gevestigd en

die bekend zijn bij de Belastingdienst, alsmede alle niet in Nederland wonende of

gevestigde natuurlijke- of rechtspersonen met wie de Belastingdienst een relatie

onderhoudt.

In het systeem worden ook gegevens bijgehouden over de relaties die er bestaan tussen

de opgenomen natuurlijke en rechtspersonen, zoals ouder-kind of gehuwde relatie, of het

zijn van aandeelhouder of bestuurder van een rechtspersoon.

In het BVR-systeem blijven historische gegevens bewaard. Het BVR-systeem wordt

gevoed met gegevens uit de gemeentelijke basisadministratie en het Handelsregister

van de Kamer van Koophandel en met eigen gegevens van de Belastingdienst.

Het onderzoek naar de tenaamstellingen middels matching met het BVR heeft zich

gericht op de identificatie van personen onder de hiervoor bij de punten 1, 2 en 3

genoemde op naam gestelde rekeningen.

De heer G verklaarde tegenover mij dat de identificatie, zakelijk weergegeven

als volgt gegaan is.

Voorbereiding

• Als bron voor het cliëntenbestand Van Lanschot zijn drie bronbestanden gebruikt, te

weten de gedigitaliseerde van de Belgische autoriteiten ontvangen rekeningstanden

per de data 21-12-1994, 05-09-1996 en 28-11-1996.

• Vanuit deze bronbestanden is een bestand gemaakt dat de essentiële gegevens

bevat, te weten per regel een tenaamstelling, een rekeningnummer en de saldi per

soort.

• Om de volledige koppeling (is het terug kunnen zoeken naar het originele

brongegeven) tussen de van de Belgische autoriteiten ontvangen papieren

bescheiden en de nu beschikbare digitale versie is aan elke regel een digitaal

identificatienummer toegekend

• Dit digitale identificatienummer is samen met de tenaamstelling weggeschreven naar

een nieuw bestand.

• Tenaamstellingen met slechts een enkele naam zonder verdere vermelding van

letters zijn uit het bestand gehaald.

• De hiervoor onder punt 4 aangegeven tenaamstellingen zijn uit het bestand gehaald.

• De hiervoor onder punt 5 aangegeven tenaamstellingen zijn uit het bestand gehaald.

• De toevoegingen “A/O”, “-“, “,”,”/” en een spatie, alsmede de toevoegingen “B” en

“LH” en andere in de tenaamstelling van de rekening, zijn ten behoeve van het

matchen uit de tenaamstelling gehaald.

• Aangezien het nu overgebleven bestand de gegevens bevat van 3 bronbestanden,

waarin veel van de te naamgestelde rekeningen op alle 3 de data voorkomen is het

bestand op naamsniveau ontdaan van dubbele en drievoudige vermeldingen.

• In verband met de mogelijke verschillende schrijfwijzen tussen het Nederlands en de

talen die gebruikt worden in Luxemburg zijn namen als Kraaij en Kraay voorlopig uit

de herkende posten gelaten. Deze posten zijn wel opgeleverd maar voor verdere

herkenning door middel van menselijke interventie voorgedragen

• In de toegevoegde letters bij de tenaamstelling van de rekening komt in enkele

gevallen de lettercombinatie TH voor. In Nederland is dit een gebruikelijke

schrijfwijze is voor Theo(dorus). De officiele voorletter voor deze persoon is slechts

de T. In de gevallen waar het duidelijk was dat met TH Theo(dorus) bedoeld werd, is

TH vervangen door T. Het zelfde geldt voor de naam Chris(tianus), daarbij is CHR

vervangen door C. Deze posten zijn wel opgeleverd maar voor verdere herkenning

door middel van menselijke interventie voorgedragen

• Het bestand is gesplitst in 2 aparte bestanden te weten die met enkele namen, als

hiervoor bij de bij punt 1 beschreven rekeningen en een bestand met dubbele namen

als hiervoor bij de punten 2 en 3 beschreven.

• Het bestand met dubbele namen is ontdaan van gebruikelijke voorvoegsels als v. vd,

ter e.d.. Dit is gedaan om matching op de combinatie van achternamen in BVR

mogelijk te maken. Als voorbeeld hiervan kan het volgende dienen. Op de

naamscombinatie Van den Berg - De Dijk, kan worden gezocht door te matchen met

de naamscombinaties Berg-Dijk en Dijk-Berg.

•:..•.:

:..,:....

Matchen

Bestand enkele namen.

• Het vanuit de bronbestanden gemaakte bestand, bestaande uit naam en letters, is

gematcht met BVR op de vraag hoe vaak een naam, in combinatie met de voorletters

in de volgorde zoals genoemd in de bronbestanden, voorkomt. Komt de combinatie

in BVR maar 1 keer voor, dan is deze persoont als uniek in het BVR aangemerkt, en

in combinatie met het (BSN) sofinummer, opgeleverd ter verdere behandeling.

Bestand dubbele namen

• Het vanuit de bronbestanden gemaakte bestand, bestaande uit een dubbele naam

en in sommige gevallen voorzien van letters, is gematcht met het BVR op de vraag

hoe vaak de combinatie van namen in het BVR, aan elkaar gekoppeld via een

bestaande huwelijksrelatie, voorkomt. Komt de combinatie van namen in willekeurige

volgorde maar 1 keer voor dan zijn deze beide personen als uniek in het BVR

aangemerkt en, in combinatie met het (BSN)sofinummer, opgeleverd ter verdere

behandeling.”

Identificatie eiser

2.4.1. Op de rekeningstandenlijsten zijn onder meer de volgende gegevens vermeld.

Lijst B.1:

“Date: 9/05/96 (…)

RACINE * NAME *CCY* CURRENT ACCOUNTS * DEPOSITS *

000000 X-Y NLG 56,414.71 .00

BONDS * SHARES / OPTIONS * INV. FUNDS * TOTAL **

459,444.41 .00 .00 515,859.12 A”

Lijst B.2:

“Date: 11/28/96 (…)

RACINE * NAME *CCY* CURRENT ACCOUNTS * DEPOSITS *

000000 X-Y NLG 926,26 . 00

BONDS * SHARES / OPTIONS * INV. FUNDS * TOTAL **

466,211.04 .00 .00 467,137.30

Lijst B.6:

“000000 X-Y 941221 NLG 481913,32 945,72 468348,24

0 0 0 A 18 364”

Contacten tussen partijen vóór het opleggen van de navorderingsaanslagen

2.5.1. Verweerder heeft eiser met dagtekening 7 maart 2007 een vragenbrief gestuurd waarin onder meer het volgende is opgenomen:

“Redelijke schatting

Ondanks mijn herhaalde verzoeken om informatie en mijn verwijzing naar uw verplichtingen zoals genoemd in artikel 47 van de Algemene wet inzake rijksbelastingen, heeft u niet voldaan aan de op u rustende verplichtingen. (…)

Aan de hand van gegevens van een groot aantal rekeninghouders die één of meerdere bankrekeningen bij Van Lanschot Bankiers (Luxembourg) SA hebben aangehouden in de periode 1994/1996 heb ik een verloop van de gemiddeld aangehouden tegoeden kunnen vaststellen. De gemiddeld aangehouden tegoeden zijn in de door mij onderzochte periode op jaarbasis toegenomen met gemiddeld ruim 23,5% per jaar. Deze toename kan zijn ontstaan uit het herbeleggen van rente en dividendinkomsten, waardestijging van aandelen en beleggingsfondsen en het saldo van opnames en stortingen.

