Gerechtshof Amsterdam, 28-05-2015, ECLI:NL:GHAMS:2015:2650, 14/00419

De rechtbank heeft in de onderdelen 2.1 tot en met 2.5 van haar uitspraak de navolgende feiten vastgesteld. In die uitspraak wordt belanghebbende [X1] B.V. aangeduid als ‘eiseres’ en de inspecteur als ‘verweerder’.

“2.1. Eiseres drijft een [...] restaurant aan de [A-STRAAT 1] te [P] De drie vennoten van eiseres zijn [X3] [X2] en [X4].

[C] heeft het concept-rapport van dat boekenonderzoek op 29 februari 2012 vastgesteld. In dat rapport is over de opbrengstverantwoording onder meer het volgende opgenomen:

“3.1.1. Administratie

Binnen de onderneming wordt gebruik gemaakt van een geautomatiseerd bestellingen- en afrekensysteem van [MERKNAAM]. In dit kasregister worden de bedrijfsprocessen vastgelegd, zoals de tafelbezetting, bestellingen en afrekenen.Bij binnenkomst van een klant wordt er in het systeem een tafel geopend. Per tafel wordt de bestelling ingebracht in het systeem. Na het inbrengen van de bestelling worden er één of meerdere bonnen geprint (voor de keuken en de bar). Bij vervolgbestellingen worden er nieuwe bonnen geprint met alleen de vervolgbestelling. Wijzigingen in de bestellingen na het printen van de bon kunnen worden aangebracht door een bepaald product negatief in te boeken en het vervangende product als bestelling te boeken. Nadat de klanten hebben aangegeven te willen betalen, vindt binnen het systeem plaats de afhandeling en vrijgave van een tafel. Zolang er geen “betaling” heeft plaats gevonden blijft de tafel in het systeem open staan. Aan de hand van kleurcodes is te zien in welke “fase” een tafel zich bevindt.

De bediening van restaurant [X1] heeft vier wijken, waarvan drie wijken plaatsgebonden zijn. De vierde wijk is bestemd voor: de bar, de chef bediening en eventueel de vennoten. Elke wijk heeft zijn eigen bediening, die hun eigen lade hebben.

Aan het einde van de avond wordt per wijk de ontvangsten opgeteld, die weer worden verdeeld in ontvangsten per kas en in ontvangsten per creditcard of per pin. Van de ontvangsten worden vervolgens de fooien (via de kas) nog in aftrek gebracht.Alle fooien van een dag worden op een lijstje geschreven per bedienend personeelslid.

De totale ontvangsten van de wijken worden aangesloten met de totale z-uitdraai van de kassa van die dag. Deze worden ook aangesloten met het werkelijke eindkassaldo.

De omzetgegevens van een dag wordt genoteerd op een dagoverzicht.Daarnaast wordt de z-uitdraai van de omzet per BTW-categorie gemaakt per dag en per week en wordt er een z-uitdraai gemaakt per produktcategorie. Op deze uitdraai staat tevens per produktcategorie aangegeven wat verstrekt is zonder opbrengst (bijvoorbeeld weggeven). De z-uitdraai is afkomstig van de kascomputer.

Ieder blad van het kasboek beslaat een week. Op ieder blad staan zes omzetten van een dag.Op zondag is de zaak gesloten.Bij de uitgaven staan de ontvangsten per creditcard dan wel per pin.

Het verschil tussen de dagomzetten en de dagontvangsten per creditcard dan wel per pin zijn de kasontvangsten.Daarnaast zijn er op het blad nog enkele kasuitgaven en overige kasontvangsten.

De digitale databestanden met de vastgelegde gegevens van het kassasysteem zijn niet bewaard. Eveneens zijn de dagoverzichten betreffende de omzet niet bewaard.”

In de periode september 2010 tot half maart 2011 zijn er diverse storingen geweest in het door eiseres gebruikte kassasysteem. De automatiseerder van eiseres heeft vanwege deze computerstoringen het kassasysteem overgezet op een nieuw computersysteem. Deze storingen hebben tot gevolg gehad dat digitale bestanden met detailinformatie over omzetgegevens in de jaren 2008 en 2009 niet meer bruikbaar bleken. Hierdoor heeft eiseres de volgende primaire bescheiden en gegevensdragers over de jaren 2008 en 2009 niet bewaard:

- de digitale databestanden (detailgegevens) van de kascomputer;

- de dagstaten:

* de getelde omzetgegevens verdeeld in contante betalingen, pinbetalingen en creditcardbetalingen

* de omzetgegevens van de uitdraai van de kassa,

* het werkelijk kassaldo

* de aansluiting en het (eventuele) verschil

- de fooienlijsten.”

