Homo universalis

Het onvermijdelijke moment dat Gerard Meussen met emeritaat gaat als hoogleraar belastingrecht aan de Radboud Universiteit te Nijmegen is aangebroken, 20 juni 2024 is het zover. Maar liefst 21 jaar bekleedde Gerard er de leerstoel Algemeen Belastingrecht. In het 100-jarige bestaan van de Radboud Universiteit drukte Gerard als geen andere hoogleraar vóór hem zijn stempel op het fiscale onderwijs door er in 2009 een fiscale masteropleiding op te richten. Niet veel later volgde een post-initiële master Fiscaal recht. Nu, bij de gelegenheid van zijn emeritaat, is het voor ons een genoegen om hem hulde te brengen met een vriendenbundel.

Wie met Gerard heeft gewerkt, zal de uitspraak ‘ik zal het wel doen’ zeker herkennen. Gerard levert altijd graag zijn bijdrage aan het werk dat moet worden verzet. Of het nu gaat om het verzorgen van een collegereeks Jaarrekening Fiscaal Verdiept, de voorlichting voor potentiële masterstudenten op zaterdagmiddag, het begeleiden van een studiereis met studenten naar Portugal, of het voorzitterschap van de Nijmeegse facultaire gezamenlijke vergadering van docenten en studenten, Gerard deed het allemaal en pakte alles op wat nodig was om de opleiding goed te laten verlopen. Dit deed hij altijd met veel passie en bevlogenheid.

Vooral de veelzijdigheid van Gerards fiscale expertise is een unicum. Vrijwel alle fiscale vakken van de Nijmeegse masteropleiding heeft hij onderwezen. Van Inleiding Belastingrecht tot International & European Tax Law, en van Inkomsten­belasting tot Vennootschapsbelasting Verdiept. Dat kenmerkt Gerard. In de fiscale wereld die steeds meer versplinterd raakt in specialismen, is Gerard een echte fiscale ‘homo universalis’, een alleskunner, een ‘homo fiscalis’ zou je kunnen zeggen.

Hij neemt deel aan de Expert Group van de Europese Commissie over grensover­schrijdende fiscale belemmeringen van natuurlijke personen, hij leidt de werkgroep autobelastingen van de Vereniging voor Belastingwetenschap, en voor de European Universities Cooperating on Taxes (EUCOTAX) redigeert hij de uitgave over het gelijkheidsbeginsel in het Europese belastingrecht. Op professioneel gebied kan Gerard putten uit een schat aan ervaringen, van inspecteur bij de Belastingdienst, tot vaktechnisch off-counsel bij verschillende advieskantoren, van rechter-plaatsvervanger bij diverse rechtbanken tot lid van de Bezwaarschriftenadviescommissie Kinderopvangtoeslag.

Zijn academische carrière begint hij als universitair docent Belastingrecht in Tilburg. Als hoogleraar Algemeen Belastingrecht aan de Radboud Universiteit richt Gerard met veel doorzettingsvermogen en het nodige geduld de fiscale masteropleiding en post-initiële master Fiscaal recht op. Zijn grote veelzijdigheid komt tot uitdrukking in de proefschriftenonderwerpen van de promovendi waarvan Gerard promotor is geweest, zoals: CFC-wetgeving onder Braziliaans en internationaal belastingrecht, de cumulatie van inkomstenbelasting en successierechten, jaarrekeningregels onder de CCCTB, de belastingplicht van stichtingen, Cost Contribution Agreements, Special Tax Zones, en grensoverschrijdende fusies, splitsingen en omzettingen.

Gedurende Gerards universitaire loopbaan bracht hij een uitgebreid wetenschappelijk oeuvre tot stand, bestaande uit talloze studieboeken, hoofdstukken in boeken, wetenschappelijke publicaties en annotaties bij rechterlijke uitspraken. Gerard was ook lid van de redactie van het Nederlandse Tijdschrift voor Fiscaal Recht en van de fiscale encyclopedie NDFR, onderdelen Vennootschapsbelasting en Inkomstenbelasting.

Gerard heeft in de loop der jaren een uitgebreid nationaal en internationaal netwerk in de fiscale wereld opgebouwd. Hij is actief lid en trouwe deelnemer aan de jaarlijkse congressen van de European Association of Tax Law Professors, waar hij enkele jaren de functie bekleedde van vertegenwoordiger van Nederland in het Academic Committee. Daarnaast is hij actief binnen de Nederlandse Vereniging voor Belastingwetenschap.

Aan de Radboud Universiteit organiseerde Gerard jaarlijks actualiteitencongressen voor met name fiscalisten uit de regio. Daarnaast verzorgde hij talloze cursusdagen bij onder meer advieskantoren en de rechterlijke macht.

Maar liefst vijftig jaar lang werkzaam in de fiscaliteit heeft Gerard zijn talenten in alle opzichten ten volle benut. Alleen bij het Ministerie van Financiën houdt Gerard het na korte tijd voor gezien; daar heerst in die tijd meer bureaucratie en politiek dan Gerard lief is.

Met deze vriendenbundel voor Gerard willen we hem bedanken voor zijn grote collegialiteit, hartelijkheid, empathie, openheid, inspiratie, tomeloze inzet, en zijn eindeloze bereidheid om telkens dat stapje extra te zetten. De bijdragen in deze bundel zijn allereerst een reflectie van de veelzijdige kennis van Gerard. Daarnaast vormen de bijdragen een dialogerende reactie op standpunten die Gerard in zijn publicaties heeft ingenomen omdat er volgens hem in de fiscale literatuur te weinig met elkaar in debat wordt gegaan. Deze bundel biedt hiertoe de gelegenheid; in debat met
Gerard en uiteraard met de vele andere fiscaal wetenschappers.

Hoewel Gerard als hoogleraar met emeritaat gaat, zal hij niet op zijn lauweren gaan rusten. Hij blijft actief als lid van de Bezwaarschriftenadviescommissie Kinderopvangtoeslag en als redactielid van de fiscale encyclopedie NDFR.

En, natuurlijk kijken we vol verwachting uit naar zijn volgende publicaties als fiscaal auteur. We wensen hem veel geluk en alle goeds in deze nieuwe levensfase.

Nijmegen, juni 2024

Harrie Bresser

Harm van den Broek

Chris Dijkstra

Diana van Hout

Fleur Kossen