Omdat ik de inkomsten en het vermogen moet schatten is er voor mij geen aanleiding om rekening te houden met een lagere toename van de tegoeden dan uit het onderzoek bij de onderzochte groep rekeninghouders is gebleken. Uitgaande van de mij bekende door u aangehouden tegoeden zal ik in mijn berekeningen voor de vermogensbelasting tot en met 2000 rekening houden met een jaarlijkse toename van uw tegoeden van 23,5%.

Ik zal uw vermogen op 1 januari 1996 met fl 595.163 (€ 270.073) verhogen.

Met betrekking tot de inkomstenbelasting 1995 heb ik een rendement berekend op de door u in het buitenland aangehouden vermogensbestanddelen. Het rendement op beleggingen in buitenlandse beleggingsfondsen bedraagt op grond van artikel 29a van de Wet op de inkomstenbelasting 1964 in beginsel 6% per jaar. Voorde bepaling van de rente op spaarrekeningen, depositorekeningen en obligaties heb ik rekening gehouden met de percentages van de wettelijke rente, de marktrente en rendementen volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek. Het rentepercentage op spaarrekeningen, depositorekeningen en obligaties heb ik voor 1995 geschat op 6%. Met betrekking tot het voor de inkomstenbelasting te belasten rendement op aandelen ben ik tevens uitgegaan van een gemiddelde van 6% per jaar. Hierdoor worden de inkomsten op de door u en/of uw echtgeno(o)t(e) in het buitenland aangehouden bankrekeningen berekend op 6% van het door mij berekende saldo op 1 januari van dat jaar. Hiervoor heb ik reeds vermeld op welke wijze de tegoeden op de buitenlandse bankrekening(en) zijn berekend.

Dit heeft tot gevolg dat het belastbaar inkomen over 1995 met fl 28.915 (€ 13.121) wordt verhoogd.

Navordering

Uw aangiften over de jaren 1995 en 2002 heb ik behandeld voordat ik over de informatie met betrekking tot de door u in het buitenland aangehouden bankrekening(en) kon beschikken. Hierdoor zijn uw aanslagen over deze jaren tot te lage bedragen vastgesteld en ben ik voornemens u op grond van artikel 16, lid 1, 3 en 4 van de Algemene wet inzake rijksbelastingen (hierna: AWR) navorderingsaanslagen (met boete) op te leggen. (…)

Kennisgeving boete

(Navorderingsaanslag IB/PH 1995 en VB 1996)

Op grond van artikel 18, lid 1 van de AWR ben ik voornemens over de correcties een niet-ordeboete van 100% op te leggen. Van deze boete zal ik overeenkomstig § 21, lid 3 van het Voorschrift administratieve boeten 1993 niet kwijtschelden.

(Navorderingsaanslag IB/PH 2002)

Naast de gevolgen voor de belastingheffing ben ik voornemens om gelijktijdig met het vaststellen van de navorderingaanslag een boete op te leggen. Het betreft een vergrijpboete ingevolge artikel 67e AWR en hoofdstuk IV van het Besluit Bestuurlijke Boeten Belastingdienst 1998. Er is sprake van (voorwaardelijke) opzet. Deze boete bedraagt 50% van het bedrag van de navorderingsaanslag. Op grond van § 43, lid 3 van het Besluit Bestuurlijke Boeten Belastingdienst 1998 wordt deze boete verhoogd tot 100%.

Motivering boete

Uit het onderzoek door de Belastingdienst zijn de volgende feiten en omstandigheden gebleken op grond waarvan ik voornemens ben deze boete op te leggen.

U bent geïdentificeerd als houder van een of meerdere buitenlandse bankrekeningen. U heeft de hiervoor vermelde vermogensbestanddelen en inkomsten niet vermeld in uw belastingaangifte(n). Dit ondanks dat in de aangifte(n) uitdrukkelijk gevraagd wordt naar (buitenlandse) inkomensbestanddelen en/of vermogensbestanddelen. Op grond hiervan ben ik van mening dat sprake is van (voorwaardelijke) opzet.

Het feit dat u gebruik heeft gemaakt van een of meer buitenlandse bankrekeningen (onder andere) in een land met een bankgeheim waardoor de belastingdienst het zicht op (het ontstaan van) de tegoeden en de inkomsten daaruit is ontnomen merk ik aan als listigheid, valsheid of samenspanning e.d. als bedoeld in paragraaf 21, lid 3 van het Voorschrift administratieve boeten 1993 en als een strafverzwarende omstandigheid als bedoeld in paragraaf 42 juncto paragraaf 43 van het Besluit Bestuurlijke Boeten Belastingdienst 1998. Dit heeft tot gevolg dat de boeten 100% van de verschuldigde (enkelvoudige) belasting bedragen.

Uitnodiging om te reageren

Ik stel u in de gelegenheid om vóór 12 december 2007 schriftelijk op de voorgenomen navordering te reageren. Tevens kunt u dan de gronden waarop mijn voornemen tot het opleggen van de boete berust, gemotiveerd betwisten. Indien u dat wenst kunt u uw standpunt ook mondeling toelichten. Ik verzoek u in dat geval vóór 10 december 2007 een afspraak met mij te maken. U kunt mij bereiken via telefoonnummer (…).

(…)”

2.5.8. De gemachtigde van eiser heeft hierop gereageerd bij brief van 11 december 2007. In deze brief is door de gemachtigde nogmaals verzocht om hem van informatie te voorzien waaruit zou (kunnen) blijken dat eiser een rekening zou hebben (aangehouden) bij VLB.

2.5.9. Bij brief van 13 december 2007 heeft verweerder aan eiser meegedeeld dat de navorderingsaanslagen IB/PVV 1995 en 2002 en VB 1996, alsmede de boetebeschikkingen worden opgelegd zoals aangekondigd.

