Rechtbank Noord-Holland, 20-02-2015, ECLI:NL:RBNHO:2015:1139, AWB - 13 _ 4128

- of afwaardering is toegestaan en, zo ja, tot welk bedrag;

- of het vertrouwensbeginsel noopt tot honorering van het standpunt van eiser;

- indien het gelijk op de vorige punten aan verweerder is, welk bedrag dan in box 2 in aanmerking dient te worden genomen als informeel kapitaal of verlies.

Tevens maakt eiser aanspraak op een proceskostenvergoeding voor bezwaar en beroep en op een immateriële schadevergoeding wegens overschrijding van de redelijke termijn.

2. Eiser stelt zich op het standpunt dat de vordering op [C BEDRIJF] in totaal ten minste € 160.266 bedraagt en berekent deze als volgt:

3. Verweerder stelt zich op het standpunt dat aangezien in eerdere aangiften niets is opgenomen, niet is vast te stellen of de vorderingen eerder hadden moeten worden afgewaardeerd. Hierbij is van belang dat eiser van mei 2006 tot en met februari 2008 geen aandeelhouder was van [C BEDRIJF]. Een eventuele vordering op [C BEDRIJF] behoorde tot februari 2008 in box 3 en diende per februari 2008 te worden gewaardeerd. Vorderingen, voor zover bewezen, kunnen alleen als informeel kapitaal in aanmerking worden genomen omdat zij onder onzakelijke voorwaarden tot stand zijn gekomen. Een willekeurige derde was onder dezelfde voorwaarden geen lening aangegaan. Eiser heeft niet aangetoond dat de vennootschappen voldoende solvabel waren om te kunnen aflossen. Er is geen enkele zekerheid verstrekt. Er is niets concreet neergelegd over aflossing, zoals een aflossingsschema. Eiser heeft de daaraan verbonden risico’s als aandeelhouder aanvaard. Tijdens de bezwaarfase is diverse malen bij eiser informatie opgevraagd, ook bij hem thuis. Hierbij is geen in rechte te beschermen vertrouwen gewekt. Het verlies uit aanmerkelijk belang kan volgens verweerder op een hoger bedrag worden vastgesteld dan € 10.010. Aldus concludeert verweerder tot ongegrondverklaring van het beroep.

4. De rechtbank stelt voorop dat, ondanks de herinneringsbrief van 26 mei 2011 en de aanmaning van 4 juli 2011, eiser de vereiste aangifte niet heeft gedaan. Het standpunt van eiser dat de omkering en verzwaring van de bewijslast een te zware sanctie is, gelet op de omstandigheid dat de aangifte niet is gedaan als gevolg van een financieel geschil met de vorige adviseur, kan niet worden gevolgd. De omkering en verzwaring van de bewijslast volgt direct uit de wet, indien de vereiste aangifte niet is gedaan. Voor een belangenafweging, zoals eiser voorstaat, is geen ruimte. De rechtbank kan eiser evenmin volgen voor zover hij betoogt dat omkering achterwege dient te blijven omdat de bewijslast omtrent de aftrekpost reeds op hem rust. Dit betekent dat de rechtbank op de voet van artikel 27e van de Algemene wet inzake rijksbelastingen het beroep ongegrond verklaart, tenzij eiser doet blijken dat en in hoeverre de uitspraak op bezwaar onjuist is.

5. Het eerste geschilpunt dat partijen verdeeld houdt, is of en zo ja, in hoeverre sprake is van een onzakelijke lening omlaag. Van een onzakelijke lening omlaag is sprake, wanneer een aandeelhouder van een vennootschap aan die vennootschap een geldlening verstrekt en daarbij een debiteurenrisico aanvaardt dat een derde, niet zijnde aandeelhouder van die vennootschap, niet zou hebben aanvaard, ook niet voor een hogere rente (Hoge Raad van 25 november 2011, nr. 08/05323, ECLI:NL:HR:2011:BN3442).

