Rechtbank Noord-Holland, 15-03-2019, ECLI:NL:RBNHO:2019:2501, HAA 16/2437

4.1.

4.2.

Artikel 6 van de Wet LB bepaalt het volgende.

1. Inhoudingsplichtige is:

(…)

b. degene, die aan een of meer personen loon uit een vroegere dienstbetrekking tot hemzelf of tot een ander verstrekt;

(…)

5. Ingeval artikel 19b toepassing vindt, is in afwijking van het eerste lid voor de aanspraak die ingevolge dat artikel als loon wordt aangemerkt, inhoudingsplichtige degene die als verzekeraar van die aanspraak optreedt.

4.3.

Artikel 10 van de Wet LB bepaalt het volgende.

1. Loon is al hetgeen uit een dienstbetrekking of een vroegere dienstbetrekking wordt genoten, daaronder mede begrepen hetgeen wordt vergoed of verstrekt in het kader van een dienstbetrekking.

2. Tot het loon behoren aanspraken om na verloop van tijd of onder een voorwaarde een of meer uitkeringen of verstrekkingen te ontvangen.

4.4.

Artikel 11 van de Wet LB bepaalt het volgende.

1. Tot het loon behoren niet:

(…)

c. aanspraken ingevolge een pensioenregeling, een en ander volgens de in of krachtens hoofdstuk IIB gestelde normeringen en beperkingen.

4.5.

4.6.

Artikel 19a van de Wet LB bepaalt het volgende.

1. Als verzekeraar van een pensioen als bedoeld in artikel 18 kan optreden:

a. een lichaam dat ingevolge artikel 5, eerste lid, onderdeel b, van de Wet op de vennootschapsbelasting 1969 is vrijgesteld van die belasting of dat een algemeen pensioenfonds als bedoeld in artikel 1 van de Pensioenwet is;

4.7.

Artikel 19b van de Wet LB bepaalt het volgende.

1. Ingeval op enig tijdstip:

a. een aanspraak ingevolge een pensioenregeling niet langer als zodanig is aan te merken;b. een aanspraak ingevolge een pensioenregeling wordt afgekocht of vervreemd dan wel formeel of feitelijk voorwerp van zekerheid, anders dan ten behoeve van uitstel van betaling op grond van artikel 25, vijfde lid, van de Invorderingswet 1990, wordt;

4.8.

4.9.

4.10.

Onder voorwaarden te stellen bij algemene maatregel van bestuur zijn op grond van artikel 5, eerste lid, aanhef en letter b, van de Wet op de vennootschapsbelasting 1969 (tekst 2010 en 2011; hierna: de Wet Vpb), van belastingheffing vrijgesteld lichamen welke zich uitsluitend of nagenoeg uitsluitend ten doel stellen de verzorging van werknemers en gewezen werknemers bij invaliditeit en ouderdom en de verzorging van hun echtgenoten en gewezen echtgenoten, dan wel partners en gewezen partners en van hun kinderen en pleegkinderen die de leeftijd van 30 jaar nog niet hebben bereikt, een en ander door middel van pensioen krachtens een pensioenregeling of van uitkeringen krachtens een regeling voor vervroegde uittreding (hierna: de verzorgingsdoelstelling of doelstellingentoets), behoudens voor zover zij voordelen behalen uit bij algemene maatregel van bestuur aangewezen werkzaamheden die niet rechtstreeks verband houden met het uitvoeren van bedoelde regelingen.

4.11.

Aan de in de aanhef van artikel 5, eerste lid, aanhef en letter b, van de Wet Vpb vermelde bevoegdheid om voorwaarden te stellen is uitvoering gegeven in artikel 3 van het Uitvoeringsbesluit vennootschapsbelasting 1971 (tekst 2010 en 2011; hierna: het Besluit). Dit artikel bepaalt dat een lichaam zoals omschreven in artikel 5, eerste lid, aanhef en letter b, van de Wet Vpb, van belastingheffing is vrijgesteld mits de werkzaamheden van het lichaam in overeenstemming zijn met het in voormeld onderdeel b aangegeven doel (de werkzaamhedentoets) en bovendien de winst, behoudens een uitkering tot ten hoogste vijf percent per jaar over het gestorte kapitaal of over de inleggelden, uitsluitend kan worden aangewend ten bate van de verzekerden, een ingevolge het onderhavige artikel vrijgesteld lichaam, of een algemeen maatschappelijk belang (de winstbestemmingstoets).