Nu tegen de door de rechtbank vastgestelde feiten geen bezwaren zijn aangevoerd, zal ook het Hof van deze feiten uitgaan. Hieraan voegt het Hof nog de volgende feiten toe.

De inspecteur heeft op 10 augustus 2012 aan [X2], [X3] en [X4] elk een brief gezonden, met als bijlage de aan [X1] VOF geadresseerde informatiebeschikking (hierna: de informatiebeschikking), en met onder meer de volgende tekst:

“Hierbij verstrek ik u de informatiebeschikking inzake restaurant [X1].Uw adviseur de heer Lavrijsen heb ik een kopie van de informatiebeschikking gestuurd.”

De informatiebeschikking, eveneens gedagtekend 10 augustus 2012, luidt onder meer als volgt:

“BetreftInformatiebeschikking controleperiode 2008 en 2009Geachte vennoten,Op 13 mei 2011 heb ik een boekenonderzoek aangekondigd bij Vof [X1].(…)Het doel van het boekenonderzoek is de aanvaardbaarheid vast te stellen van de volgende aangiften:- de aangiften inkomstenbelasting van de drie vennoten van de Vof over de jaren 2008 en 2009,- de aangiften omzetbelasting van Vof [X1] (…) over de jaren 2008 en 2009 en- de aangiften loonbelasting van Vof [X1] (…) over de jaren 2008 en 2009.De drie vennoten van Vof [X1] zijn:(…)In verband met het boekenonderzoek heb ik u in de aankondiging[s]brief en later tijdens het boekenonderzoek verzocht om de gehele administratie.U hebt voor de controlejaren niet geheel aan deze informatieverzoeken voldaan.U hebt namelijk primaire bescheiden en gegevensdragers niet bewaard. Het gaat om de volgende gegevens:- de digitale databestanden (detailgegevens) van de kascomputer;- de dagelijks opgemaakte overzichten van de aansluiting van de omzetgegevens volgens de uitdraai van de kascomputer en het getelde kasgeld door het personeel;- fooienlijsten.[Hof: volgt een beschrijving van “het ondernemingsgebeuren” die min of meer overeenkomt met het citaat uit het controlerapport dat onder 2.4 in de uitspraak van de rechtbank is opgenomen.](…)Doordat de digitale bestanden niet bewaard zijn gebleven zijn alle detailgegevens betreffende de bestellingen, betalingen en correctieboekingen verloren gegaan.Door het ontbreken van detailgegevens van de bestellingen, zoals o.a. tafelnummers, tijdstip bestelling, doorlopende nummering bestelling, omschrijving bestelling, aantal verkopen per product en verkoopprijs van het product, is een efficiënte en effectieve controle op de volledigheid van de geboekte omzet onmogelijk gemaakt. Eveneens kan er geen goederenbeweging worden gemaakt. De verkochte maaltijden en dranken kunnen niet worden aangesloten met de ingekochte goederen. Ook het niet bewaren van de gemaakte correctieboekingen brengt mee dat geen zekerheid omtrent de volledigheid van de geboekte omzet wordt verkregen.Nu ook de dagbladoverzichten niet bewaard zijn gebleven is de aangegeven omzet niet meer te controleren met [de] door het personeel getelde omzet. Er is niet meer na te gaan of er verschillen zijn opgetreden.Kortom:De administratie voldoet niet aan de eisen (bewaarplicht) die gesteld zijn in artikel 52 Algemene wet inzake rijksbelastingen.”

In de uitspraak op bezwaar is onder meer het volgende vermeld:

“Uitspraak in één geschriftDoor u is bezwaar gemaakt tegen één informatiebeschikking die aan vier belanghebbenden is verstrekt. De geschillen zijn echter identiek. Op grond van artikel 25, lid 7 [Het Hof begrijpt: lid 4], van de [Algemene wet inzake rijksbelastingen; hierna: AWR] wordt de uitspraak in één geschrift vervat.”