6. De rechtbank stelt voorop dat uit de gedingstukken het verloop van de rekening-courantverhouding tussen eiser en de vennootschappen niet kan worden afgeleid. Van het verloop zijn diverse overzichten opgesteld, alle achteraf, en in zijn aangiften in de voorafgaande jaren heeft eiser geen melding gemaakt van tbs-vorderingen, zodat niet kan worden vastgesteld of in eerdere jaren afwaardering plaats had moeten vinden. Voorts beschikt de rechtbank niet over stukken waaruit de solvabiliteit van de vennootschappen door de jaren heen kan worden afgeleid. Ter zitting heeft de gemachtigde van eiser het geschilpunt toegespitst op de tbs-vordering op [C BEDRIJF]. Partijen hebben min of meer overeenstemming bereikt over het bedrag dat als tbs-vordering kan worden aangemerkt, namelijk € 160.266. Gelet op de bewijslastverdeling ziet de rechtbank geen aanleiding dit bedrag te verhogen. Eiser heeft het bestaan van een nog hogere vordering op [C BEDRIJF] niet doen blijken.

7. Eiser stelt zich op het standpunt dat het totale bedrag als negatief inkomen uit werk en woning moet worden beschouwd, terwijl verweerder zich op het standpunt stelt dat eiser zulks niet heeft doen blijken. Primair stelt verweerder zich op het standpunt dat sprake is van onzakelijke leningen. Volgens verweerder dient de vordering op [C BEDRIJF] in februari 2008 te worden gewaardeerd bij het ontstaan van de terbeschikkingstelling (op het moment van de verkrijging van de aandelen [C BEDRIJF]). Voorts is volgens verweerder onduidelijk in hoeverre deze vordering in latere jaren afgewaardeerd had moeten worden.

8. Tussen partijen is niet langer in geschil dat [C BEDRIJF] in mei 2006 de schuld van [A BEDRIJF] aan eiser heeft overgenomen en dat deze schuld € 53.204 bedroeg. Op 9 mei 2006 hebben eiser en zijn echtgenote een lening van € 31.500 bij de [NAAM BANK 2] afgesloten. De rechtbank veronderstelt met partijen dat eiser dit bedrag aan [C BEDRIJF] ter beschikking heeft gesteld. Het totale bedrag dat [C BEDRIJF] aan eiser schuldig was, bedroeg in mei 2006 dus € 84.704. De rechtbank acht eiser niet geslaagd in de op hem rustende last om overtuigend aan te tonen dat hij (en niet [A]) in de periode mei 2006 tot februari 2008 de economische eigendom had van de aandelen in [C BEDRIJF]. Weliswaar kan uit de gedingstukken worden afgeleid dat eiser in enige mate betrokken was bij de overname van [C BEDRIJF] door [A], maar niet in welke mate en evenmin of dit voldoende is om eiser als economische eigenaar van de aandelen in [C BEDRIJF] aan te merken. De notaris heeft [A] er immers op gewezen dat hij risico’s zou lopen als gevolg van de overname van de aandelen in [C BEDRIJF]. Bovendien staat in de akte van aandelenoverdracht van 14 februari 2008 dat [A] als juridisch en economisch eigenaar van de aandelen garandeert bevoegd te zijn de aandelen te vervreemden. Dat eiser met betrekking tot [C BEDRIJF] voorafgaand aan de verkrijging van de aandelen op 14 februari 2008 in economische zin aandeelhouder zou zijn geweest, is niet gebleken. De rechtbank komt op grond van het bovenstaande tot het oordeel dat eiser genoemd bedrag niet heeft uitgeleend aan een vennootschap waarin hij – dan wel een met hem verbonden persoon – een aanmerkelijk belang hield. De vordering op [C BEDRIJF] diende tot 14 februari 2008 derhalve te worden opgenomen in box 3.