4.12.

De rechtbank ziet zich eerst voor de vraag gesteld of de Stichting in 2010 en in 2011 kan worden aangemerkt als verzekeraar van pensioen in de zin van artikel 19a van de Wet LB. De rechtbank overweegt dat een lichaam als zodanig kan worden aangemerkt als het is vrijgesteld van de heffing van vennootschapsbelasting op grond van artikel 5, eerste lid, aanhef en letter b, Vpb.

4.13.

De Hoge Raad heeft in zijn arrest van 23 september 2016 (ECLI:NL:HR:2016:2122) geoordeeld dat de Stichting in 2010 (definitieve aanslag) en in 2011 (voorlopige aanslag) niet voldeed aan de voorwaarden om vrijgesteld te worden van de heffing van vennootschapsbelasting. De rechtbank heeft voorts bij uitspraak van heden met zaaknummer HAA 15/5262, ten aanzien van de definitieve aanslag vennootschapsbelasting, eveneens geoordeeld dat de Stichting in 2011 niet voldoet aan de voorwaarden (de doelstellingen- en werkzaamhedentoets) om te worden vrijgesteld van de heffing van vennootschapsbelasting.

4.14.

Uit het voorgaande volgt dat de Stichting in 2010 en 2011 geen toegelaten pensioenverzekeraar was als bedoeld in artikel 19a van de Wet LB is. Aanspraken verstrekt in het kader van de pensioenregeling vallen niet onder de zogenoemde omkeerregel van artikel 11 van de Wet LB en dienen op grond van het bepaalde in artikel 10 van de Wet LB tot het loon te worden gerekend.

4.15.

De rechtbank ziet zich vervolgens voor de vraag gesteld of de Stichting in 2009 als verzekeraar van pensioen in de zin van artikel 19a van de Wet LB was aan te merken. De pensioenregeling is volgens eiseres als gevolg van een in artikel 19b Wet LB genoemde ‘handeling’ onzuiver geworden. De arbitrage activiteiten zijn per 1 april 2010 aangevangen en volgens de statuten voldeed de Stichting aan de eisen voor de subjectieve vrijstelling als bedoeld in artikel 5, eerste lid, aanhef en letter b, van de Wet Vpb. Als gevolg van een toezegging verweerder in zijn brief van 10 december 2015 was aanvankelijk in 2009 sprake van een zuivere pensioenregeling. Eiseres wijst ook op advies van de ontvanger waarin sprake is van “niet langer aan de voorwaarden voldoe(n) voor een “zuivere” pensioenregeling”.

4.16.

4.17.

De rechtbank is gelet op het voorgaande met verweerder van oordeel dat de Stichting ook in 2009 niet voldeed aan de doelstellingen- en werkzaamhedentoets. De door eiseres genoemde uitlatingen van verweerder en van de ontvanger, brengen de rechtbank niet tot het oordeel dat eiseres ervan uit mocht gaan dat in 2009 wel sprake was van een zuivere pensioenregeling. De Stichting kan ook in 2009 niet als verzekeraar van pensioen als bedoeld in de zin van artikel 19a van de Wet LB worden aangemerkt. Van een onzuiver worden van de pensioenregeling als bedoeld in artikel 19b van de Wet LB is geen sprake, zodat het bepaalde in artikel 6, vijfde lid, Wet LB niet van toepassing is. Eiseres was in de voorliggende jaren op grond van artikel 6, eerste lid, van de Wet LB inhoudingsplichtige.

4.18.

Eiseres stelt vervolgens dat de betalingen die zij aan de Stichting heeft gedaan, niet in het kader van een pensioenregeling zijn gedaan en dat geen sprake is van een belaste aanspraak.

