Rechtbank Noord-Holland, 23-04-2021, ECLI:NL:RBNHO:2021:3688, AWB - 21 _ 1532

1. Verzoekster heeft op 15 juli 2020 een overeenkomst gesloten met de Franse onderneming [D] ( [D] ) om twee munitieliften in te bouwen in twee schepen (‘ [E] ).

2. [D] zal deze schepen leveren aan de marine van de Verenigde Arabische Emiraten (VAE).

3. De Franse autoriteiten hebben op 20 juli 2020 een exportvergunning afgegeven voor deze schepen.

4. Verzoekster heeft op 21 september 2020 een aanvraag ingediend om een vergunning te verlenen in verband met de levering van liften op een militair vaartuig met als eindgebruiker de VAE.

5. De Minister heeft met dagtekening 15 februari 2021 de vergunning afgewezen. In de afwijzing is onder meer het volgende opgenomen:

6. Verzoekster heeft bij wijze van voorlopige voorziening, zoals ter zitting is toegelicht, verzocht om:

-

(primair) vast te stellen dat de Minister ten onrechte en op onjuiste gronden stelt dat de uitvoervergunning terzake van de liften niet kan worden verstrekt en dat de Minister gehouden is toestemming te verlenen;

-

(subsidiair) toe te staan om de liftdeuren (en zo mogelijk de liften zelf) te leveren en te monteren hangende de bezwaar- en beroepsprocedure; en

-

(meer subsidiair) de Minister op te dragen om binnen twee werkdagen uitspraak op bezwaar te doen en vervolgens met toepassing van 8:86 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) uitspraak te doen in de hoofdzaak.

7. Ter onderbouwing van haar verzoek heeft verzoekster er – kort samengevat – op gewezen dat zij een groot financieel belang heeft bij nakoming van haar contractuele verplichtingen en dat niet-nakoming leidt tot aanzienlijke schade. Daarnaast stelt verzoekster zich op het standpunt dat de vergunning ten onrechte niet is verleend en dat dit besluit derhalve niet in stand kan blijven.

8. De Minister heeft ter zitting bepleit om het verzoek tot voorlopige voorziening af te wijzen. Ter onderbouwing heeft de Minister erop gewezen dat het besluit tot afwijzing van de vergunning op goede gronden is genomen. Ter zitting heeft de Minister de gronden nader toegelicht.

9. Voor het overige verwijst de voorzieningenrechter naar de gedingstukken.

10. Ingevolge artikel 8:81 van de Awb kan de voorzieningenrechter van de rechtbank die bevoegd is of kan worden in de hoofdzaak op verzoek een voorlopige voorziening treffen. Daarbij geldt dat tegelijkertijd tegen hetzelfde besluit een bezwaar- of beroepsprocedure loopt (vereiste van connexiteit) en dat onverwijlde spoed, gelet op de betrokken belangen, het treffen van een voorlopige voorziening vereist.

11. Het oordeel van de voorzieningenrechter heeft een voorlopig karakter en bindt de rechtbank in een (eventueel) bodemgeding niet.

12. Vaststaat dat verzoekster bezwaar heeft gemaakt tegen de afwijzing van het verzoek. Naar het oordeel van de voorzieningenrechter is voldaan aan het connexiteitsvereiste.

13. Het is daarbij primair aan verzoekster om in het geval dat zij zich tot de voorzieningenrechter richt met het verzoek tot het treffen van een voorlopige voorziening, het element van de spoedeisendheid concreet te onderbouwen. Verzoekster moet stellen en bij betwisting door verweerder aannemelijk maken dat zij een spoedeisend belang heeft.

14. Verzoekster heeft daartoe aangevoerd dat zij een groot financieel belang heeft bij nakoming van haar contractuele verplichtingen jegens [D] . Mogelijk wordt zij geconfronteerd met schadeclaims en zal zij als gevolg van het niet mogen leveren, reputatieschade lijden. De Minister stelt zich op het standpunt dat ten tijde van het indienen van het bezwaar de spoedeisendheid ontbrak en dat zij zich voor wat betreft de huidige stand van zaken refereert aan het oordeel van de voorzieningenrechter.

15. Zoals de voorzieningenrechter tijdens de zitting aan partijen heeft voorgehouden, kan het treffen van een voorlopige voorziening in beeld kunnen komen indien naar het oordeel van de voorzieningenrechter het financiële belang zodanig zwaarwegend is dat hierdoor sprake is van een acute financiële noodsituatie voor verzoekster. Verzoekster heeft in dat kader in haar pleidooi en in haar toelichting ter zitting aangegeven dat de continuïteit van de onderneming niet wordt bedreigd, maar dat de belangen voor haar groot zijn.