Contacten tussen partijen na het opleggen van de navorderingsaanslagen

2.6.1. Eiser heeft bij brief van 9 januari 2008 bezwaar gemaakt tegen de onderhavige navorderingsaanslagen.

Vervolg

2.7.1. Eiser heeft tegen de uitspraken op bezwaar beroep ingesteld. Verweerder heeft verweerschriften ingediend en voorts heeft hij de rechtbank verzocht voor een deel van de op de zaak betrekking hebbende stukken op grond van artikel 8:29 van de Awb te beslissen dat beperking van kennisneming van (delen van) die stukken tot de rechtbank gerechtvaardigd is. Hij heeft ook versies van die stukken overgelegd om aan eiser door te sturen, waarin hij de passages heeft weggelaten waarvoor hij zich beroept op beperking van de kennisneming.

2.7.2. Bij beslissing van 23 september 2011 heeft de rechtbank op de voet van artikel 8:29, derde lid, van de Awb geoordeeld dat de beperking van de kennisneming ten aanzien van een deel van de door verweerder ingezonden stukken gerechtvaardigd is, heeft de rechtbank het verzoek om beperking ten aanzien van een gedeelte van de stukken afgewezen en met betrekking tot de rekeningstandenlijsten B1, B2 en B6 geoordeeld dat verweerder eiser ter zitting in de gelegenheid moet stellen de ongeanonimiseerde rekeningstandenlijsten kortstondig integraal in te zien. Daarbij is – voor zover van belang – het volgende overwogen:

“(…) Het argument van het controlestrategisch belang van de Belastingdienst overtuigt echter wel. Indien inderdaad de lijsten “op straat” zouden komen te liggen doordat zij in concrete zaken in hun geheel aan de betreffende eiser zouden moeten worden overgelegd, dan is inderdaad denkbaar dat derden daaruit kunnen afleiden dat verweerder hen op basis van de daarin vervatte gegevens over met name tenaamstelling met de thans beschikbare opsporingsmethoden niet kan traceren. Dat neemt niet weg dat eisers na kennisneming van dergelijke stukken in onderhavige zaak niet zonder meer bevoegd zijn die gegevens aan derden bekend te maken, maar het is de vraag of verweerder de geheimhouding door eiser kan effectueren. Het controlestrategisch belang dat met beperking van de kennisneming gemoeid is, weegt daarom zwaarder dan het belang dat eisers hebben bij het beschikken over de integrale rekeningstandenlijsten. Dat neemt echter niet weg dat een minder vergaande vorm van geheimhouding in een geval als dit voldoende bescherming tegen dat gevaar biedt. Niet valt immers in te zien dat eisers op zitting niet kortstondig inzage zouden kunnen hebben van de gehele lijsten om zich een indruk te kunnen vormen die volstaat om zijn verdediging te kunnen voeren. De beperking van de kennisneming van de (volledige) rekeningstandenlijsten is derhalve slechts gerechtvaardigd voor zover verweerder verzoekt die lijsten niet integraal aan eiser door te zenden. (…)”

De beslissing luidt - voor zover van belang - als volgt:

“(…)

3.2. bepaalt dat gerechtvaardigd is de beperking van de kennisneming in de onder 2.2 en 2.7 onder C bedoelde lijsten B1, B2 en B6 van namen en rekeningnummers van anderen dan -zoals verweerder stelt - eiser zelf en van de namen, adres- telefoon- en faxgegevens en rekeningnummers van anderen dan – zoals verweerder stelt – eiser zelf in het stuk B9, in die zin dat aan eiser geen integrale versie van die stukken wordt gezonden, maar dat verweerder eiser ter zitting de gelegenheid moet bieden die stukken kortstondig integraal in te zien;

3.3. wijst het verzoek om beperking van de kennisneming van andere delen van de onder 3.1 genoemde stukken af;

(…)”

“(...)

C. Rekeningstandenlijsten

In de tussenuitspraak is bepaald dat de inspecteur ter zitting kortstondig inzage dient te verlenen in de integrale, ongeanonimiseerde rekeningstandenlijsten. Uit de tussenuitspraak leid ik af dat deze inzage bedoeld is om tegemoet te komen aan de grief van belanghebbende dat hij de echtheid van de stukken niet kan controleren. Na heroverweging heb ik besloten om niet mee te werken aan dit punt in de tussenuitspraak. Hiertoe heb ik de volgende redenen. Allereerst meen ik dat een stuk ofwel geheim dient te blijven, ofwel vrijgegeven dient te worden. Tussenvormen zijn mijns inziens niet denkbaar. Voorts speelt hier nog een ander belang. Indien aan dit oordeel van de rechtbank tegemoetgekomen zou worden, zou aan gemachtigde voor enkele tientallen verschillende belanghebbenden kortstondig inzage gegeven moeten worden, hetgeen de facto neerkomt op openbaarmaking van het stuk. Bovendien meen ik dat er ook andere manieren zijn om aan de (op zichzelf begrijpelijke) ‘echtheidsgrief’ van belanghebbende tegemoet te komen. Een mogelijkheid zou zijn dat de (geheimhoudingskamer van de) rechtbank de stukken beoordeelt en zich uitspreekt over de echtheid van de stukken. Anders dan de door de rechtbank bij de tussenuitspraak bepaalde oplossing kleven hieraan voor de inspecteur geen onomkeerbare gevolgen. (…)”

2.7.4. Voorts heeft verweerder op grond van de beslissing van 23 september 2011 bij de brief van 19 oktober 2011 nog nadere stukken aan de rechtbank en aan eiser toegezonden. Ten aanzien van een aantal stukken heeft verweerder geen gevolg gegeven aan de beslissing van de geheimhoudingskamer hoewel beperking van de kennisneming daarvan door de rechtbank niet gerechtvaardigd is geacht.

Het betreft de volgende stukken:

- de Nota: de namen van bij het Belgisch strafrechtelijk onderzoek betrokken personen en de hierop betrekking hebbende plaatsnamen en bedrijfsgegevens;

- bijlage B11 bij de Nota: de naam van de persoon aan wie de brief genoemd als bijlage B11 gericht is;

- bijlagen B3, B4, B5, B7, B8, B10 en B11 bij de Nota: de cijfermatige informatie;

- memo redelijke schatting: de rekeningnummers;

- draaiboek: de namen van de belastingambtenaren.

2.7.7. Eiser heeft de rechtbank bij brief van 10 november 2011 met bijlagen (een brief gericht aan de rechtbank Leeuwarden en drie ambtsedige verklaringen) meegedeeld dat verweerder een aantal op de zaken betrekking hebbende stukken nog niet had overgelegd en zij hebben de rechtbank verzocht om verweerder te gelasten deze stukken alsnog over te leggen. Het betreft de volgende stukken:

- agendapunten en bijbehorende verslagen in het kader van het Project Bank Zonder Naam;

- agendapunten en bijbehorende verslagen betrekking hebbende op de kick-off bijeenkomsten gehouden op 16 en 17 november 2006;

- een e-mail van 20 november 2006 waarin verzocht wordt de verzending van de vragenbrief aan belanghebbenden op de schorten;

- een verslag van 21 november 2006 inzake de wijze van identificatie;

- een e-mail van 5 december 2006 waarin de belastingregio’s worden geïnformeerd over het verzenden van de vragenbrief aan belanghebbenden;

- agendapunten en bijbehorende verslagen van alle bijeenkomsten gehouden door de betrokken belastingregio’s in het kader van de afpersingskwestie;

- verslag van de positieve uitkomsten van de extra identificatiecheck en chi-kwadraattoets.