Tot de stukken behoort een kopie van een ongebruikte dagstaat. Dit stuk is door Lavrijsen als volgt toegelicht (beroepschrift in eerste aanleg, p. 5-6):

“Als bijlage 8 is de dagstaat bijgevoegd zodat u kunt zien wat daarop zoal wordt geregistreerd. (…) Het relevante deel van de dagstaat (…) is het stuk met de kolommen naam, ontvangst, verschil, pin/cc. Ik zal hierna uitleggen wat hier geregistreerd wordt.

 Naam De naam van het bedienend personeelslid

 Ontvangst Het geldbedrag wat het bedienend personeelslid in zijn kassalade heeft verminderd met de fooi. De fooi heeft hij/zij op het fooienbriefje geregistreerd

 Verschil Het verschil tussen zijn geldbedrag in de kassalade en zijn kassa-afslag

 Pin/cc De pinbonen die ieder ontvangen heeft. Dit moet overeenkomen met het totaal van de pinuitdraai. Hierdoor ziet men gelijk of een verschil veroorzaakt is door een pinbon die kwijt is.

De kolom ‘verschil’ vereist nog een toelichting. Deze kolom is bedoeld om snel en efficiënt te kunnen zien wie van het bedienend personeel een fout heeft gemaakt of rommelig heeft gewerkt. Ook is heel efficiënt na te gaan waardoor de fout is ontstaan. De meest voorkomende fouten zijn:

1. Pinbon kwijt

2. Tafel wel afgeslagen maar cliënt heeft nog niet betaald (cliënt betaalt op rekening)

3. Tafel staat nog open terwijl cliënt al wel betaald heeft

4. Foutief uitrekenen van de fooi tijdens de avond zelf (uitrekenen gaat uit het hoofd) of het vergeten te noteren op het fooienbriefje, hetgeen nog wel eens gebeurt indien de cliënten de fooi op de tafel laten liggen.

5. Vergeten te registreren van verkoop of innen van dinerbon

Dit proces heeft dus te maken met de interne controle op de avond zelf voor de manager en de bediening. De manager kan zien wie er slordig werkt. De manager moet dit namelijk weer verantwoorden naar de leiding. De Z-afslag is leidend. Verschillen ten opzichte van de Z-afslag worden uitgezocht en dienen verklaard te kunnen worden. Indien met de gast verkeerd is afgerekend wordt naderhand contact met de gast gezocht. In het uiterste geval dat dit niet meer recht getrokken kan worden wordt het verschil in het kasboek gecorrigeerd. Dit komt hoogst zelden voor.”

Ter zitting is op verzoek van gemachtigde [A], werknemer bij [X1] VOF, als getuige gehoord. [A] heeft over de administratie onder meer het volgende verklaard:

“(…) gast gaat zitten, bestelt, dat wordt ingevoerd in het kassasysteem, er komt een bonnetje bij de keuken, gast krijgt eten. De rekening wordt uitgedraaid, als het klopt wordt afgerekend: “afgeslagen”. De tafel is dan weer vrij. Er wordt met cash of pin betaald. Er zijn nog best veel cashbetalingen, ook toen en nu nog. Als er is afgerekend kunnen er geen correcties in de kassa worden aangebracht. Als de kassa eenmaal is afgeslagen kunnen er geen correcties meer worden aangebracht.

Ik maak een Z-uitdraai, totaal en per werknemer. Iedereen maakt zijn eigen kas op, tellen wat er binnen is, pin, creditcard en cash, dat alles bij elkaar is de totale Z-uitslag.

De leidinggevende van de avond controleert of er goed is geteld. Op de dagstaten is opgeschreven hoe we geteld hebben. Van de z-uitdraai neem je alles over en ook per ober. Dat doen we voornamelijk ter controle.

Als blijkt dat teveel of te weinig is betaald, gaat het vaak om vertellingen, als je een pinbon niet meetelt heb je een tekort. Met alles nog een keer natellen haal je alles er wel uit, dat leert de ervaring. Als je een keer er niet uit komt, zijn het kleine bedragen, een tientje of zo, menselijke foutjes.

In de kassa worden geen fooien verwerkt. Die worden van alles afgetrokken en het wordt min of meer gelijk verdeeld onder degenen die die avond hebben gewerkt. Iemand die er allang werkt krijgt iets meer dan iemand die net in dienst is.

De vennoten doen daar niet aan mee.”