4.19.

De rechtbank overweegt dienaangaande dat de betalingen werden verricht ter uitvoering van het pensioenregeling waarin de pensioenaanspraken van de werknemers van eiseres zijn geregeld. De betalingen werden aldus ten titel van pensioenpremie (pension premium) verricht (en zijn als zodanig in de jaarrekening van de Stichting verantwoord). De werknemers van eiseres ontvingen, blijkens de pensioenregeling, op het moment van betalen de beschikking over het recht op een aanspraak als bedoeld in artikel 10, tweede lid, van de Wet op de LB. Dat deze pensioenpremies zijn gedaan aan een niet gekwalificeerde pensioen verzekeraar of dat deze pensioenpremies – om wat voor reden – niet leiden tot een pensioenuitkering, zijn geen omstandigheden die tot een ander oordeel leiden. De rechtbank verwerpt de stelling van eiseres.

4.20.

Eiseres stelt dat als grondslag voor de loonheffingen de ‘cost covering pension premiums’ in aanmerking moeten worden genomen en niet de ‘actual premiums’ zoals verweerder heeft gedaan. Het meerdere is betaald ter dekking van de kosten van de Stichting en is niet toegevoegd aan de pensioenreserve, zo betoogt eiseres.

4.21.

Ingevolge het bepaalde in de artikelen 18 respectievelijk 3.12 van Uitvoeringsregeling loonheffingen 2001 en 2011, dient voor het bepalen van de waarde van de aanspraak te worden uitgegaan van premies die bij een derde worden of zouden zijn gestort, hetgeen impliceert dat niet hoeft te worden uitgegaan van kostendekkende premies. De rechtbank is dan ook van oordeel dat de volle omvang van de betalingen door eiseres aan de Stichting ten titel van pensioenpremies ter uitvoering van de pensioenregeling, uitgangspunt vormen voor de bepaling van de omvang van het in aanmerking te nemen loon waarover loonheffingen zijn verschuldigd. De rechtbank neemt derhalve de ‘actual premiums’ in aanmerking en verwerpt de stelling van eiseres.

4.22.

Met betrekking tot de vraag of de rendementen tot de te belasten aanspraak behoren overweegt de rechtbank als volgt. Met verweerder is de rechtbank van oordeel dat de rendementen over 2010 en 2011 van respectievelijk € 699.199 in 2010 en € 528.497 in 2011 door eiseres aan de Stichting zijn gelaten nu arbitrageactiviteiten behoren tot de normale bedrijfsuitoefening van eiseres en haar werknemers. De rechtbank overweegt voorts dat uit de commerciële jaarrekeningen volgt dat de rendementen in 2010 en 2011 zijn toegevoegd aan de pensioenvoorziening van de Stichting. Op grond van de pensioenregeling hebben werknemers van eiseres aanspraak op deze rendementen. Eiseres heeft aldus de rendementen aan haar werknemers doen toekomen als pensioenaanspraak. Ingevolge het bepaalde in de artikelen 18 van Uitvoeringsregeling loonheffingen 2001 respectievelijk 3.12 van Uitvoeringsregeling loonheffingen 2011, dient de waarde van de aanspraak te worden gesteld op de bedragen die bij een derde zijn of zouden zijn gestort teneinde de aanspraak de dekken. Hiertoe behoren gelet op dit een en ander ook genoemde rendementen. De rechtbank is dan ook van oordeel dat dit loon betreft als bedoeld in artikel 10, tweede lid, van de Wet LB.

4.23.

