Rechtbank Noord-Nederland, 17-07-2014, ECLI:NL:RBNNE:2014:3687, AWB LEE 13_447

Eiser is geboren op [dag] [maand] 1953 en heeft in het (boek)jaar 2008 een melkveehouderij te [woonplaats] geëxploiteerd. Het boekjaar liep van 1 mei tot en met 30 april.

Eiser heeft op 17 september 1996 een koopovereenkomst gesloten met [X] BV te [plaats] (de koopovereenkomst). Per 13 september 1999 heeft [Y] BV te [plaats] [X] BV als rechtsopvolger bij deze overeenkomst opgevolgd. De koopovereenkomst betrof de verkoop van eisers boerderij met landerijen en aanhorigheden, gelegen aan de [straat] te [woonplaats], groot in totaal 20.39.10 hectare. De verkoopprijs was ƒ 32 (€ 14,52) per centiare.

a. Het verkochte zal eventueel in fases worden overgedragen.

b. Indien voor minder dan 10 hectare van het verkochte de bestemming is gewijzigd, zoals hierna bedoeld in artikel 5 lid 6, wordt dat deel overgedragen en wordt de koopsom berekend als volgt:

aantal over te dragen centiares x f 32,--.

c. 1. Indien voor 10 hectare van het verkochte de bestemming is gewijzigd, zoals hierna bedoeld in artikel 5 lid 6, wordt dat deel overgedragen, alsmede 1

[X] BV heeft op 19 november 1996 schriftelijk verklaard dat de gronden naar haar verwachting de eerste tijd nog niet voor woningbouw in aanmerking zouden komen. Naar verwachting zou dit volgens [X] BV nog zeker 7 tot 8 jaar duren.

Bij aanvullende overeenkomst van 18 juli 2000 tussen [X] BV en eiser is er voor gronden ter grootte van in totaal 1.20.00 hectare een uitzondering gemaakt op de 73-maandenclausule van artikel 1, onder a, van de koopovereenkomst (zie 1.3), omdat koper deze gronden al eerder nodig had voor het aanleggen van een wegtracé. De juridische levering van dit perceel heeft op verzoek van koper dus plaatsgevonden voordat 73 maanden waren verstreken na het sluiten van de koopovereenkomst. De belastingschade die eiser hierdoor leed, heeft koper aan verkoper vergoed.

In de loop van het jaar 2007 is de bestemming van de in de koopovereenkomst genoemde percelen gewijzigd in woningbouw. Blijkens een ontwerp-akte van levering van 6 december 2007 heeft eiser op 11 december 2007 10.73.89 hectare cultuurgrond aan [Y] BV geleverd voor een bedrag van € 1.681.936,11, onder aftrek van de reeds betaalde aanbetaling van € 92.117,38 (laatstgenoemd bedrag komt overeen met het in artikel 4 van de koopovereenkomst genoemde bedrag van ƒ 203.000). Daadwerkelijke levering heeft op 11 december 2007 plaatsgevonden bij akte van levering die gelijk is aan genoemde ontwerp-akte. [Y] BV heeft de cultuurgrond bij dezelfde akte doorgeleverd aan de Gemeente [woonplaats]; de levering door eiser heeft rechtstreeks aan de gemeente plaatsgevonden.

Eiser heeft de bij de levering van 11 december 2007 behaalde verkoopopbrengst verantwoord in de jaarrekening over het boekjaar 2007/2008. In de aangifte IB/PVV 2008 heeft eiser op de gehele verkoopwinst de landbouwvrijstelling toegepast.

In bezwaar heeft verweerder de bestemmingswijzigingswinst opnieuw bepaald, ditmaal uitgaande van de WEVAB per 11 december 2007. De aldus bepaalde winst heeft verweerder berekend op € 1.305.239. Dientengevolge heeft verweerder de aanslag in bezwaar als volgt verminderd:Eerder vastgestelde belaste bestemmingswijzigingswinst: € 1.450.213Nieuw vastgestelde belaste bestemmingswijzigingswinst: € 1.305.239Verschil: € 144.974Eerder vastgesteld belastbaar inkomen: € 1.271.706Af: minder belaste bestemmingswijzigingswinst: -/- € 144.974Bij: minder MKB-winstvrijstelling: +/+ € 14.497Nieuw vastgesteld belastbaar inkomen: € 1.141.229