Vooraf

4.0. Eiser heeft erkend rechthebbende te zijn (geweest) tot een rekening bij VLB en heeft in de onder 2.5.2 genoemde Verklaring vermeld in 1989 een rekening met rekeningnummer 15003 bij VLB te hebben geopend waarop per 13 maart 2007 een saldo stond van € 139.023. Dat neemt niet weg dat eiser zijn grieven zoals die zijn geformuleerd in de overige zaken van het cluster ‘Bank Zonder Naam’, in beroep goeddeels heeft gehandhaafd, zodat de rechtbank deze grieven hieronder zal bespreken.

Geheimhoudingsbeslissingen

4.1.1. De rechtbank heeft bij de beslissing van 23 september 2011 geoordeeld dat verweerder aan eiser ter zitting de gelegenheid moet bieden de rekeningstandenlijsten B1, B2 en ook B6 als stukken van het geding kortstondig integraal in te zien opdat eiser in de gelegenheid is zich nader uit te laten over de overtuigende kracht van die (gestelde kopieën van) rekeningstandenlijsten als bewijsmiddel. Verweerder heeft geweigerd onder meer mee te werken aan dit onderdeel van de beslissing.

Gedingstukken

4.2.1. Eiser heeft zich op het standpunt gesteld dat verweerder ook thans nog niet alle op de zaak betrekking hebbende stukken in de zin van artikel 8:42 van de Awb heeft ingebracht. Het gaat blijkens de pleitnota ten behoeve van de zitting van 19 juni 2012, naast de onder 2.7.7 genoemde stukken (behoudens een memo identificatieproces waarover de geheimhoudingskamer al op 23 september 2011 heeft beslist), ook nog om stukken inzake de vermeende afpersing van VLB en de namen die zijn opgenomen in drie ambtsedige verklaringen van bij het Project betrokken belastingambtenaren, waarbij verweerder die namen heeft geanonimiseerd. Voornoemde stukken hebben naar de mening van eiser een rol gespeeld bij de vaststelling van de navorderingsaanslagen alsook in de bezwaarfase en aldus in de besluitvorming in hun zaak. Voor eiser zijn de stukken van belang ter beoordeling van de rechtmatigheid van de verkrijging van de informatie door verweerder vanuit België en tevens om te kunnen beoordelen of de aanslagen met voldoende voortvarendheid zijn opgelegd. Dat eiser heeft erkend dat hij rechthebbenden is (geweest) tot een rekening bij VLB, doet niet af aan het belang dat zij hebben bij voornoemde stukken, aldus nog steeds eiser.

4.2.4. Ten aanzien van de overige stukken is de rechtbank van oordeel dat er geen aanleiding is verweerder op te dragen die stukken in het geding te brengen, als er al van moet worden uitgegaan dat verweerder over al die stukken beschikt, hetgeen hij gemotiveerd heeft weersproken. Voor wat betreft het argument dat eiser wil beoordelen of de vanuit België verkregen informatie op rechtmatige wijze is verkregen acht de rechtbank het verzoek van eiser zo weinig concreet dat die stukken voor zover aanwezig niet om die reden als gedingstuk kunnen worden aangemerkt. Het verzoek van eiser houdt feitelijk louter in dat die stukken mogelijk een aanwijzing op zouden kunnen leveren dat de informatie op onrechtmatige wijze is verkregen. Enige onderbouwing waarop dat vermoeden is gebaseerd ontbreekt. De enkele stelling van eiser dat in een ander ‘project buitenlands vermogen’ een huiszoeking in scène is gezet is daartoe onvoldoende.

Het argument dat eiser wenst te beoordelen of de aanslagen met voldoende voortvarendheid zijn opgelegd is evenmin aanleiding aan het verzoek van eiser tegemoet te komen. Eiser heeft niet voldoende onderbouwd dat de stukken van enig belang (kunnen) zijn geweest bij de besluitvorming in zijn zaak in het kader van de voortvarendheid.

Getuigenaanbod en proces-verbaal

4.3.1. Eiser heeft het verzoek gedaan hem in de gelegenheid te stellen om het proces-verbaal van de getuigenverhoren van twee (belasting)ambtenaren ter zitting van de rechtbank Leeuwarden van 21 maart 2012 in het geding te brengen, dan wel eiser in de gelegenheid te stellen de twee getuigen op te roepen om hen in het kader van de behandeling van de onderhavige procedure te (doen) horen. Het belang van eiser daarbij is om de rechtmatigheid van het verkregen bewijs te kunnen toetsen en overigens te beoordelen of verweerder de aanslagen met voldoende voortvarendheid heeft opgelegd.

4.3.2. De rechtbank ziet geen aanleiding aan het verzoek van eiser tegemoet te komen. Zoals onder 4.2.4 is overwogen is het argument van eiser dat de vanuit België verkregen informatie op onrechtmatige wijze is geschied te weinig concreet, is er geen enkele aanwijzing dat de informatie op onrechtmatige wijze zou zijn verkregen en heeft eiser geen overtuigende onderbouwing kunnen geven waarop hun vermoeden is gebaseerd dat de informatie wel op onrechtmatige wijze zou kunnen zijn verkregen. Ook voor zover het gaat om de vraag of verweerder voldoende voortvarend heeft gehandeld bij het opleggen van de navorderingsaanslagen, wijst de rechtbank het verzoek van eiser af.

Eiser heeft in dit kader enkel aangevoerd dat hij de getuige(n) wenst te horen over een onderzoek van de FIOD in de periode die ligt tussen het ontvangen van de renseignementen en het verzenden van de eerste vragenbrieven door de Belastingdienst. Aangezien verweerder heeft erkend dat de voortgang van het project gedurende enige weken vertraagd is in verband met een onderzoek van de FIOD, en de rechtbank dit feit dan ook mede heeft betrokken bij haar oordeel over het al dan niet voortvarend handelen van verweerder, zoals dat hierna aan de orde komt, kan aan het getuigenaanbod voorbij worden gegaan.

Rechtmatigheid van het bewijs

4.4.1. Eiser betoogt dat verweerder hem onvoldoende inzicht heeft verschaft in de wijze waarop de Belgische en de Nederlandse autoriteiten aan de renseignementen zijn gekomen.

