Rechtbank Noord-Nederland, 10-06-2022, ECLI:NL:RBNNE:2022:1961, AWB - 21 _ 1983

Eisers zijn eigenaren en gebruikers van bebouwde percelen in de gemeente Waadhoeke. De percelen zijn gelegen op de volgende adressen:

Verweerder heeft aan eisers als gebruikers van de onder 1.1. genoemde percelen voor het jaar 2021 aanslagen in de rioolheffing opgelegd ten bedrage van telkens € 84. Dit tarief wordt op de aanslagbiljetten aangeduid als het basistarief.

Eisers hebben zelf voorzieningen getroffen met betrekking tot de inzameling, afvoer en verwerking van hemelwater en de beheersing van de grondwaterstand op hun perceel. De kosten die hiermee samenhangen dragen zij zelf.

Meer specifiek is in geschil of verweerder rioolheffing mag heffen van de gebruiker van een bebouwd perceel, zonder dat de gemeente op de een of andere manier aanwijsbare prestaties op het gebied van grond- of hemelwaterafvoer verricht ten aanzien van dat specifieke perceel (het perceelsgebonden belang). Indien deze vraag positief wordt beantwoord, is in geschil of het onredelijk is om aan dergelijke gebruikers (toch) aanslagen rioolheffing op te leggen. Indien de rechtbank tot de conclusie komt dat dit niet onredelijk is, is in geschil of de hoogte van de basisheffing onredelijk is. Verder is in geschil of de gemeente voldoende inzicht heeft gegeven in de maatregelen die door haar zijn getroffen met betrekking tot de regulering van de grondwaterstand van de percelen. Ten slotte zijn partijen verdeeld over het antwoord op de vraag of de gemeente haar bevoegdheid tot het heffen van rioolheffing ten aanzien van eisers heeft verspeeld omdat de gemeente ten opzichte van eisers haar verplichtingen uit hoofde van de Wet milieubeheer niet nakomt.

Eisers stellen dat artikel 228a, eerste lid, onderdeel b, van de Gemeentewet geen wettelijke grondslag biedt om een aanslag rioolheffing op te leggen, omdat de gemeente met betrekking tot hun percelen geen voorzieningen treft of heeft getroffen en dus geen kosten maakt. Volgens eisers moet sprake zijn van een perceelsgebonden belang voordat de gemeente kan overgaan tot de heffing van rioolheffing, en dat belang ontbreekt bij de percelen die zij in gebruik hebben. Eisers voeren aan dat de gemeente geen activiteiten – waaronder baggeren en hekkelen – verricht met betrekking tot hun percelen voor wat betreft de afvoer, inzameling of verwerking van hemelwater. In dit kader verwijzen eisers ook naar de parlementaire geschiedenis¹, waaruit zij afleiden dat de kosten van baggeren en hekkelen alleen mogen worden betaald uit de opbrengst van de rioolheffing voor zover die kosten toerekenbaar zijn aan een individueel perceel. Wat betreft het ontbreken van een perceelsgebonden belang voeren eisers verder aan dat verweerder geen inzicht heeft gegeven of en welke concrete maatregelen door de gemeente zijn genomen die zien op de regulering van de grondwaterstand van de percelen. Daarbij wijzen eisers er op dat zij in het buitengebied wonen en daar dragen zij zelf, de provincie en het waterschap zorg voor de hemelwaterafvoer en het grondwaterbeheer op en vanaf hun percelen.

Verder stellen eisers dat het onredelijk is om een even hoog bedrag te heffen ter bekostiging van werkzaamheden met betrekking tot hemelwaterafvoer en grondwaterbeheer van een groep gebruikers die geen profijt heeft van die werkzaamheden en in dit kader zelf kosten moet maken, als van de inwoners van de gemeente die wel profijt hebben van die werkzaamheden en geen investeringen hebben gedaan. Eisers vormen een groep gebruikers waarbij die taken met betrekking tot de door hun gebruikte percelen al door henzelf, de provincie en/of het waterschap worden uitgevoerd. Ter zitting heeft de gemachtigde van eisers in dit kader verder toegelicht dat de gemeente de op haar rustende verplichtingen uit hoofde van de Wet milieubeheer² niet nakomt, doordat zij verzuimt zorg te dragen voor een systeem van inzameling, transport en verwerking van afvalwater met betrekking tot de percelen van eisers, waardoor eisers zelf jaarlijks die kosten moeten maken. De omstandigheden dat de gemeente de op haar rustende verplichtingen uit hoofde van de Wet milieubeheer niet nakomt, dat de gemeente niet beschikt over een ontheffing als bedoeld in artikel 10.33, derde lid, onderdeel a, van de Wet milieubeheer en dat eisers zelf kosten maken wat betreft de hemelwaterafvoer en het grondwaterbeheer ten aanzien van hun percelen, maken volgens de gemachtigde dat sprake is van een onredelijke belastingheffing.

Verweerder stelt dat de rioolheffing geen individueel (perceelsgebonden) belang hoeft te dienen. De rioolheffing is namelijk een bestemmingsheffing waar geen directe tegenprestatie tegenover hoeft te staan. Het is volgens verweerder dus niet relevant of eisers daadwerkelijk gebruik maken van gemeentelijke voorzieningen die uit de rioolheffing worden betaald, waaronder baggeren en hekkelen.

Verweerder stelt dat het niet onredelijk is om alle inwoners mee te laten betalen aan de collectieve voorzieningen in de gemeente. De gemeente gebruikt de opbrengsten van de rioolheffing namelijk niet alleen voor maatregelen omtrent het grondwaterbeheer en de hemelwaterafvoer van individuele percelen, maar ook voor maatregelen die ervoor zorgen dat er geen problemen ontstaan bij de gemeentelijke straten, toegangswegen en pleinen.

Ten slotte voert verweerder aan dat de opbrengst van de basisheffing op zichzelf niet besteed hoeft te worden aan hemelwater- en grondwatertaken. De verplichting dat de opbrengsten maximaal kostendekkend mogen zijn, ziet volgens verweerder alleen op de rioolheffing als geheel. Verder stelt verweerder dat hij met het overleggen van het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP), de relevante delen uit de programmabegroting en Excelbestanden met berekeningen, voldoende inzichtelijk heeft gemaakt waarop het tarief van de basisheffing is gebaseerd en hoe de opbrengst van de rioolheffing in de gemeente wordt besteed.

a. de inzameling en het transport van huishoudelijk afvalwater en bedrijfsafvalwater, alsmede de zuivering van huishoudelijk afvalwater en

b. de inzameling van afvloeiend hemelwater en de verwerking van het ingezamelde hemelwater, alsmede het treffen van maatregelen teneinde structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken.

2. Ter zake van de kosten, bedoeld in het eerste lid, onderdelen a en b, kunnen twee afzonderlijke belastingen worden geheven.”

a. de inzameling en het transport van huishoudelijk afvalwater en bedrijfsafvalwater, alsmede de zuivering van huishoudelijk afvalwater; en

b. de inzameling van afvloeiend hemelwater en de verwerking van het ingezamelde hemelwater, alsmede het treffen van maatregelen teneinde structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken.