Rechtbank Noord-Nederland, 09-07-2015, ECLI:NL:RBNNE:2015:3280, LEE 13/1649

Eiseres exploiteert als netwerkbeheerder in de zin van artikel 10, derde lid, van de Elektriciteitswet 1998 en van artikel 2, eerste lid, van de Gaswet, een elektriciteits- en gasnetwerk in onder meer de gemeente Heerenveen (de gemeente). Zij beheert onder, op of boven de gemeentegrond van de gemeente aanwezige netwerken die worden gebruikt voor het transport en de levering van elektriciteit en gas aan huishoudens en bedrijven binnen de gemeente. De bedrijfsvoering van belanghebbende is voor een groot gedeelte wettelijk gereguleerd. In haar hoedanigheid van netbeheerder is eiseres op grond van de Elektriciteitswet 1998 en de Gaswet onder meer gehouden zorg te dragen voor de aanleg, het onderhoud en de reparatie van de netwerken en voor de aansluitingen van derden daarop.

De bij 1.1 bedoelde netwerken behoren in juridische eigendom toe aan de twee 100% dochtervennootschappen van eiseres, te weten: [X] N.V. en [Y] N.V. (hierna: [Y]).

In de Elektriciteitswet 1998 en de Gaswet is het begrip ‘economische eigendom’ als volgt gedefinieerd: “het krachtens een rechtsverhouding gerechtigd zijn tot alle rechten en bevoegdheden ten aanzien van een goed, met uitzondering van het recht op levering, en het gehouden zijn om alle verplichtingen ten aanzien van dat goed voor zijn rekening te nemen en daarmee het volledige risico van waardeverandering of tenietgaan van het goed te dragen, zonder dat het goed geleverd is”.

De aandelen van eiseres worden alle gehouden door [Z] N.V. Het [Z]-concern droeg tot 1 juli 2009 de naam ‘[naam]’. Het concern is ontstaan na diverse overnames en juridische fusies, gevolgd door (diverse) naamswijzigingen van de betrokken vennootschappen. NV [Q] is gefuseerd met NV [R] voor Gelderland en Flevoland tot [Q]/[R] Holding N.V., waarna de naam is gewijzigd in N.V. [P] voor Gelderland, Friesland en Flevoland ([P]). Deze laatste vennootschap is in 2001 overgenomen door, dan wel opgegaan in, N.V. [S]. In 2011 is de naam van N.V. [S] gewijzigd in [Y] N.V.

Tot de gedingstukken behoort een notariële koopakte van 6 oktober 1989 (hierna: de Koopakte). In de Koopakte wordt gemeente Heerenveen aangeduid als “de comparant onder 1” en de N.V. [Q] als “de comparant sub b”. Op pagina 2 van de Koopakte staat vermeld:“De comparanten in gemelde hoedanigheid verklaarden:- dat de gemeente Heerenveen en de N.V. [Q] een koopovereenkomst hebben gesloten omtrent het gasbedrijf van de gemeente Heerenveen, zulks in het kader van de van overheidswege gewenste integratie van de energie-distributie in Nederland;- dat de N.V. [Q], koper, gemeld gasbedrijf reeds op één januari negentienhonderdnegenentachtig als economisch eigenaar heeft aanvaard;(…)”.Op pagina 20 van de Koopakte staat het volgende vermeld:“Vervolgens verklaarde de comparant onder 1 namens de gemeente Heerenveen hierbij, mede uit kracht van de gemelde volmacht, te verlenen aan de N.V. [Q], voor welke de comparant sub 2 verklaarde bij deze als zodanig ten behoeve van de N.V. [Q] aan te nemen en te aanvaarden:A. het recht tot het leggen, hebben, onderhouden, herstellen, controleren, verwijderen en vernieuwen van gas-leidingen, voorzoveel die zijn gelegen in de eigendom(men) van de verkoper, ten nutte van het leidingennet ten behoeve van de gasdistributie, zulks onder de voorwaarden zoals omschreven in de Algemene Voorschriften voor het leggen van nieuwe leidingen, het vernieuwen, omleggen en herstellen van bestaande leidingen, het plaatsen van palen of masten en het opruimen van leidingen, palen of masten in openbare gemeentegrond of openbaar gemeente vaarwater (A.V.L. 1986), zullende gemeld recht van de zijde van de verkoper of diens rechtsopvolger(s) in de eigendom niet opzegbaar zijn, (…)”.