De rechtbank begrijpt het standpunt van eiser aldus dat nu de informatie waarmee het Project is gestart op onrechtmatige wijze is verkregen, de algemene beginselen van behoorlijk bestuur eraan in de weg staan dat verweerder die informatie en alle nadien verkregen informatie, waaronder door eiser verstrekte gegevens, gebruikt ten behoeve van het opleggen van de navorderingsaanslagen. Dienaangaande overweegt de rechtbank als volgt. Vaststaat dat het bewijs afkomstig is van de Belgische overheid en is verstrekt op grond van de Richtlijn. In zoverre is de situatie vergelijkbaar met die waarbij de Belgische overheid gegevens verstrekte die betrekking hadden op rekeningen aangehouden bij de Kredietbank Luxembourg te Luxemburg (KB-Lux). De Hoge Raad heeft in zijn arrest van 21 maart 2008, (nr. 43 050, LJN BA8179), overwogen dat daarbij geen sprake was van door de Nederlandse autoriteiten onrechtmatig verkregen bewijs. De rechtbank is van oordeel dat dit ook voor het onderhavige geval geldt.

Indien al moet worden aangenomen dat de renseignementen op strafrechtelijk onrechtmatige wijze door de Belgische autoriteiten zijn verkregen, dan neemt dat niet weg dat die gegevens door de Nederlandse overheid naar het oordeel van de rechtbank niet zijn verkregen op een wijze die zozeer indruist tegen hetgeen van een behoorlijk handelende overheid mag worden verwacht, dat het gebruik van die gegevens ontoelaatbaar is. Daarbij acht de rechtbank van belang dat er geen enkele aanwijzing is dat de Belgische overheid de hand heeft gehad in de ontvreemding van gegevens van VLB en dat er ook anderszins voor de Nederlandse belastingautoriteiten geen redenen bestonden om aan te nemen dat bij de verkrijging van de gegevens een zo fundamenteel recht van de daarin vermelde personen was geschonden dat het instellen van een nader onderzoek naar de fiscale relevantie van die gegevens ontoelaatbaar moest worden geoordeeld.

Op grond van het voorgaande concludeert de rechtbank dat verweerder de gegevens op de renseignementen terecht heeft gebruikt om nader onderzoek in te stellen en eiser vragen te stellen over het tegoed bij de VLB en geen algemeen beginsel van behoorlijk bestuur eraan in de weg staat dat verweerder de nadien verkregen informatie heeft gebruikt om de navorderingsaanslagen op te leggen.

Identificatie

4.5.1. De rechtbank stelt voorop dat op verweerder de bewijslast rust om aannemelijk te maken dat eiser rechthebbende was tot een tegoed bij VLB. Verweerder heeft zijn standpunt dat eiser rechthebbende was tot een tegoed bij VLB weliswaar aanvankelijk gebaseerd op de renseignementen, zoals die door de Belgische autoriteiten op 18 februari 2005 aan de FIOD-ECD Team Internationaal zijn verstrekt, in het bijzonder op de gegevens op de rekeningstandenlijsten B1, B2 en B6, maar nadien heeft eiser erkend rechthebbende te zijn (geweest) tot een tegoed op een rekening met nummer 15003 bij VLB en ter zake enige gegevens verstrekt.

Omkering en verzwaring van de bewijslast

4.6.1. Verweerder heeft het standpunt ingenomen dat de bewijslast ten aanzien van de (hoogte van de) navorderingsaanslagen dient te worden omgekeerd en verzwaard, aangezien eiser niet heeft voldaan aan de inlichtingenverplichting als bedoeld in artikel 47 van de AWR en dat eiser evenmin de vereiste aangifte heeft gedaan, waarbij verweerder tot uitgangspunt heeft genomen dat hij heeft bewezen dat eiser op 21 december 1994, 5 september 1996 en 28 november 1996 een tegoed bij VLB aanhield. Naar de mening van eiser heeft hij aan zijn inlichtingenverplichting voldaan, aangezien hij kenbaar heeft gemaakt dat hij een rekening heeft aangehouden bij VLB. Eiser heeft niet geweigerd inzage in de stukken te verstrekken, doch hij heeft aangegeven dat hij eerst de rechtmatigheidsvraag beantwoord wenste te zien, alvorens over te gaan tot het verstrekken van stukken.

De rechtbank overweegt dienaangaande als volgt. Ingevolge artikel 47, eerste lid, van de AWR is een ieder verplicht desgevraagd aan de inspecteur de gegevens en inlichtingen te verschaffen en bescheiden over te leggen die voor de belastingheffing te zijnen aanzien van belang kunnen zijn en de boeken, bescheiden en andere gegevensdragers waarvan de raadpleging van belang kan zijn voor de vaststelling van de feiten welke invloed kunnen uitoefenen op de belastingheffing te zijnen aanzien, voor dit doel beschikbaar te stellen.

Gelet op de door de Belgische autoriteiten verstrekte gegevens en de door verweerder uitgevoerde identificatie die erin resulteerde dat eiser als rechthebbende kon worden geïdentificeerd, acht de rechtbank aannemelijk geworden dat eiser over de gevraagde gegevens en inlichtingen beschikte, of kon beschikken en bestond er ook voldoende aanleiding om aan eiser nadere inlichtingen omtrent die rekening te vragen. Dit brengt mee dat eiser, ingevolge het bepaalde in artikel 47, eerste lid, van de AWR, verplicht was om de door verweerder gevraagde gegevens en inlichtingen te verstrekken. Eiser heeft deze gegevens, ondanks herhaalde verzoeken van verweerder daartoe, niet verstrekt.

De rechtbank is dan ook van oordeel dat verweerder terecht in de uitspraken op bezwaar de bewijslast op grond van artikel 25, derde lid, aanhef, letter b, en slot, van de AWR heeft omgekeerd.

Verlengde navorderingstermijn

4.7.1. Op grond van artikel 16, vierde lid, van de AWR heeft verweerder, in afwijking van artikel 16, derde lid, van de AWR, gedurende twaalf jaar de bevoegdheid tot navordering, indien te weinig belasting is geheven over een bestanddeel van het voorwerp van enige belasting dat in het buitenland wordt gehouden, is opgekomen (hierna: de verlengde navorderingstermijn). De Hoge Raad heeft in zijn arrest van 21 maart 2008, nr. 43 050 (LJN BA8179), aan het Hof van Justitie van de Europese gemeenschappen (hierna: Hof van Justitie) prejudiciële vragen gesteld over de verlengde navorderingstermijn. Een van die vragen was of het de Nederlandse fiscus is toegestaan om de verlengde navorderingstermijn te hanteren als sprake is van (inkomsten uit) tegoeden die in het buitenland, buiten het zicht van de Nederlandse fiscus zijn aangehouden, terwijl de navorderingstermijn vijf jaar is als het om binnenlandse tegoeden gaat.