16. De voorzieningenrechter is van oordeel dat de schade die verzoekster lijdt of zal lijden, vooralsnog niet zodanig zwaarwegend is dat sprake is van een acute financiële noodsituatie voor verzoekster. Dat het financiële belang groot is, is in dit geval op zichzelf beschouwd, onvoldoende om te oordelen dat sprake is van spoedeisend belang.

17. In de Memorie van Toelichting (Tweede Kamer, vergaderjaar 1991-1992, 22 495, nr. 3, p. 158) is over het treffen van een voorlopige voorziening het volgende vermeld:

18. In de Memorie van Antwoord (Tweede Kamer, vergaderjaar 1992-1993, 22 495, nr. 6, p. 23) is het volgende vermeld:

19. Gelet op het voorgaande zal de voorzieningenrechter de rechtmatigheid van het besluit van de Minister om de vergunning te weigeren toetsen. Ten aanzien daarvan overweegt de voorzieningenrechter als volgt.

20. In dat kader heeft verzoekster aangevoerd dat de afwijzing van de aanvraag niet wordt gedragen door een deugdelijke motivering en dus op onjuiste gronden berust. Immers, er geldt geen wapenembargo maar een ‘presumption of denial’. Uit de door de Minister aangehaalde rapportage van de Group of Eminent Regional Exports on Yemen volgt juist dat de VAE zich terugtrekken uit het conflict in Jemen. Ook is onduidelijk op welke wijze het EU gemeenschappelijk standpunt leidt tot afwijzing van het verzoek. Dit klemt temeer omdat de Franse autoriteiten op basis van hetzelfde EU gemeenschappelijk standpunt komen tot een geheel andere afweging. In dat kader heeft verzoekster er op gewezen dat dit in strijd is met EU beginselen alsmede EU verdragsvrijheden.

21. Op grond van de gedingstukken en de door de Minister gegeven toelichting ter zitting is de reden om de vergunning te weigeren de volgende. Het Nederlandse wapenexportbeleid is een volledige nationale bevoegdheid. Weliswaar wordt er getoetst aan het EU Gemeenschappelijk standpunt, maar als zijnde minimumnormen. Daarbij heeft de Minister gewezen op artikel 3 van voornoemd EU Gemeenschappelijk standpunt waarin is opgenomen dat het EU standpunt geen afbreuk doet aan het recht van lidstaten om in nationaal verband restrictievere regels toe te passen. Onderdeel van het Nederlandse wapenexportbeleid is het ‘presumption of denial’. Dit houdt in dat pas een vergunning wordt verleend als onomstotelijk vaststaat dat de desbetreffende goederen niet worden ingezet in de strijd in Jemen. Weliswaar heeft de VAE haar aanwezigheid in Jemen afgebouwd, maar is de VAE nog steeds betrokken bij het conflict in Jemen. In dat kader heeft verweerder gewezen op een rapporten van de Group of Eminent International and Regional Experts on Yemen aan de VN-Mensenrechtenraad van 28 september 2020 (A/HRC/45/6) respectievelijk 3 september 2019 (A/HRC/42/CRP.1) beiden te vinden op www.ohchr.org. De Minister heeft onder verwijzing naar specifieke passages in deze rapporten erop gewezen dat niet onomstotelijk vast staat dat de (marine) van de VAE niet langer betrokken is bij het conflict in Jemen. In dat kader heeft de Minister er ook op gewezen dat de marine van de VAE de haven van Assab in Eritrea huurt hetgeen duidelijk gericht is op operaties voor de kust van Jemen of zelfs logistieke operaties in Jemen. De zeeblokkade maakt voedselleveranties moeilijk en diverse instanties hebben geconcludeerd dat sprake is van schending van humanitair oorlogsrecht.

22. Gelet op het aangevoerde belang en de daarop gegeven, met stukken onderbouwde, toelichting, is de voorzieningenrechter van oordeel dat niet kan worden gezegd dat het besluit om de vergunning te weigeren op voorhand onrechtmatig is. Ook de door eiseres aangevoerde mogelijke strijdigheden met EU recht dan wel de grondbeginselen daarvan, maken niet dat de voorzieningenrechter op voorhand tot de conclusie komt dat het besluit onrechtmatig is.

25. Voor een proceskostenveroordeling bestaat geen aanleiding.