Rechtbank Zeeland-West-Brabant, 21-07-2016, ECLI:NL:RBZWB:2016:4590, BRE - 14_4562

Belanghebbende heeft aangevoerd dat zij de inspecteur heeft verzocht om te worden gehoord en dat zij door de inspecteur daartoe niet in de gelegenheid is gesteld. De inspecteur stelt dat zij heeft mogen afzien van horen wegens de kennelijke ongegrondheid van het bezwaar. Zij heeft de rechtbank verzocht om, indien wel sprake zou zijn van schending van het hoorrecht, met toepassing van artikel 6:22 van de Awb aan deze schending voorbij te gaan.

De rechtbank overweegt als volgt. Er is sprake van een kennelijk ongegrond bezwaar wanneer uit het bezwaarschrift zelf reeds aanstonds blijkt dat het bezwaar ongegrond is en er redelijkerwijs geen twijfel mogelijk is over die conclusie. Daarvan is naar het oordeel van de rechtbank in het onderhavige geval geen sprake. In een geval zoals hier, waarin het horen ten onrechte achterwege is gebleven moet in beginsel terugwijzing naar de inspecteur volgen. Volgens de Hoge Raad kan door de rechtbank evenwel aan het gebrek van het niet horen in de bezwaarfase worden voorbijgegaan indien de belastingplichtige door de gang van zaken niet is benadeeld (zie HR 18 april 2003, nr. 37 790, ECLI:NL:HR:2003:AF7495, BNB 2003/267). Uit de stukken van het geding stelt de rechtbank vast dat zulks het geval is nu omtrent de van belang zijnde feiten tussen de inspecteur en belanghebbende geen verschil van mening bestaat, het geschil betrekking heeft op een aangelegenheid waarbij de inspecteur geen beleidsvrijheid toekomt en gesteld noch aannemelijk is geworden dat belanghebbende gebaat is bij terugwijzing. Dit overwegende bepaalt de rechtbank dat aan het door belanghebbende gesignaleerde gebrek met toepassing van artikel 6:22 van de Awb kan worden voorbijgegaan. De stelling van belanghebbende dat de uitspraken op bezwaar door de gang van zaken bij het horen moeten worden vernietigd, faalt derhalve.

l. waarmee gewoonlijk slechts over een geringe afstand gebruik van de weg wordt gemaakt; (…).

3. Paragraaf 4.1.3.3 van de Algemene wet bestuursrecht is van toepassing op verzoeken aan de inspecteur tot vrijstelling als bedoeld in het eerste lid, onderdeel h, j, l en n.”

a. het gebruik van de weg zich beperkt tot een op aanwijzingen van de houder door de inspecteur vastgesteld gebied dat is gelegen in de onmiddellijke nabijheid van de plaatsen waar het motorrijtuig, elders dan op de weg, wordt gebruikt; en

b.de houder van het motorrijtuig een verklaring overlegt dat met het motorrijtuig uitsluitend gebruik van de weg wordt gemaakt overeenkomstig onderdeel a.

Nu niet aannemelijk is geworden dat belanghebbende een gebied heeft aangewezen waarbinnen de auto zowel op de weg als elders dan op de weg wordt gebruikt en een verklaring heeft overgelegd dat de auto alleen binnen dat gebied wordt gebruikt, is de rechtbank van oordeel dat het verzoek niet kwalificeert als een verzoek om toepassing van de geclaimde vrijstelling. Het door belanghebbende ingediende verzoek is onvolledig nu het niet voldoet aan de in artikel 21 van het Uitvoeringsbesluit motorrijtuigenbelasting 1994 gestelde voorwaarden. Om die reden is de geclaimde vrijstelling niet, ook niet van rechtswege, van toepassing.

Volgens het kentekenbewijs is de datum van eerste toelating ambtshalve vastgesteld op 30 juni 1975. Belanghebbende stelt dat de auto op een veel eerder tijdstip voor het eerst is toegelaten. Gezien de staat van de auto en de betreffende uitvoering daarvan is de juistheid van de op het kentekenbewijs opgenomen datum volgens belanghebbende discutabel.

De registratie in het kentekenregister is de basis voor de heffing van MRB. De inspecteur heeft met de bij de RDW geregistreerde gegevens aannemelijk gemaakt dat de auto op 30 juni 2015 de leeftijd van 40 jaar heeft bereikt. Belanghebbende heeft geen stukken ingebracht op basis waarvan tot onjuistheid van de bij de RDW geregistreerde gegevens kan worden geoordeeld.