Eiseres stelt dat de werknemers de pensioenaanspraken nog niet als loon hebben genoten. Pas op het moment dat er pensioenuitkeringen aan de werknemers volgen, genieten de werknemers die betalingen als loon. De rechtbank volgt eiseres hierin niet, reeds omdat de aanspraken terecht zijn belast als loon. De rechtbank overweegt voorts dat artikel 13a van de Wet op de LB bepaalt dat het loon genoten wordt op het moment dat het ter beschikking van de werknemer wordt gesteld. In dat kader wijst de rechtbank op de artikelen 5, 6, 8 en 12 van het pensioenreglement, waaruit volgt dat eiseres in 2010 de beschikking heeft gekregen over de pensioenaanspraken, zijnde de ‘actual premiums’ ter hoogte van € 163.540 vermeerderd met het rendement van € 699.199 en in 2011 de ‘actual premiums’ ter hoogte van € 215.379 en het rendement van € 528.497. Uit genoemde bepalingen in het pensioenreglement volgt immers dat de werknemers beslissen over de beleggingen (art. 5), de werknemer het recht heeft het ter beschikking staande pensioenkapitaal aan te wenden ter financiering van geïndexeerde pensioenen (art. 6), ingeval van beëindiging van de dienstbetrekking de deelnemer een premievrije aanspraak krijgt die kan worden overgedragen naar ander pensioenfonds (art. 8) en dat er flexibiliseringsmogelijkheden zijn (art. 12), zij het dat de aanspraken niet kunnen worden afgekocht, vervreemd of prijsgegeven dan wel onderwerp van zekerheid worden (art. 13).

4.24.

Eiseres stelt ten slotte dat bij de bepaling van de waarde van de aanspraken de nageheven Belgische bronbelasting in aanmerking dient te worden genomen. De rechtbank overweegt dat de bepaling van de waarde van de pensioenaanspraken geschiedt overeenkomstig artikel 18 van de Uitvoeringsregeling loonbelasting 2001 (voor belastingjaar 2010) en artikel 3.12 van de Uitvoeringsregeling loonbelasting 2011 (voor belastingjaar 2011). Kort gezegd komt het er op neer dat de waarde wordt bepaald aan de hand van wat bij een derde zou moeten worden gestort voor eenzelfde aanspraak. De rechtbank is van oordeel dat de werknemers in 2010 en 2011 pensioenaanspraken als loon hebben genoten waarbij de waarde die bij een derde gestort zou moeten worden voor eenzelfde aanspraak, wordt gesteld op de bedragen die eiseres als pensioenpremies heeft gestort en de rendementen die zij aan de Stichting heeft gelaten. In de jaarrekening van de Stichting in 2010 noch in 2011 zijn voorzieningen getroffen in verband met eventueel verschuldigde Belgische bronheffing. De omstandigheid dat in het kader van de aanslag vennootschapsbelasting 2011 in de zaak met nummer HAA 15/5262, alsnog een fiscale voorziening is toegestaan, brengt de rechtbank niet tot een ander oordeel over de hoogte van de in aanmerking te nemen aanspraak. In dezen acht de rechtbank de commerciële jaarstukken bepalend. Nu daarin geen voorzieningen zijn gevormd met het oog op de opgelegde naheffingsaanslagen ziet de rechtbank geen aanleiding de aanspraken voor de loonheffing op een lager bedrag te waarderen. In dit verband verdient opmerking dat het in de winstsfeer geldende goedkoopmansgebruik (artikel 3.25 van de Wet inkomstenbelasting 2001) geen rol speelt in het kader van waardering en bepaling van het genietingsmoment van aanspraken in de loonbelasting. De naheffingen zijn van na 2011 en doen niets af aan de door de werknemers van eiseres genoten pensioenaanspraken in 2010 en 2011 en de berekening van de hoogte daarvan.

6.1.

Eiseres heeft verzocht om vergoeding van immateriële schade vanwege overschrijding van de redelijke termijn. Volgens vaste jurisprudentie heeft voor een uitspraak in eerste aanleg te gelden dat deze niet binnen een redelijke termijn geschiedt indien de rechtbank niet binnen twee jaar nadat die termijn is aangevangen uitspraak doet, tenzij sprake is van bijzondere omstandigheden. In deze termijn is de duur van de bezwaarfase inbegrepen. Bij overschrijding van de redelijke termijn dient tevens te worden bepaald in hoeverre de overschrijding is toe rekenen aan het bestuursorgaan respectievelijk de rechterlijke macht. Voor deze toerekening heeft als regel te gelden dat de bezwaarfase onredelijk lang heeft geduurd voor zover de duur daarvan een half jaar overschrijdt en de beroepsfase voor zover zij meer dan anderhalf jaar in beslag neemt. Als uitgangspunt voor de schadevergoeding wordt een tarief gehanteerd van € 500 per halfjaar dat de redelijke termijn is overschreden.