4.7.3. In zijn arrest van 26 februari 2010 (nr. 43 050bis, LJN BJ9092) heeft de Hoge Raad geoordeeld dat uit voornoemde verklaring voor recht van het Hof van Justitie moet worden afgeleid dat de artikelen 49 en 56 EG zich er niet tegen verzetten dat een lidstaat die niet beschikt over aanwijzingen van het bestaan van spaartegoeden die worden aangehouden in een andere lidstaat, voor de belastingheffing over (inkomsten uit) dergelijke tegoeden een langere navorderingstermijn toepast dan de termijn die geldt voor de belastingheffing in verband met tegoeden in de eigen staat. Zijn die aanwijzingen er wel, en wordt naar aanleiding daarvan een navorderingsaanslag opgelegd na het verstrijken van de termijn die zou gelden met betrekking tot tegoeden die worden aangehouden in de eigen staat, dan moet de daaruit voortvloeiende beperking van het vrije verkeer worden aanvaard indien de navorderingsaanslag wordt opgelegd met inachtneming van het tijdsverloop dat na het opkomen van de bedoelde aanwijzingen noodzakelijkerwijs is gemoeid met (i) het verkrijgen van de inlichtingen die nodig zijn voor het bepalen van de verschuldigde belasting, en tevens (ii) het met redelijke voortvarendheid voorbereiden en vaststellen van een aanslag aan de hand van de gegevens die de inspecteur ter beschikking staan.

Het hiervoor overwogene geldt, aldus nog steeds de Hoge Raad:

- ongeacht het antwoord op de vraag of de aanwijzingen zijn verkregen voor of na afloop van de termijn die geldt voor navordering met betrekking tot tegoeden die worden aangehouden in de eigen staat, en

- zowel in het geval dat voor het inwinnen van inlichtingen een nuttig gebruik kan worden gemaakt van regelingen van wederzijdse bijstand tussen lidstaten, als in het geval dat de mogelijkheid daartoe ontbreekt, bijvoorbeeld doordat de desbetreffende lidstaat een bankgeheim kent.

Het in het arrest van het Hof van Justitie (in punt 47) genoemde evenredigheidsbeginsel verzet zich ertegen dat de inspecteur met betrekking tot tegoeden die worden aangehouden in een andere lidstaat, ook na het hiervoor genoemde aanvaardbare tijdsverloop gebruik maakt van zijn bevoegdheid op grond van artikel 16, vierde lid, van de AWR om een navorderingsaanslag op te leggen op een tijdstip waarop de ten aanzien van binnenlandse tegoeden geldende vijfjaarstermijn van artikel 16, derde lid, van de AWR is verstreken. De rechtvaardiging die het Hof van Justitie aanwezig heeft geacht voor de aan toepassing van artikel 16, vierde lid,van de AWR verbonden beperking van het vrije verkeer, is gelegen in het waarborgen van de doeltreffendheid van de fiscale controles en het bestrijden van belastingfraude. Die rechtvaardiging is er niet als ten aanzien van (inkomsten uit) buitenlandse tegoeden de navorderingstermijn die voor (inkomsten uit) binnenlandse tegoeden zou gelden verder wordt overschreden dan uit het in hiervoor overwogene voortvloeit.

Uit de verklaring voor recht van het Hof van Justitie volgt bovendien dat het bovenstaande geen wijziging ondergaat door het feit dat met de desbetreffende aanslagen boeten samenhangen.

Vijfjaarstermijn

4.8.1. Eiser stelt vervolgens dat verweerder niet met de vereiste voortvarendheid heeft gehandeld bij het opleggen van de navorderingsaanslag IB/PVV 2002, die binnen de vijfjaarstermijn is opgelegd op 31 december 2007. Daarmee zijn de algemene beginselen van behoorlijk bestuur, in het bijzonder het evenredigheidsbeginsel, ernstig geschonden. Verweerder heeft volgens eiser de plicht om ook bij het opleggen van navorderingsaanslag binnen de vijfjaarstermijn, voortvarend te handelen omdat niet valt in te zien dat het vereiste van voortvarendheid alleen zou gelden voor navorderingsaanslagen opgelegd binnen de verlengde navorderingstermijn.

4.8.2. Voorzover eiser met deze laatste stelling betoogt dat de navorderingsaanslag die binnen de vijfjaarstermijn is opgelegd vernietigd moet worden vanwege het niet voortvarend opleggen hiervan, verwerpt de rechtbank deze stelling.

In het hiervoor genoemde arrest van het Hof van Justitie was het communautaire evenredigheidsbeginsel aan de orde. Daarbij werd beoordeeld of een inbreuk op het gemeenschapsrecht door de verlengde navorderingstermijn gerechtvaardigd was gezien het belang van een lidstaat bij het voorkomen en aanpakken van belastingfraude. Bij de vijfjaarstermijn speelt die evenredigheidsvraag niet. Verweerder is op grond van de wettelijke vijfjaarstermijn van artikel 16, derde lid, van de AWR bevoegd om de navorderingsaanslagen vast te stellen tot vijf jaar nadat de belastingschuld is ontstaan. Als verweerder de termijn van vijf jaar ten volle benut is er geen reden tot vernietiging van de navorderingsaanslagen op grond van enig algemeen beginsel van behoorlijk bestuur.

Tussenconclusie

4.9. Het vorenoverwogene leidt tot de volgende tussenconclusie:

- de navorderingsaanslagen IB/PVV 1995 en VB 1996 (inclusief verhogingen) zijn voldoende voortvarend opgelegd;

- de navorderingsaanslag IB/PVV 2002 is niet opgelegd met gebruikmaking van de verlengde navorderingstermijn, zodat deze op dit punt dan ook in stand blijft.

Hoogte navorderingsaanslagen

4.10.1. Gelet op het voorgaande komt de rechtbank toe aan de vraag of sprake is van een redelijke schatting door verweerder ten aanzien van de navorderingsaanslagen.

4.10.5. Eiser heeft gesteld dat geen sprake is van een redelijke schatting voor zover verweerder is uitgegaan van een vermogenstoename per jaar van 23,5%. Voor zover eiser hierbij heeft gesteld dat de lijsten (*1) en (*2) niet geheel overeenkomen, gaat de rechtbank daaraan voorbij, aangezien verweerder ter zitting van 21 februari 2012 en 19 juni 2012 afdoende heeft verklaard dat dit wordt veroorzaakt doordat in lijst (1*) ook records zijn opgenomen van personen die niet op alle drie data een rekening hadden, terwijl alle personen in lijst (*2) dat wel hadden en voorts dat de omstandigheid dat er op lijst (*1) meerdere data met saldi onder elkaar staan, niet steeds betekent dat die saldi van één rekeninghouder zijn.