Met ingang van 30 juni 2015 is de auto vrijgesteld van MRB op grond van artikel 72, eerste lid, onderdeel b, van de Wet MRB. Dit resulteert volgens de inspecteur onder meer in de vernietiging van de naheffingsaanslag met aanslagnummer eindigend op Y.5.3 inclusief de bijbehorende boetebeschikking en in verband hiermee in de gegrondverklaring van het betreffende beroep. De rechtbank heeft dienovereenkomstig beslist.

Daarnaast resulteert dit volgens de inspecteur tot teruggaaf van € 285 over de periode 30 juni 2015 tot en met 11 augustus 2015 (naheffingsaanslag met aanslagnummer eindigend op Y.5.2, hierna: naheffingsaanslag Y.5.2). De inspecteur heeft ter zitting gesteld dat het beroep betreffende naheffingsaanslag Y.5.2 ongegrond is, omdat terecht over het volledige tijdvak is nageheven. Naar de opvatting van de inspecteur volgt dit uit het wettelijke systeem. Naar de rechtbank begrijpt doelt zij hiermee op de bepalingen in de Wet MRB die inhouden dat het tijdvak waarover de belasting moet worden betaald drie maanden is (artikel 10) en dat de belasting moet zijn betaald bij de aanvang van het tijdvak (artikel 15, eerste lid). De inspecteur heeft met dagtekening 27 oktober 2015 de belasting nageheven die verschuldigd is over het tijdvak van drie maanden. Dit terwijl op dat moment al vaststond dat het nageheven bedrag meer bedraagt dan de te weinig betaalde MRB. Er is geen van artikel 20 van de AWR afwijkende regeling getroffen waarop de onderhavige naheffing kan worden gebaseerd. Artikel 20, eerste lid, van de AWR biedt de inspecteur de bevoegdheid tot het naheffen van “de te weinig geheven belasting”. Belasting die ingevolge een vrijstelling niet verschuldigd is, is naar het oordeel van de rechtbank niet daaronder te begrijpen. Anders dan de inspecteur bepleit is het beroep betreffende de naheffingsaanslag Y.5.2 gegrond. Tussen partijen is niet in geschil dat de MRB over de periode 30 juni 2015 tot en met 11 augustus 2015 € 285 bedraagt. In verband hiermee moet de naheffingsaanslag (in ieder geval) worden verminderd tot € 309 (€ 594 minus € 285). Hierna gaat de rechtbank in op de vraag of, zoals belanghebbende bepleit, deze alsmede de overige naheffingsaanslagen moeten worden vernietigd.

Vrijstelling van belasting voor personenauto’s wordt op grond van artikel 72, eerste lid, aanhef en onderdeel b, van de Wet MRB (tekst 2009), onder bij algemene maatregel van bestuur te stellen voorwaarden en beperkingen, verleend voor motorrijtuigen die 25 jaar en ouder zijn. Ingevolge artikel 12, eerste lid, aanhef en onderdeel a, van het UB MRB (tekst 2009) wordt vrijstelling van belasting voor motorrijtuigen die 25 jaar en ouder zijn verleend indien uit het krachtens de Wegenverkeerswet 1994 aangehouden register van opgegeven kentekens blijkt dat het desbetreffende motorrijtuig ten minste 25 jaar oud is, dan wel aan de hand van bescheiden zulks wordt aangetoond.

Op grond van artikel 72, eerste lid, onderdeel b van de Wet MRB (tekst 2014) wordt vrijstelling van belasting voor personenauto’s, onder bij algemene maatregel van bestuur te stellen voorwaarden en beperkingen, verleend voor motorrijtuigen die ten minste 40 jaar geleden voor het eerst in gebruik zijn genomen.

Bij de invoering van de Wet MRB 1994 stelde het kabinet aanvankelijk een vrijstelling van MRB voor bij een leeftijdsgrens van 20 jaar, omdat in het algemeen met auto's van 20 jaar en ouder slechts sporadisch gebruik van de weg zou worden gemaakt. Het ging destijds om ongeveer 43.000 personenauto’s. Daarbij werd opgemerkt dat de gemiddelde levensduur van personenauto’s tussen de 8 en 12 jaar lag. Door de leden van de fractie van de PvdA werd toen voorgesteld om de vrijstellingsgrens naar 30 jaar te verhogen en daarnaast voor motorrijtuigen tussen 20 en 30 jaar, bij beperkt gebruik van de weg, de mogelijkheid van een vrijstelling op verzoek te introduceren. Mede als gevolg van de uitvoeringsproblematiek die met dit laatste voorstel gepaard zou gaan, heeft de wetgever destijds uiteindelijk gekozen voor de leeftijdsgrens van 25 jaar. Met de vrijstelling van motorrijtuigenbelasting voor personenauto’s van ten minste 25 jaar oud heeft de wetgever beoogd een positieve bijdrage te leveren aan het behoud van cultureel erfgoed op de Nederlandse openbare weg. (MvA, Kamerstukken II 1991/92, 22 238, nr. 5, p. 27-28 en Nota n.a.v. het Eindverslag, Kamerstukken II 1992/93, 22 238, nr. 8, p. 17).