Eiser heeft voorts een beroep gedaan op het vertrouwensbeginsel, het gelijkheidsbeginsel en het rechtszekerheidsbeginsel als beginselen van behoorlijke wetgeving. Eiser heeft in dit verband aangevoerd dat hij er redelijkerwijs op mocht vertrouwen dat de ten tijde van het sluiten van de koopovereenkomst geldende wettelijke regeling – op grond waarvan de bestemmingswijzigingswinst onbelast kon worden genoten – voor hem zou blijven gelden tot en met dat latere moment van levering. Mede gelet op hetgeen eiser ter zitting heeft ingebracht, vat de rechtbank het beroep op het gelijkheidsbeginsel tevens op als een beroep op schending van artikel 14 EVRM of van artikel 26 IVBPR.

10.2 De wet- en regelgeving, zoals deze ten tijde van het sluiten van de koopovereenkomst op 17 september 1996 golden, brachten mee dat een bestemmingswijzigingswinst onder de landbouwvrijstelling zou vallen, mits er tussen de verkooptransactie en het moment van realisatie van de niet-agrarische bestemming meer dan zes jaren zouden zijn verstreken. De vigerende wet- en regelgeving op het moment van de levering op 11 december 2007 had tot gevolg dat de bestemmingswijzigingswinst belast was, ongeacht de verstreken tijd tussen de verkooptransactie en het moment van realisatie van de niet-agrarische bestemming.

De rechtbank overweegt in dit verband het volgende. Uitgaande van een overeenkomst onder opschortende voorwaarde en de mogelijkheid van winstneming op het tijdstip van de verkoop of bij latere levering, kunnen twee situaties worden onderscheiden. Met betrekking tot de keuze voor winstneming op het moment van het sluiten van de koopovereenkomst is de situatie van eiser niet gelijk aan de situatie van belastingplichtigen die hebben gekozen voor directe winstneming, omdat eiser deze keuze niet heeft gemaakt. Met betrekking tot de winstneming op het moment van latere levering wordt eiser niet ongelijk behandeld ten opzichte van andere belastingplichtigen die dezelfde keuze (voor latere winstneming) hebben gemaakt. Er is in beide situaties dus geen sprake van een ongelijke behandeling van gelijke gevallen.

Zo er al sprake zou zijn van gelijke gevallen, is de wetgever is naar het oordeel van de rechtbank gebleven binnen de hem op dit gebied toekomende ruime beoordelingsmarge, ook zonder daarbij voor gevallen als de onderhavige in overgangsrecht te voorzien. De rechtbank overweegt in dit verband dat een wetswijziging naar haar aard meebrengt dat onderscheid wordt gemaakt tussen gevallen die zich hebben voorgedaan vóór dan wel na het tijdstip met ingang waarvan de nieuwe regeling van toepassing is. Een dergelijk onderscheid kan in beginsel niet als discriminatie worden aangemerkt. Anders zou de wetgever de mogelijkheid worden ontnomen om wetten in te voeren of te wijzigen, bijvoorbeeld naar aanleiding van nieuwe ontwikkelingen of gewijzigde beleidsinzichten (vgl. HR 14 juni 2013, nr. 12/03630, ECLI:NL:HR:2013:BZ7857 en EHRM 8 juli 1986, nr. 9006/80, Lithgow en anderen tegen het Verenigd Koninkrijk, Series A no. 102, punt 187). De rechtbank merkt hierbij nog op, dat het de wetgever er met de onderhavige wetswijziging juist om te doen is geweest, om een einde te maken aan de mogelijkheid voor belastingplichtigen om bewust de termijn van zes jaren op te zoeken om zo onbelaste waardestijgingen te realiseren (zie Kamerstukken II 1999/2000, 27 209, nr. 3, p. 18). Gezien het voorgaande is de wetswijziging naar het oordeel van de rechtbank ook niet van elke redelijke grond ontbloot.

Het voorgaande brengt mee dat er geen sprake is van een schending van artikel 14 EVRM of van artikel 26 IVBPR, noch van enig beginsel van behoorlijke wetgeving. Eisers stellingen slagen niet.