Naar het oordeel van de rechtbank heeft verweerder met de overgelegde stukken en de daarop ter zittingen van 21 februari 2012 en 19 juni 2012 gegeven toelichting voldoende inzicht verschaft in de wijze waarop de schatting en het stijgingspercentage van 23,5 tot stand is gekomen. De rechtbank acht voorts de door verweerder gehanteerde berekeningswijze van het vermogen, waarbij het saldo schattenderwijze steeds is verhoogd met jaarlijks 23,5% van het laatst bekende saldo, in zijn methode en in zijn uitwerking niet onredelijk aangezien verweerder ná 28 november 1996 niet beschikt over enig concreet gegeven ter zake van het door eiser bij VLB aangehouden vermogen. Dat verweerder vanaf een bepaald moment zou beschikken over (bepaalde) bankgegevens van latere jaren van een aantal zogenoemde bekenners, maakt niet dat verweerder bij zijn schatting niet meer uit zou mogen gaan van de hiervoor genoemde methode. Bij gevallen als de onderhavige waarin géén gegevens over latere jaren zijn verstrekt, komt het immers juist aan op een redelijke schatting van het vermogen en zonder nadere motivering, die ontbreekt, kan niet gezegd worden dat gegevens van de bekenners daarvoor een beter aanknopingspunt bieden dan de door verweerder gebruikte gegevens. De stelling van eiser dat bij de berekening van de vermogensstijging van 23,5% de stortingen die door de rekeninghouders zijn gedaan ook zijn meegerekend, leidt eveneens niet tot een andere conclusie, aangezien zowel stortingen als onttrekkingen zijn meegenomen in de berekening. Mede gelet op het grote aantal rekeninghouders die op alle drie de data een rekening aanhielden, kan aldus een redelijke inschatting van de jaarlijkse stijging van het gemiddeld bij VLB aangehouden vermogen worden gemaakt.

4.10.8. Het voorgaande leidt tot het oordeel dat de navorderingsaanslagen berusten op een redelijke schatting. Dat neemt niet weg dat de navorderingsaanslag VB 1996 als tussen partijen niet in geschil dient te worden verminderd tot een berekend naar een vastgesteld vermogen van ƒ 1.537.872 (afgerond ƒ 1.537.000). De verhoging zal als gevolg daarvan in ieder geval worden verminderd tot ƒ 4.632.

Voorts dient de aan eiser opgelegde navorderingsaanslag IB/PVV 2002 nog te worden verminderd in verband met het volgende. Ingevolge artikel 2.17, vierde lid, van de Wet IB 2001 (tekst tot 2005) wordt een bestanddeel van de rendementsgrondslag dat niet in de aangiften van de belastingplichtige en zijn partner is opgenomen, geacht bij ieder voor de helft tot het bezit te behoren. Eiser heeft (subsidiair) gesteld dat het bij VLB aangehouden vermogen ten onrechte geheel aan hem is toegerekend. De stukken van het geding laten geen andere conclusie toe dan dat, en verweerder heeft dat ter zitting ook erkend, verweerder bij het opleggen van de navorderingsaanslag IB/PVV 2002 het bij VLB aangehouden vermogen in weerwil van deze bepaling geheel heeft toegerekend aan eiser. De rechtbank ziet hierin aanleiding het inkomen uit sparen en beleggen als volgt te verminderen. In de navorderingsaanslag is de rendementsgrondslag gecorrigeerd met € 485.958. De correctie van het vastgestelde inkomsten uit sparen en beleggen bedroeg € 17.987, waarvan slechts de helft, € 8.893 aan eiser dient te worden toegerekend. De rechtbank zal het bij de navorderingsaanslag IB/PVV 2002 vastgestelde belastbaar inkomen uit sparen en beleggen verminderen tot € 51.312. De boete zal als gevolg daarvan in ieder geval worden verminderd tot € 2.698.

Gelijkheidsbeginsel

4.11. Eiser doen voorts een beroep op het gelijkheidsbeginsel en stelt dat hij door verweerder ongelijk worden behandeld ten opzichte van andere belastingplichtigen die zich in een exact vergelijkbare casus en fiscale rechtspositie bevinden. Hij onderbouwt deze stelling met een brief van 31 oktober 2011 van de Belastingdienst waarin de Belastingdienst in een andere zaak waarin de zelfde gemachtigde optreedt, laat weten dat in die zaak nadere bestudering van het dossier tot de conclusie heeft geleid dat slechts de navorderingsaanslagen IB/PVV 1995 en 1996 in geschil zijn.

Een beroep op het gelijkheidsbeginsel kan alleen slagen als sprake is van een ongelijke behandeling van gelijke gevallen op grond van begunstigend beleid of een oogmerk tot begunstiging dan wel wanneer in een meerderheid van de met de betrokken belastingplichtige vergelijkbare gevallen een juiste wetstoepassing achterwege is gebleven.

Het beroep op het gelijkheidsbeginsel faalt reeds omdat eiser op geen enkele manier aannemelijk heeft gemaakt dat de zaak van eiser vergelijkbaar is met die van de in de brief van 31 oktober 2011 genoemde personen.

Boetes

4.12.1. Mede gelet op hetgeen 4.9 en onder 4.10.8. is geconcludeerd zijn bij de navorderingsaanslagen de volgende verhogingen en boete in geschil. Voor de navorderingsaanslag IB/PVV 1995 is dat een verhoging van ƒ 15.698 en voor de navorderingsaanslag VB 1996 is dat thans een verhoging van ƒ 4.632. Bij de navorderingsaanslag IB/PVV 2002 resteert thans een boete van € 2.698.

Boete, redelijke termijn van artikel 6 EVRM

4.13.1. Op grond van de uitgangspunten zoals geformuleerd door de Hoge Raad in zijn arrest van 22 april 2005, nr. 37 984 (LJN AO9006, BNB 2005/337) heeft voor de berechting van de zaak in eerste aanleg als uitgangspunt te gelden dat deze niet binnen een redelijke termijn geschiedt indien niet binnen twee jaar nadat die termijn is aangevangen uitspraak wordt gedaan, tenzij sprake is van bijzondere omstandigheden. De boetes zijn aangekondigd bij brief van 28 november 2007. De rechtbank gaat van deze aankondigingsdatum uit als moment waarop de redelijke termijn is aangevangen.

4.13.2. Het vorenstaande brengt mee dat op het moment waarop de rechtbank uitspraak doet meer dan twee jaren zijn verstreken sinds de aanvang van de redelijke termijn. Op grond van voormeld arrest levert dit in beginsel een overschrijding van de redelijke termijn op. Gelet op de complexiteit van de zaak, als ook het feit dat in het onderhavige geval enkele malen een 8:29 Awb-procedure heeft plaatsgevonden, doen zich naar het oordeel van de rechtbank bijzondere omstandigheden voor die een afwijking van deze regel rechtvaardigen met een half jaar. Derhalve is sprake van een overschrijding van de redelijke termijn van 2 jaren en 4 maanden. De rechtbank zal de boetes op grond hiervan als volgt (nader) verminderen met 20%:

1995 tot ƒ 11.930;

1996 tot ƒ 3.520;

2002 tot € 2.050.