9. Gelet op het voorgaande kan de vordering eerst na de overname van de aandelen [C BEDRIJF] op 14 februari 2008 van invloed zijn op het resultaat in box 1, dan wel relevant zijn voor toepassing van box 2. Dit heeft tot gevolg dat de vordering per die datum moet worden gewaardeerd. Gelet op het voorwerp van de vordering (vooral niet-ontvangen loon voor de jaren 2004 en 2005, waarvan het bedrag dat op 2004 betrekking heeft slechts gebruikelijk loon is en geen nettoloon dat eiser van [A BEDRIJF] zou ontvangen) en de in de brief van [C] van [F BEDRIJF] B.V. van 21 juni 2006 geschetste financiële situatie van [C BEDRIJF], kan de vordering op 14 februari 2008 niet op het nominale bedrag worden gewaardeerd. Eiser heeft niet overtuigend aangetoond dat er in de tussenliggende periode geen redenen waren de vordering af te waarderen. De fluctuaties en de vele afwijkende overzichten die van het verloop van de rekening-courantverhouding zijn gemaakt, maken controle onmogelijk. Gelet op het oordeel over de bewijslastverdeling komt deze onduidelijkheid voor risico van eiser.

10. In juni 2006 heeft [NAAM BANK 3] een krediet van € 50.000 aan [C BEDRIJF] verstrekt. Deze bank heeft wel zekerheden bedongen en verkregen, zoals verpanding van de debiteuren en de inventaris. Deze zekerheden dienen eveneens te worden meegewogen bij de waardering van de vordering op [C BEDRIJF] in februari 2008. Eiser heeft immers verklaard dat het krediet bij de aanvraag van het faillissement van [C BEDRIJF] nog niet was afgelost. Eiser wist of moet hebben geweten dat de verhaalsmogelijkheden beperkt waren.

11. In onderlinge samenhang beschouwd, waardeert de rechtbank de vordering op [C BEDRIJF] per 14 februari 2008 in goede justitie op € 42.500. De vóór die datum opgetreden waardevermindering van de vordering, ad € 42.204 (€ 84.704 minus € 42.500), is opgetreden in de periode dat de vordering tot de rendementsgrondslag van box 3 behoorde.

12. De rechtbank is van oordeel dat de toename van de vordering op [C BEDRIJF] van € 75.562 (€ 160.266 minus € 84.704) is ontstaan in de periode tussen 14 februari 2008 (verkrijging aandelen [C BEDRIJF]) en 14 oktober 2009 (de datum waarop [C BEDRIJF] failliet werd verklaard). Het betreft hier vooral gelden afkomstig van de verhoging van de hypotheek met € 40.000 in de periode februari/maart 2009 en het niet-ontvangen loon in de periode januari tot en met september 2009. De vordering op [C BEDRIJF] is derhalve vooral toegenomen vlak vóór de faillietverklaring in oktober 2009. Eiser heeft niet doen blijken dat de toename van de vordering als zakelijk kan worden beschouwd. Concrete gegevens over de financiële positie van [C BEDRIJF] ontbreken, zodat niet kan worden vastgesteld of een derde, zo kort voor het faillissement, bereid zou zijn geweest de risico’s te aanvaarden, eventueel tegen een hogere rente. Een faillissement pleegt zich immers niet acuut te manifesteren. In dit verband weegt de rechtbank ook mee dat de voor de hand liggende verhaalsmogelijkheden (debiteuren en inventaris) al aan [NAAM BANK 3] waren verpand. Eiser heeft niet doen blijken dat [C BEDRIJF] een derde voldoende zekerheden had kunnen bieden. De rechtbank komt op grond van het voorgaande tot het oordeel dat de toename van de vordering op [C BEDRIJF] van € 75.562 als onzakelijk moet worden aangemerkt. In het jaar 2009 wordt dit bedrag als verlies in box 2 opgenomen, aangezien [C BEDRIJF] in 2009 failliet is verklaard en definitief buiten staat is geraakt om de schuld aan eiser af te lossen. Het totale verlies in box 2 bedraagt alsdan € 85.572 (€ 10.010 plus € 75.562).

