Gerechtshof Amsterdam, 24-12-2013, ECLI:NL:GHAMS:2013:4804, 12/00182 tot en met 12/00185

Eiseres stelt zich op het standpunt dat sprake is van vergissingen, actieve gedragingen, van de Nederlandse douaneautoriteiten. De aangiften die namens eiseres zijn ingediend, dienen te worden bezien in samenhang met de aangiften die door twee andere cliënten van de gemachtigde van eiseres zijn gedaan. Eiseres stelt dat zowel de autoriteiten in Bangladesh, alsook de Nederlandse autoriteiten valt te verwijten dat de onderhavige onregelmatigheden mogelijk zijn gemaakt en mogelijk zijn gebleven, doordat beide autoriteiten hebben stilgezeten. Eiseres leidt uit het arrest van het Hof van Justitie van de EU (hierna: Hof van Justitie) in de zaak C-204/07 P van 25 juli 2008 (CAS SpA) af dat de autoriteiten die de certificaten accepteren een bepaalde zorgplicht en ook een prerogatief hebben, te weten de mogelijkheid om te verifiëren of een certificaat vals is. Verweerder heeft echter geen van de bij de aangiften overgelegde certificaten laten verifiëren. Vele honderden aangiften en documenten zijn nimmer aan controle onderworpen. Mede gelet op de uitspraak van de Hoge Raad van 25 september 2009, nr. 07/10290, zo stelt eiseres, is hier sprake van een actieve gedraging van de Nederlandse autoriteiten. Voorts moet worden geconcludeerd dat verweerder de controleverplichtingen van artikel 94 van de Toepassingsverordening communautair douanewetboek (hierna: TCDW) niet heeft nageleefd. Weliswaar bevat artikel 94 van de TCDW geen directieve normen, maar helemaal niet controleren staat gelijk aan plichtsverzaking. Dit kan niet voor rekening van eiseres komen.

Verweerder stelt zich op het tegenovergestelde standpunt. De douane controleert wel degelijk, zij het deze keer niet bij de onderhavige aangiften. De douaneautoriteiten van de Europese Unie doen wat zij kunnen. Het is van belang in het oog te houden dat controle ook vaak achteraf plaats vindt mede in het belang van het bedrijfsleven om het logistieke proces zo min mogelijk te verstoren.

De rechtbank verwerpt het standpunt van eiseres dat verweerder de op grond van artikel 94 van de TCDW op hem rustende verplichting heeft verzaakt om formulieren A ter verificatie naar het EPB te sturen en dat, nu verweerder dit verzuimd heeft, dit gevolgen dient te hebben voor de onderhavige beroepen.

De rechtbank stelt hierbij voorop dat uitsluitend de onderhavige, namens eiseres ingediende beroepen ter beoordeling voorliggen. Het standpunt van de gemachtigde van eiseres dat ook de omstandigheden van door hem namens twee andere cliënten ingediende beroepen in de beschouwing dienen te worden betrokken, vindt geen steun in het recht. De gemachtigde heeft de rechtbank niet het verband duidelijk kunnen maken dat de drie betrokken bedrijven verbindt, anders dan dat zij dezelfde gemachtigde hebben. De rechtbank benadrukt dat een kwalificerend verband moeilijk voorstelbaar is, omdat in rechte te beschermen vertrouwen in het algemeen ten opzichte van een bepaalde belastingplichtige wordt gewekt. Het vertrouwen dat eventueel bij anderen wordt gewekt, brengt niet mee dat bij eiseres het vertrouwen heeft kunnen ontstaan dat bij haar niet zou worden nagevorderd. De tekst van artikel 220, tweede lid, sub b, van het CDW biedt hiervoor geen aanknopingspunten.

Artikel 94 van de TCDW beschrijft de procedure waarop de controle achteraf van formulieren A plaatsvindt, maar bevat geen directieve normen waarop eiseres een beroep kan doen. Dat verweerder de in geding zijnde formulieren A in eerste instantie geen van alle aan een dergelijke controle heeft onderworpen, blijft dan ook zonder gevolgen. De rechtbank voegt hieraan toe dat verweerder ter zitting op geloofwaardige wijze heeft verklaard dat de douaneautoriteiten wel controleren, maar dat het gelet op de beschikbare controlecapaciteit, de grote hoeveelheid formulieren A en de diversiteit van de met de verschillende landen van oorsprong gemaakte afspraken, niet mogelijk is om intensiever te controleren dan is gedaan. Anders dan de gemachtigde van eiseres heeft gesteld, is de rechtbank van oordeel dat het verweerder, binnen het kader van de hem toekomende controlebevoegdheid, vrij staat om ter zake een selectie te maken, al dan niet op basis van een risicoanalyse.

Het beroep dat eiseres doet op de uitspraak van de Hoge Raad van 25 september 2009, nr. 07/10290, faalt, omdat de feiten die aan deze uitspraak ten grondslag liggen, wezenlijk verschillen van de feiten die in de onderhavige beroepen zijn vastgesteld. Het geval waarin de Hoge Raad het oordeel van het gerechtshof te Amsterdam bevestigde dat sprake was van een actieve gedraging betrof de situatie, waarbij vaststond dat jarenlang een repeterende stroom aan aangiften van – regelmatig gecontroleerde – soortgelijke goederen was gedaan, zonder dat dit tot correcties had geleid. De fysieke opname vormde de actieve gedraging, waaraan de desbetreffende belanghebbende voor de in geding zijnde aangiften het door artikel 220, tweede lid, sub b, van het CDW beschermde vertrouwen kon ontlenen. Van een dergelijke actieve gedraging is in het onderhavige geval geen sprake.

Het beroep van eiseres op het arrest van het Hof van Justitie in de zaak C-204/07 P is eveneens tevergeefs, nu het Hof van Justitie zich in die zaak alleen heeft uitgesproken over de bijzondere situatie als bedoeld in artikel 239 van het CDW. Bij de beoordeling van het bestaan van een bijzondere situatie moet de rol van de Commissie als hoedster van het Unieverdrag en de op basis daarvan gesloten overeenkomsten worden betrokken. In dat verband beschikt de Commissie over prerogatieven die onder andere uit in dat geval de overeenkomst tussen Turkije en de Unie voortvloeien. Het al dan niet uitoefenen van die prerogatieven moet worden betrokken in de beoordeling van het bestaan van een bijzondere situatie. Het onderhavige geval betreft niet de beoordeling van een bijzondere situatie en uit dit arrest valt niet af te leiden dat het door eiseres gestelde niet controleren van de aangiften en certificaten een actieve gedraging is.

Uit het gestelde onder 4.5.2 tot en met 4.5.5 volgt dat geen sprake is van een actieve gedraging van de Nederlandse douaneautoriteiten. Ook van het handelen van de autoriteiten van Bangladesh (het EPB) kan gelet op de onder 2.2 aangehaalde passages uit het OLAF-rapport niet gezegd worden dat sprake is van een vergissing, aangezien de afgifte van de certificaten was gebaseerd op een onjuiste weergave van de feiten door de exporteurs. Eiseres heeft geen feiten aangevoerd waaruit blijkt dat de autoriteiten van Bangladesh wisten of hadden moeten weten dat de goederen niet voor preferentiële behandeling in aanmerking kwamen. Uit voornoemde passages blijkt dat de autoriteiten van Bangladesh op slinkse wijze werden misleid.