De leeftijdsgrens in artikel 72, eerste lid aanhef en onderdeel b, is per 1 januari 2012 van 25 jaar naar 30 jaar verhoogd. Daarbij is de vrijstelling voor voertuigen ouder dan 25 jaar bevroren. Dat betekent dat voertuigen die op 31 december 2011 jonger waren dan 25 jaar niet meer van de vrijstelling gebruik konden maken. Voor voertuigen die op 31 december 2011 ten minste 25 jaar oud waren, zoals die van belanghebbende, is een overgangsmaatregel getroffen (artikel 72, vierde lid, van de Wet MRB), waardoor de vrijstelling voor deze categorie in stand bleef.

In de periode 1 januari 2008 tot begin 2013 is zowel het aantal oldtimers (auto’s van ten minste 25 jaar oud) als het gebruik daarvan substantieel toegenomen. Het aantal is blijkens de Memorie van Toelichting bij het Belastingplan 2014 met 40% gegroeid (van 215.000 oldtimers naar 305.000 oldtimers). De wetgever achtte de toename zowel vanuit budgettaire beheersbaarheid als vanuit milieuoogpunt ongewenst (MvT, Kamerstukken II, 2013/14, 33 752, nr. 3, p. 14).

Volgens de Staatssecretaris van Financiën maakten oldtimers op 1 januari 2012 circa 4% uit van het wagenpark en waren auto’s met bouwjaar 1986, maar ook met bouwjaar 1985 en 1984, relatief sterk vertegenwoordigd in het wagenpark. Verder wees de staatssecretaris erop dat van de dieselauto’s het grootste deel recent was geïmporteerd, namelijk bijna 75% van de dieselauto’s met bouwjaar 1986, en dat sprake was van een forse toename van het aantal leaserijders dat zich met een dergelijke “oldtimer” voortbewoog en waarbij van een beperkt kilometergebruik geen sprake was. (Brief Staatssecretaris van Financiën van 15 april 2013, nr. DV/2013/142U).

Na intensief overleg met vertegenwoordigers van de autobranche heeft de Staatssecretaris van Financiën overeenstemming weten te bereiken over een regeling waarin de oldtimerliefhebber zou worden ontzien en de vrijgestelde oldtimer-veelrijder zou worden geraakt. De overeenstemming hield onder meer in dat vanaf 1 januari 2014 alle soorten motorrijtuigen van 40 jaar en ouder van motorrijtuigenbelasting zijn vrijgesteld en dat voor motorrijtuigen rijdend op (uitsluitend) benzine en ouder dan 25 jaar maar jonger dan 40 jaar een overgangsregeling zou worden getroffen. Het uitgangspunt bij de overgangsregeling was dat het dagelijks gebruik van oldtimers zoveel mogelijk wordt voorkomen. (Brief Staatssecretaris van Financiën van 24 april 2013, nr. DV/2013/205M).

Volgens vaste rechtspraak van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM), is inbreuk door de Staat op het ongestoorde genot van eigendom van een natuurlijk of rechtspersoon gerechtvaardigd indien de inbreuk in overeenstemming is met het nationale recht (‘lawful’), de inbreuk een legitiem doel in het algemeen belang dient en er een redelijke mate van evenredigheid is tussen de gebruikte middelen en het doel dat wordt nagestreefd. Dit laatste vereist het bestaan van een redelijke verhouding (‘fair balance’) tussen voormeld algemeen belang en de bescherming van individuele rechten. Van een dergelijke redelijke verhouding is geen sprake indien de betrokken persoon wordt getroffen door een individuele en buitensporige last (‘individual and excessive burden’). Waar het gaat om de beoordeling van wat in het algemeen belang is en de keuze van de middelen om dit belang te dienen, komt de wetgever een ruime beoordelingsvrijheid toe.

De wetgever is naar het oordeel van de rechtbank niet getreden buiten de ruime beoordelingsmarge die hem toekomt onder artikel 1 van het EP. In dit verband verwijst de rechtbank naar hetgeen in 2.15 is overwogen. Verder is de rechtbank van oordeel dat niet aannemelijk is geworden dat op het individuele niveau van belanghebbende de gewijzigde regeling heeft geleid tot een dusdanige belastingheffing dat sprake is van een ‘excessive burden’. De reguliere heffing van motorrijtuigenbelasting, die evenzeer geldt voor andere met de auto vergelijkbare motorrijtuigen, kan niet worden aangemerkt als een buitensporige last.