Rechtbank Zeeland-West-Brabant, 30-09-2021, ECLI:NL:RBZWB:2021:4921, AWB - 15 _ 8176

Het gaat hier om zaken van verscheidene belanghebbenden, aan welke zaken in totaal 13 zaaknummers zijn toegekend (hierna: de 13 zaken). In de bijlage bij deze uitspraken is een overzicht opgenomen van de zaaknummers en de belanghebbenden. Het overzicht is ontleend aan de hierna bij 1.19 vermelde bijlage bij de brief van 25 augustus 2021.

Hoewel het om verscheidene belanghebbenden gaat, doet de rechtbank hierbij in één geschrift uitspraken in al deze zaken. Dit heeft de volgende achtergrond.

De gemachtigde van belanghebbenden, te weten drs. R.A. van der Jagt, althans KPMG Meijburg & Co, (hierna: de gemachtigde) heeft zeer veel procedures namens buitenlandse beleggingsfondsen aanhangig gemaakt waarin onder meer met een beroep op het unierecht verzocht is om teruggaaf van Nederlandse dividendbelasting. Deze procedures zijn lange tijd aangehouden in verband met door de rechtbank gestelde prejudiciële vragen aan de Hoge Raad.¹ Een aanzienlijk aantal van de buitenlandse fondsen heeft de rechtsvorm van een Spezial Sondervermögen, waaronder – naar tussen partijen vaststaat – de belanghebbenden.

De Hoge Raad heeft bij beslissing van 24 januari 2020 rechtsvragen beantwoord die onder meer van belang zijn voor kort gezegd de Nederlands fiscaalrechtelijke kwalificatie voor de dividendbelasting van een Spezial Sondervermögen met één deelnemer.²

Gelet op het grote aantal procedures van de gemachtigde heeft de rechtbank bij brief van 3 maart 2020 aan de gemachtigde diverse regievragen gesteld, waaronder vragen met betrekking tot zaken betreffende teruggaafverzoeken die zijn gedaan door een Spezial Sondervermögen, in het bijzonder of sprake is van één deelnemer en zo ja of het teruggaafverzoek mede is gedaan namens de deelnemer. De gemachtigde heeft daarop onder meer (digitaal) een ingevuld excel-overzicht (hierna: het excel-overzicht) aangeleverd.

De inspecteur heeft daarop bij brief van 16 juli 2020 gereageerd. De inspecteur stelt onder meer dat uit het excel-overzicht volgt dat bij 653 beroepen sprake is van een Spezial Sondervermögen met één deelnemer waarbij het teruggaafverzoek alleen door het fonds is gedaan (hierna: de 653 beroepen). Verder meldt de inspecteur dat voor 1535 beroepen geldt dat voor een aantal jaren daarvan het teruggaafverzoek alleen op fondsniveau is ingediend (hierna: de 1535 beroepen). De inspecteur neemt het standpunt in dat, in de kern, deze beroepen niet tot teruggaaf kunnen leiden, gelet op de beslissing van de Hoge Raad van 24 januari 2020.

De rechtbank heeft op 24 augustus 2020 uitspraak gedaan in een procedure van een Spezial Sondervermögen met één deelnemer, waarbij de gemachtigde de procesvertegenwoordiger was.³ In die zaak was uiteindelijk niet in geschil dat de desbetreffende belanghebbende transparant voor de vennootschapsbelasting (hierna: vpb) was. De belanghebbende in die procedure nam ten eerste het standpunt in dat aangezien zij voor de vpb als transparant moet worden aangemerkt maar wel als opbrengstgerechtigde moet worden aangemerkt in de zin van artikel 1 van de Wet op de dividendbelasting 1965 (hierna: Wet DB), zij in aanmerking komt voor de teruggaafregeling van dividendbelasting op grond van artikel 10 van de Wet DB voor – kort gezegd – opbrengstgerechtigde lichamen die niet aan de vpb onderworpen zijn. Subsidiair nam die belanghebbende het standpunt in dat ook als zij niet zou zijn aan te merken als opbrengstgerechtigde, zij recht heeft op teruggaaf van dividendbelasting omdat zij voldoende vergelijkbaar is met een fiscale beleggingsinstelling (hierna: fbi), in aanmerking genomen dat het doel van de teruggaaf van dividendbelasting aan een fbi is het voorkomen van economische dubbele belasting en het unierecht ertoe verplicht om grensoverschrijdende economische dubbele belasting te voorkomen. De rechtbank heeft in de voormelde uitspraak beide rechtskundige standpunten verworpen en geoordeeld dat de inspecteur de verzoeken om teruggaaf terecht heeft geweigerd.

De inspecteur heeft het in 1.6 vermelde standpunt herhaald bij brief van 17 november 2020 en heeft daarbij de rechtbank in overweging gegeven dergelijke zaken af te doen zonder zitting.

De rechtbank heeft op 10 december 2020 een regiezitting gehouden met de gemachtigde en de inspecteur. Voorafgaand aan die zitting is een brief van 30 november 2020 met regievragen gestuurd aan de gemachtigde. Daarbij zijn vervolgvragen gesteld over onder meer de zaken van Spezial Sondervermögen met één deelnemer waarbij het teruggaafverzoek alleen door het fonds is gedaan. Naar aanleiding van de regiezitting en die brief zijn de gemachtigde en de inspecteur in overleg getreden.