Voor het overige kan de rechtbank de (wijziging van de) wet- en regelgeving niet beoordelen. De Wet Inkomstenbelasting 1964, alsook de Wet inkomstenbelasting 2001, zijn wetten als bedoeld in artikel 120 van de Grondwet, zodat het de rechtbank niet is toegestaan om deze wetten te toetsen op hun grondwettigheid. Evenmin staat het de rechtbank, gezien het bepaalde in artikel 11 van de Wet algemene bepalingen, vrij om de innerlijke waarde of billijkheid van de wetten te beoordelen.

De beroepsgronden genoemd bij 10.1 falen.

Ter zitting heeft eiser nog aangevoerd dat artikel 1 van het Eerste Protocol bij het Europese Verdrag ter bescherming van de Rechten van de Mens (hierna: Eerste Protocol EVRM) in de weg staat aan belastingheffing over de bestemmingswijzigingswinst, omdat sprake is van een verboden inbreuk op het recht van eigendom in de zin van dat artikel.

In zijn arrest van 3 april 2009 heeft de Hoge Raad het volgende overwogen (ECLI:NL:HR:2009:BC2816):

Artikel 1 Eerste Protocol EVRM tast uitdrukkelijk niet het recht van de verdragsluitende staten aan om belasting te heffen, mits daarbij de in het EVRM gegarandeerde rechten worden gerespecteerd. Vaststaat dat de onderhavige heffing over de bestemmingswijzigingswinst is vastgelegd in een wet en dat de belasting wordt geheven van een ieder die een dergelijke opbrengst realiseert. Dat er voor eiser sprake zou zijn van een individuele en buitensporige last in voormelde zin heeft eiser niet aannemelijk gemaakt.

De enkele hoop of verwachting dat te zijner tijd een vrijstelling zal gelden is voorts onvoldoende voor een geslaagd beroep op een verboden inbreuk als bedoeld in artikel 1 van het Eerste Protocol EVRM. Artikel 1 van het Eerste Protocol EVRM beschermt niet de verwachting dat de belastingwet, zoals geldend tot 27 juni 2000, ongewijzigd zou blijven tot na het moment waarop bedoelde waardestijging zich zou vertalen in een voor de belastingheffing in aanmerking te nemen inkomst (vgl. HR 1 april 2005, ECLI:NL:HR:2005:AT3037).

Naar het oordeel van de rechtbank faalt dus ook de beroepsgrond inzake artikel 1 Eerste Protocol EVRM.

Ten slotte heeft eiser ter zitting nog aangevoerd dat in het onderhavige geval ook het vertrouwensbeginsel, het rechtszekerheidsbeginsel en het gelijkheidsbeginsel, ditmaal op te vatten als algemene beginselen van behoorlijk bestuur, de belastingheffing over de bestemmingswijzigingswinst verhinderen.

Het gelijkheidsbeginsel is naar de mening van eiser geschonden, aangezien verweerder in de zaak die heeft geleid tot de uitspraak van Hof Arnhem 12 januari 2010, ECLI:NL:GHARN:2010:BL0265, ten aanzien van een zelfde overeenkomst het andersluidende standpunt heeft verdedigd dat er sprake is van een overeenkomst onder ontbindende voorwaarden. Naar het oordeel van de rechtbank heeft eiser met hetgeen hij heeft aangevoerd echter niet gesteld, laat staan aannemelijk gemaakt dat er hetzij sprake is geweest van begunstigend beleid, hetzij van een oogmerk van begunstiging, dan wel dat de meerderheidsregel in zijn geval van toepassing is. Het enkele feit dat verweerder ten aanzien van een andere belastingplichtige een ander standpunt heeft ingenomen, brengt nog niet mee dat het gelijkheidsbeginsel is geschonden.

Eiser heeft zijn beroep op het vertrouwensbeginsel en het rechtszekerheidsbeginsel geconcretiseerd door te wijzen op het Besluit van de Staatssecretaris van Financiën van 21 juni 1990, nr. LJN DB1998/821. Dit beroep kan eiser niet baten. De wetgeving ter uitvoering waarvan het aangehaalde besluit was genomen, was ten tijde van de onderhavige levering immers niet langer geldend. Reeds om deze reden kan dan geen beroep meer worden gedaan op het betreffende besluit.

Ook de beroepsgrond inzake de algemene beginselen van behoorlijk bestuur kan niet slagen.