Heffingsrente

4.14. Eiser heeft, onder verwijzing naar de arresten van de Hoge Raad van 25 september 2009 (LJN BJ8524), van 28 maart 2011 (LJN AB0764) en naar de rechtbank begrijpt van 25 februari 2011, LJN BP5536, betoogd dat het zorgvuldigheidsbeginsel meebrengt dat de periode waarover heffingsrente wordt berekend met betrekking tot alle navorderingsaanslagen moet worden beperkt tot de dagtekening van de eerste opgelegde navorderingsaanslag(en). Aangezien alle navorderingsaanslagen met dagtekening 31 december 2007 zijn opgelegd, behoeft deze grief naar het oordeel van de rechtbank verder geen bespreking.

Immateriële schadevergoeding

4.16.1. Eiser heeft verzocht om toekenning van vergoeding van immateriële schade. Aan dat verzoek leggen zij met een beroep op de arresten van de Hoge Raad van 10 juni 2011, LJN BO5046, LJN BO5080 en LJN BO5087 en van 22 april 2005, LJN AO9006, ten grondslag dat een redelijke termijn voor de beslechting van het belastinggeschil in de onderhavige zaken is overschreden. Omtrent dat verzoek overweegt de rechtbank als volgt.

Op 9 januari 2008 heeft verweerder de bezwaarschriften tegen de in geding zijnde belastingaanslagen ontvangen. Op 8 oktober 2008 heeft verweerder uitspraken op bezwaar gedaan. De rechtbank beslist heden op het beroep tegen die uitspraken op bezwaar. Het totale tijdsverloop tussen de ontvangst door verweerder van het bezwaarschrift en de uitspraak van de rechtbank bedraagt dus meer dan 4 jaar en 8 maanden.

5.2. Bij het bepalen van de hoogte van de vergoeding is het volgende van belang:

- De gemachtigde treedt op voor een groot aantal belastingplichtigen en in totaal voor 172 zaken in dit Project. Bij dit Project is sprake van een identiek samenstel van feiten en omstandigheden. De beroepen zijn in alle zaken in de periode van 2008 tot en met 2011 ingediend.

- Gemachtigde heeft in alle zaken de bezwaren en beroepsgronden op (nagenoeg) identieke wijze ingebracht, waarbij het individuele element in de regel beperkt van omvang was.

- De zaken van een viertal eisers zijn gezamenlijk behandeld op 17 januari 2012. Daarna zijn alle zaken die bij de rechtbank aanhangig waren in verband met het Project en waarbij gemachtigde was betrokken, gelijktijdig op de regiezitting van 21 februari 2012 en de zitting van 19 juni 2012 behandeld. Ter zitting van 21 februari 2012 hebben partijen ermee ingestemd dat het proces-verbaal dat is opgemaakt naar aanleiding van de zitting van 17 van januari 2012 en de pleitnota’s die aldaar zijn overgelegd voor wat betreft de algemene vraagstukken voor alle zaken geldt.

- Gemachtigde heeft in de zaken van twee andere eisers een conclusie van repliek ingediend, en heeft vervolgens na de zitting van 21 februari 2012 ten behoeve van alle andere zaken ook één conclusie van repliek ingediend. Gemachtigde heeft voorts bij de rechtbank veelal stukken in enkelvoud ingediend die op alle zaken betrekking hebben.

- Reeds omdat niet alle 172 zaken (nagenoeg) gelijktijdig bij de rechtbank zijn ingediend, kan niet voor al deze zaken worden gezegd dat zij samenhangen in de zin van artikel 3 van het Besluit proceskosten bestuursrecht (hierna: Bpb). Wel is sprake van samenhang in de zin van dit artikel binnen deelgroepen van het gehele cluster aan zaken. Het maken van onderscheid tussen groepen van zaken binnen dit cluster, al naar gelang zij al dan niet (nagenoeg) gelijktijdig zijn ingediend, zou echter leiden tot vergoedingen van uiteenlopende omvang, afhankelijk van de vraag of een zaak tot een samenhangende groep behoort, en zo ja, van de omvang van die groep. Dit verschil in hoogte van de vergoeding zou, gelet op de vergelijkbare omvang van de werkzaamheden van de gemachtigde voor de afzonderlijke zaken, niet gerechtvaardigd zijn.

De rechtbank:

- verklaart de beroepen gegrond;

- vernietigt de uitspraak op bezwaar betreffende de navorderingsaanslag IB/PVV 1995, doch slechts voor zover deze betrekking heeft op het kwijtscheldingsbesluit en bevestigt deze uitspraak voor het overige;

- vernietigt het kwijtscheldingsbesluit met betrekking tot de navorderingsaanslag IB/PVV 1995 en verleent kwijtschelding van de verhoging tot ƒ 11.930;

- vernietigt de uitspraken op bezwaar betreffende de navorderingsaanslagen VB 1996 en IB/PVV 2002;

- vermindert de navorderingsaanslag VB 1996 tot een berekend naar een belastbaar bedrag van ƒ 1.250.000, vermindert de daarbij behorende beschikking heffingsrente dienovereenkomstig en vernietigt het kwijtscheldingsbesluit met betrekking tot de navorderingsaanslag VB 1996 en verleent kwijtschelding van de verhoging tot ƒ 3.520;

- vermindert de aan eiser opgelegde navorderingsaanslag IB/PVV 2002 tot een berekend naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 59.812 en een belastbaar inkomen uit sparen en beleggen van € 51.312, vermindert de daarbij behorende beschikking heffingsrente dienovereenkomstig en vermindert de daarbij opgelegde boete tot € 2.050;

- veroordeelt verweerder in de proceskosten van eiser ten bedrage van € 840;

- gelast dat verweerder het door eiser betaalde griffierecht van € 39 vergoedt;

- heropent het onderzoek ter voorbereiding op een nadere uitspraak over het verzoek om (immateriële) schadevergoeding op de voet van artikel 8:73 van de Awb;

- stelt de Staat der Nederlanden (de minister van Veiligheid en Justitie) in gelegenheid zich binnen zes weken na de verzending van de kopie van deze uitspraak door de griffier als hierna te bepalen uit te laten over het hiervoor bedoelde verzoek om schadevergoeding;

- gelast de griffier een kopie van deze uitspraak te verzenden aan de Raad voor de rechtspraak.

Afschrift verzonden aan partijen op:

De rechtbank heeft geen bezwaar tegen afgifte door de griffier van een afschrift van de uitspraak in geanonimiseerde vorm.

Bij het instellen van hoger beroep dient het volgende in acht te worden genomen:

1 - bij het beroepschrift wordt een afschrift van deze uitspraak overgelegd;

2 - het beroepschrift moet ondertekend zijn en ten minste het volgende vermelden:

a. de naam en het adres van de indiener;

b. een dagtekening;

c. een omschrijving van de uitspraak waartegen het hoger beroep is ingesteld;

d. de gronden van het hoger beroep.