13. Dat [NAAM BANK 3] in mei 2008 een krediet van € 20.000 aan [C BEDRIJF] heeft verstrekt doet aan de onder 11 getrokken conclusie over de onzakelijkheid van het aldaar bedoelde deel van de vordering niet af. Het betrof hier een kortstondig krediet voor een niet zo hoog bedrag. Aangezien eiser geen inzicht heeft verschaft in de voorwaarden waaronder het krediet is verstrekt, kan de rechtbank niet toetsen of en in hoeverre [NAAM BANK 3] [C BEDRIJF] kredietwaardig achtte. Het ligt voor de hand dat [NAAM BANK 3], gelijk zij deed in juni 2006, aanvullende zekerheden eiste. Het krediet vormt voor de rechtbank wel aanleiding om te veronderstellen dat eiser in 2008 geen actie behoefde te ondernemen met betrekking tot de per februari 2008 op [C BEDRIJF] bestaande vordering. Van een onzakelijke lening kan in zoverre niet worden gesproken. De rechtbank gaat er met partijen van uit dat de vordering geen waarde meer vertegenwoordigde in 2009 en dat niet in geschil is dat de tot afwaardering aanleiding gevende omstandigheden zich in dat jaar hebben voorgedaan. Dit betekent dat een bedrag van € 42.500 in het jaar 2009 mag worden afgewaardeerd en als verlies in box 1 in aanmerking komt.

14. Samengevat, komt de rechtbank tot de volgende conclusies ten aanzien van de vordering op [C BEDRIJF]. Een bedrag van € 42.500 wordt in het onderhavige jaar als tbs-verlies in aanmerking genomen in box 1. Het belastbaar inkomen uit werk en woning wordt vastgesteld op € 6.239 (€ 48.739 minus € 42.500). Het belastbaar inkomen uit aanmerkelijk belang wordt vastgesteld op € 85.572 negatief (€ 10.010 plus € 75.562, beide negatief). Het belastbaar inkomen uit sparen en beleggen wordt vastgesteld op nihil.

15. Eiser heeft zich voorts op het standpunt gesteld dat de aan [NAAM BANK 1] betaalde rente van € 4.400 in aftrek dient te komen als rente van schulden die behoren tot de eigenwoningschuld. Verweerder bestrijdt dit standpunt. Over de vraag of de hypotheek is aangegaan voor de eigen woning heeft eiser verschillende verklaringen afgelegd. Hij heeft geen bewijs aangedragen voor zijn stelling dat de hypotheek is aangegaan om de eigen woning te onderhouden of te verbeteren. De rechtbank verwerpt het standpunt van eiser. Om te beginnen hebben eiser en zijn echtgenote ervoor gekozen om de inkomsten uit de eigen woning aan de echtgenote toe te rekenen. Eiser heeft voorts niet aangetoond dat de hypotheek van € 60.000 van [NAAM BANK 1] is aangegaan om de eigen woning te onderhouden of te verbeteren. In dit verband heeft de rechtbank meegewogen dat de rente nooit onder de eigenwoningregeling is afgetrokken, dat eiser zich pas in de beroepsfase op het standpunt heeft gesteld dat sprake is van een eigenwoningschuld en dat tijdens de procedure wisselende verklaringen zijn afgelegd over de besteding van het bedrag. Voor de uiteindelijk ter zitting ingenomen stelling dat het bedrag is besteed aan de renovatie van het dak en de keuken van de woning, heeft eiser geen enkel bewijs bijgebracht.

16. Gelet op het hiervóór gegeven oordeel over de fiscaalrechtelijke gevolgen van de vordering op [C BEDRIJF] kan eiser door honorering van het standpunt over het gewekte vertrouwen niet in een betere positie komen te verkeren. De rechtbank zal om deze reden voorbijgaan aan de vraag of de brief van verweerder van 25 september 2012 bij eiser in rechte te beschermen vertrouwen heeft gewekt. Indien en voor zover eiser betoogt dat de huisbezoeken bij hem het vertrouwen hebben gewekt dat zijn primaire standpunt volledig gevolgd zou worden, verwerpt de rechtbank dit, aangezien eiser geen concrete feiten of omstandigheden heeft aangevoerd waaruit enige toezegging van verweerder op dit punt kan worden afgeleid.

17. Tussen partijen is niet in geschil dat eiser recht heeft op een immateriële schadevergoeding van € 1.500 voor overschrijding van de redelijke termijn en dat dit moet worden toegerekend aan de bezwaarfase. De rechtbank volgt partijen hierin en zal verweerder dan ook veroordelen tot het betalen van een schadevergoeding van € 1.500 voor de overschrijding van de redelijke termijn in de bezwaarfase.

18. Gelet op het vorenoverwogene dient het beroep gegrond te worden verklaard.