De inspecteur heeft bij brief van 27 januari 2021 de rechtbank geïnformeerd. De inspecteur meldt daarbij onder meer wat de stand van zaken is van het onderzoek naar de 653 beroepen. Verder meldt de inspecteur dat een vervolgstap zal zijn een nader onderzoek, zowel door de inspecteur als door de gemachtigde, naar de 1535 beroepen om na te gaan voor welke jaren precies geldt dat het verzoek alleen op fondsniveau is ingediend.

De inspecteur heeft in het vervolg daarop bij brief van 30 maart 2021 onder meer zijn conclusie gegeven met betrekking tot de 653 beroepen en daarbij de rechtbank in overweging gegeven om deze beroepen zonder zitting af te doen. Daarbij is gemeld dat de gemachtigde te kennen heeft gegeven dat de verificatie door de fondsbeheerder te arbeidsintensief is en dat de gevraagde verificatie dus niet zal plaatsvinden. Verder heeft de inspecteur in deze brief een tussenstand gegeven van het nadere onderzoek naar de 1535 beroepen op basis van kortsluiting met de informatie in de administratie met de Belastingdienst.

De rechtbank heeft hierop gereageerd bij brief van 23 april 2021 aan de gemachtigde. De rechtbank heeft daarbij onder meer het verzoek dat de rechtbank een brief aan de desbetreffende fondsen stuurt, afgewezen. De rechtbank heeft verder opgemerkt dat een impasse lijkt te ontstaan met betrekking tot het onderzoek naar zogenoemde eenpitterfondsen waarbij het verzoek niet mede door de achterliggende participant is ingediend. De rechtbank heeft daarom gevraagd om duidelijkheid over de 653 beroepen en in dat kader diverse vragen aan de gemachtigde gesteld, waaronder de vraag of, voor zover de beroepszaken niet ingetrokken worden, wat de gemachtigde betreft de rechtbank in deze zaken uitspraken kan doen op basis van de nu beschikbare stukken, dus — conform het verzoek van de inspecteur — zonder zitting te houden. In de brief heeft de rechtbank verder gemeld dat zodra de inspecteur de rechtbank heeft geïnformeerd over de (eind)resultaten van het onderzoek van de 1535 beroepen, de rechtbank hierover vergelijkbare vragen zal stellen aan gemachtigde.

De rechtbank heeft vervolgens besloten het onderzoek in de 653 zaken te sluiten, waarna op 11 juni 2021 uitspraken in die zaken zijn gedaan in één geschrift.⁴

Bij brief van 18 juni 2021 heeft de inspecteur de rechtbank nader geïnformeerd over zijn onderzoek naar de 1535 beroepen. Met betrekking tot 1280 beroepen/beroepsjaren concludeert de inspecteur dat het verzoek enkel op fondsniveau is ingediend. De inspecteur heeft in deze brief – evenals in de brieven van 27 januari 2021 en 30 maart 2021 – het standpunt ingenomen dat een Spezial Sondervermögen met één participant niet kan worden aangemerkt als opbrengstgerechtigde voor de dividendbelasting en dat verzoeken om teruggaaf van dividendbelasting die enkel zijn ingediend namens zo’n éénpitter dienen te worden afgewezen. De inspecteur heeft de rechtbank in overweging gegeven om de 1280 beroepen zonder zitting af te doen. De inspecteur heeft de 1280 beroepen vermeld in bijlage III bij de brief van 18 juni 2021.

Bij brief van 24 juni 2021 zijn de gemachtigde en de inspecteur bericht dat in de dividendbelastingzaken waarin de gemachtigde als gemachtigde optreedt en die eerder op regiezitting zijn geweest, de behandelend meervoudige kamer heeft besloten om, op grond van artikel 8:12 van de Awb, mr. Van Ginneken als rechter-commissaris (hierna: de rechter-commissaris) op te dragen het vooronderzoek te verrichten in die zaken. Daarbij is toegelicht dat de achtergrond van deze beslissing is de verwachting dat binnen afzienbare termijn meer bekend is over of en zo ja op welke wijze andere rechtbanken bijstand kunnen verlenen bij de behandeling van de dividendbelastingzaken en dat door de beslissing de meervoudige kamer zich kan concentreren op dividendbelastingzaken van andere gemachtigden die zij onder behandeling heeft.

Bij brief van 25 augustus 2021 heeft de gemachtigde gemeld dat voor de fondsen die door de vermogensbeheerder [fondsmanager] worden beheerd, akkoord wordt gegaan om deze procedures zonder zitting af te doen. De gemachtigde heeft een bijlage toegevoegd met daarin een tabel met gegevens over de zaaknummers, de namen van het fonds/belanghebbende en de betrokken jaren. Het gaat om de in 1.1 bedoelde 13 zaken.

De rechter-commissaris heeft de meervoudige kamer hierover geïnformeerd. De rechtbank (de meervoudige kamer) heeft vervolgens besloten om met toepassing van artikel 8:57 van de Awb te bepalen dat het onderzoek ter zitting achterwege blijft en dat het onderzoek wordt gesloten. De inspecteur en de gemachtigde zijn hierover bij brief van 28 september 2021 geïnformeerd.

Gelet op de algemene, niet-zaakspecifieke, wijze waarop partijen hebben gecorrespondeerd over de 1535 beroepen, waaronder de 13 zaken, en de omstandigheid dat in wezen als uitgangspunt alleen twee rechtskundige kwesties voorliggen, doet de rechtbank uitspraken in de 13 zaken in één geschrift.⁵