Per 1 januari 2011 is binnen de gemeente de Verordening op de heffing en invordering van precariobelasting 2011 (hierna: Verordening) van kracht geworden. Artikel 5 van de Verordening luidt: “Artikel 5 Maatstaf van heffing en belastingtariefDe precariobelasting wordt geheven naar de maatstaven en de tarieven opgenomen in de bij deze verordening behorende tarieventabel, met inachtneming van het overigens in deze verordening bepaalde.”. In Hoofdstuk 11 van de tarieventabel is een tarief van € 0,17 per maand opgenomen voor het hebben van leidingen, kabels en buizen.

Eiseres is primair van mening dat de aanslag ten onrechte is opgelegd, omdat deze in strijd is met de tussen eiseres (althans haar rechtsvoorgangers) en de gemeente gesloten Koopakte uit 1989. Met een beroep op deze overeenkomst, stelt eiseres dat aan haar het niet-opzegbare recht is verleend tot het hebben van gasleidingen in de gemeentegrond en dat verweerder daardoor niet de bevoegdheid heeft om precariobelasting te heffen. Ter onderbouwing van haar standpunt stelt eiseres dat: (i) dat [Y] de rechtsopvolger is van N.V. [Q], dat (ii) de Gaswet tot gevolg heeft dat de rechten en plichten uit de overeenkomst bij eiseres berusten, (iii) dat sprake is van vereenzelviging van haar met [Y], dan wel (iv) dat sprake is van derdenbeding(en) ten behoeve van eiseres.

Verweerder is van mening dat eiseres niet als rechtsopvolger van N.V. [Q] kan worden aangemerkt en zodoende geen partij is bij de Koopakte. Voor zover eiseres stelt dat [Y] de tegenpartij van de gemeente zou zijn bij de Koopakte, stelt verweerder dat eiseres dit niet aannemelijk heeft gemaakt. Indien dit wel het geval zou zijn, stelt verweerder dat eiseres zich niet kan vereenzelvigen met [Y].

Op grond van artikel 228 van de Gemeentewet kan precariobelasting worden geheven ter zake van het hebben van voorwerpen onder, op of boven voor de openbare dienst bestemde gemeentegrond. Ingevolge artikel 4, aanhef, en onderdeel 1 en 2 van de Verordening, wordt precariobelasting niet geheven ter zake van het hebben van (1) voorwerpen, welke ingevolge een wettelijk voorschrift, een overeenkomst of anderszins rechtens moet worden gedoogd, (2) voorwerpen, waarvoor de gemeente een recht heeft op grond van artikel 229, eerste lid, onderdeel a, van de Gemeentewet, dan wel een privaatrechtelijke vergoeding is overeengekomen. Uit deze bepalingen vloeit voort dat de inhoud van de Koopakte een belemmering zou kunnen opleveren voor het heffen van precariobelasting. De rechtbank zal daarom moeten beoordelen of eiseres een beroep kan doen op de Koopakte.

De rechtbank overweegt dat eiseres met al hetgeen zij in de gedingstukken heeft aangevoerd en gelet op de aangedragen documentatie daaromtrent, niet aannemelijk heeft gemaakt dat de rechten en plichten uit hoofde van de Koopakte op haar zijn overgegaan. De rechtbank zal dit oordeel hieronder nader motiveren, waarbij zij er veronderstellenderwijs van zal uitgaan dat [Y] de rechtsopvolger is van NV [Q] en zodoende in de rechten en plichten van haar rechtsvoorganger bij deze Koopakte is getreden. Zelfs uitgaande van deze veronderstelling maakt nog niet dat de rechten en verplichtingen uit de Koopakte zijn overgegaan op eiseres, zoals eiseres primair stelt. Eiseres’ primaire beroepsgrond faalt dus. Structuur van de Gaswet

Eiseres heeft voorts gesteld dat wordt voldaan aan artikel 3b van de Gaswet, waarin is bepaald dat de netbeheerder beschikt over de economische eigendom van het door hem beheerde net. Dit houdt volgens eiseres in dat de netbeheerder de rechten en plichten ten aanzien van het net heeft, zodat hij feitelijk over het net kan beschikken om de hem op grond van de Gaswet toegekende taken te kunnen uitvoeren. Alle met het recht van gebruik van het net samenhangende rechten en plichten, waaronder die voortvloeien uit de Koopakte, zouden daarmee bij eiseres berusten.

Verweerder stelt dat door eiseres geen aanwijzing als bedoeld in artikel 2 van de Gaswet is overgelegd en dat de verwijzing naar artikel 3b van de Gaswet op zichzelf niet relevant is. Eiseres heeft naar de mening van verweerder geen enkele (rechts)handeling aangegeven op grond waarvan het bepaalde in de Koopakte op haar zou zijn overgegaan.