6.2.

Nu de voorliggende zaken in hoofdzaak betrekking hebben op hetzelfde onderwerp dient slechts eenmaal een vergoeding te worden toegekend en wordt voor de berekening uitgegaan van het eerst ingediende bezwaarschrift (HR 19 februari 2016, nr. 14/03907, ECLI:NL:HR:2016:252, rechtsoverweging 3.10.2). De ontvangstdatum van het eerst ingediende bezwaarschrift betreft die in de zaak 16/2437 en is van 7 januari 2016. De termijn is geëindigd met deze uitspraak. Tussen 7 januari 2016 en heden zijn meer dan drie jaar verstreken. De overschrijding van de redelijke termijn bedraagt derhalve meer dan een jaar. Eiseres heeft recht op een vergoeding van immateriële schade tot een bedrag van € 1.500. Deze overschrijding is geheel toe te rekenen aan de beroepsfase. De Staat (de minister voor Rechtsbescherming) dient dit bedrag te vergoeden.

7.1.

Nu de rechtbank eiseres een vergoeding wegens immateriële schadevergoeding zal toekennen, ziet de rechtbank aanleiding de Staat (de minister voor Rechtsbescherming) op de voet van artikel 8:75 van de Algemene wet bestuursrecht te veroordelen in de proceskosten van eiseres in beroep wegens in beroep door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand.

7.2

Daarbij stelt de rechtbank voorop dat zij de onderhavige zaken aanmerkt als samenhangende zaken in de zin van artikel 3, tweede lid, van het Besluit proceskosten bestuursrecht (het Besluit). De rechtbank stelt de kosten op grond van het Besluit voor de door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand vast op 1 punt voor het indienen van het beroepschrift, 1 punt voor het verschijnen ter zitting met een waarde per punt van € 512, een wegingsfactor 1 en een factor 1,5 wegens samenhang). De te vergoeden proceskosten bedragen (2 x € 512 x 1,5 =) € 1.536.

7.3.

De rechtbank vindt geen aanleiding om af te wijken van de forfaitaire vergoeding van het Besluit. Voor een toekenning van een proceskostenvergoeding naar de werkelijke kosten is grond indien verweerder het verwijt treft dat hij een beschikking of uitspraak geeft respectievelijk doet of in rechte handhaaft, terwijl op dat moment duidelijk is dat die beschikking of uitspraak in de daartegen ingestelde procedure geen stand zal houden of hij in vergaande mate onzorgvuldig heeft gehandeld. Naar het oordeel van de rechtbank kan verweerder niet een dergelijk verwijt worden gemaakt. De rechtbank wijst het verzoek om een integrale kostenvergoeding af.

- verklaart de beroepen ongegrond;

- wijst het verzoek om vergoeding van immateriële schade wegens overschrijding van de redelijke termijn toe;

- veroordeelt de minister voor Rechtsbescherming tot vergoeding van de aan de beroepsfase toerekenbare immateriële schade, vastgesteld op een bedrag van € 1.500;

- veroordeelt de minister voor Rechtsbescherming in de proceskosten van eiseres tot een bedrag van € 1.536, en

- draagt de minister voor Rechtsbescherming op het betaalde griffierecht van € 667 (€ 334 + € 333) aan eiseres te vergoeden.

1. bij het beroepschrift wordt een afschrift van deze uitspraak overgelegd.

2. het beroepschrift moet ondertekend zijn en ten minste het volgende vermelden:

a. de naam en het adres van de indiener;

b. een dagtekening;

c. een omschrijving van de uitspraak waartegen het hoger beroep is ingesteld;

d. de gronden van het hoger beroep.