Eiseres heeft voorts gesteld dat zij met [Y] dient te worden vereenzelvigd. Eiseres betwist niet dat eiseres en [Y] twee verschillende rechtspersonen zijn. Zij is echter van mening dat gelet op het doel van de Gaswet, waarbij aldus eiseres, de wetgever de juridische verhouding tussen de netbeheerder en de dochtervennootschap zodanig heeft willen regelen dat wordt gewaarborgd dat de netbeheerder over het net van zijn dochter kan beschikken om aan de taken op grond van de Gaswet te kunnen voldoen, moet worden aangenomen dat sprake is van vereenzelviging.

Verweerder heeft gesteld dat het feit dat [Y] sinds 2009 een dochtervennootschap van eiseres is, niet maakt dat eiseres zich met haar dochtervennootschap kan vereenzelvigen. Naar de mening van verweerder bevestigt de argumentatie van eiseres dat er juridisch sprake is van zelfstandige entiteiten, die zelfstandig drager van rechten en plichten zijn.

Eiseres heeft voorts gesteld dat de bepalingen in de Koopakte moeten worden aangemerkt als een derdenbeding ten behoeve van eiseres. Eiseres voert aan dat met de Koopakte is beoogd de gasnetten uit te sluiten van precariobelasting, en dat voorbij wordt gegaan aan de strekking van de Koopakte door haar beroep op de Koopakte af te wijzen.

Verweerder betwist dat sprake zou zijn van een derdenbeding ten behoeve van eiseres. Dat na het tekenen door de gemeente in 1989 van de Koopakte zich allerlei reorganisaties hebben voorgedaan, betekent aldus verweerder niet, dat achteraf in het bepaalde in de Koopakte een derdenbeding ten behoeve van een andere partij zou moeten worden gelezen.

De rechtbank is van oordeel dat noch naar de tekst van de Koopakte, noch naar de strekking sprake is van een derdenbeding. Evenmin ziet de rechtbank in dat naar de aard van de Koopakte sprake zou zijn van een derdenbeding.

Het vorenstaande leidt de rechtbank tot de conclusie dat, zelfs indien er veronderstellenderwijs van moet worden uitgegaan dat [Y] de rechtsopvolger is van NV [Q] (zie 6.), eiseres niet aannemelijk heeft gemaakt dat de rechten en plichten uit hoofde van de Koopakte op haar zijn overgegaan. De bepalingen in de Koopakte leiden er daarom niet toe dat verweerder geen precariobelasting van eiseres kan heffen. Eiseres' beroepsgronden falen.Tarief

Eiseres stelt dat het tarief van de precariobelasting onevenredig hoog en naar willekeur is vastgesteld.

Verweerder stelt dat voorop staat dat de tariefstelling op zichzelf niet aan de belastingrechter ter beoordeling staat. Voorts voert verweerder aan dat het onderhavige tarief niet noemenswaardig afwijkt van het tarief dat andere gemeenten hanteren.

Eiseres stelt dat verweerder bij een zorgvuldige vergaring en weging van de betrokken belangen nimmer zou zijn overgegaan tot de heffing van precariobelasting. Ten aanzien van het motiveringsbeginsel stelt eiseres dat verweerder zijn uitspraak op bezwaar niet of onvoldoende heeft gemotiveerd.

Verweerder stelt dat eiseres’ standpunten feitelijke grondslag missen.

De rechtbank is van oordeel dat eiseres geen feiten en omstandigheden aannemelijk heeft gemaakt die de conclusie rechtvaardigen dat bij het opleggen van de aanslag in strijd is gehandeld met het zorgvuldigheids- en/of het motiveringsbeginsel. Vertrouwensbeginsel

Eiseres heeft verder aangevoerd dat de praktijk al meer dan 23 jaar uitwijst dat met de Koopakte een onopzegbaar zakelijk recht is gevestigd en dat nimmer door verweerder is aangegeven dat een vergoeding voor dat recht verschuldigd zou zijn. Hierdoor is het gerechtvaardigd vertrouwen gewekt dat geen precariobelasting zou worden geheven, aldus eiseres.

Verweerder heeft hier tegenover gesteld dat de omstandigheid dat voorheen geen aanslagen werden opgelegd niet een zodanig rechtens te beschermen vertrouwen met zich brengt dat geen aanslagen meer kunnen worden opgelegd. Dat geen vergoeding is afgesproken doet daar niets aan af. Voorts is niet aannemelijk dat een onopzegbaar zakelijk recht ten gunste van eiseres is gevestigd, aldus verweerder.