Gerechtshof Amsterdam, 05-11-2015, ECLI:NL:GHAMS:2015:4875, 13/00765

De inspecteur heeft ter terechtzitting in hoger beroep het standpunt ingenomen dat het arrest van de Hoge Raad van 3 april 2015, nr. 13/04247, ECLI:NL:HR:2015:812 niet van toepassing is voor de erfbelasting. Genoemd arrest betrof de heffing van inkomstenbelasting over box 3 inkomen. Dat inkomen wordt bepaald volgens een forfait ter hoogte van 4% van de waarde van het vermogen. Indien dat vermogen bestaat uit een verhuurde woning, wordt de waarde van het vermogensbestanddeel (de woning) eveneens bepaald aan de hand van een forfait, te weten de leegwaarderatio. Aldus is sprake van een opeenstapeling van forfaits. Volgens de inspecteur doet zich in het onderhavige geval geen stapeling van forfaits voor. Voor de waardering van de verhuurde woningen wordt aangesloten bij de WOZ-waarde en nu dit geen forfait is, maar een fictie, is volgens de inspecteur slechts sprake van één forfait, namelijk het forfait van de leegwaarderatio.

Naar het oordeel van het Hof kan dit standpunt van de inspecteur niet worden gevolgd. De Hoge Raad overweegt in rechtsoverweging 2.3.7 van het hiervoor bedoelde arrest dat de wetgever heeft beoogd de werkelijke waarde van verhuurde woningen te benaderen door aan de hand van de huuropbrengst een zogenoemde leegwaarderatio vast te stellen. Een dergelijke forfaitaire regeling is op zichzelf aanvaardbaar. Wanneer echter de uitwerking van dit forfait leidt tot resultaten die de wetgever niet voor ogen kan hebben gehad, moet die uitwerking buiten toepassing blijven omdat dan de door de wetgever gedelegeerde bevoegdheid is overschreden. In rechtsoverweging 2.3.8 overweegt de Hoge Raad dat ter correctie van de WOZ-waarde voor de bepaling van de waarde van verhuurde woningen vervolgens nogmaals een forfait wordt toegepast en dat aldus sprake is van een stapeling van forfaits. Hieruit volgt dat met ‘de stapeling van forfaits’ (ook) de toepassing van de WOZ-waarde in combinatie met de leegwaarderatio wordt bedoeld.

Voor de erf- en schenkbelasting wordt met ingang van 1 januari 2010 eveneens voor verhuurde woningen aangesloten bij de WOZ-waarde en de leegwaarderatio. Deze wijze van waarderen komt derhalve overeen met die voor verhuurde woningen in box 3 voor de Wet inkomstenbelasting 2001. Naar het oordeel van het Hof heeft belanghebbende daarom de mogelijkheid om aannemelijk te maken dat de waarde in het economisch verkeer op de waardepeildatum in betekenende mate afwijkt van de waarde uitgaande van de WOZ waarde en de leegwaarderatio.

Voor de verhuurde woningen [C-straat] [6-8] en de [D-straat] [7-9] volgt uit het door belanghebbende op 14 augustus 2015 ingezonden taxatierapport dat de waarde van deze woningen per 1 januari 2009 € 750.000 respectievelijk € 2.740.000 is. De inspecteur heeft deze waarden naar de waardepeildatum 1 januari 2009 niet betwist. De waarde op basis van de WOZ waarden met toepassing van de leegwaarderatio voor de verhuurde woningen [C-straat] [6-8] en de [D-straat] [7-9] is € 1.347.214 respectievelijk € 4.101.300. Nu deze waarden meer dan 10% afwijken van de waarde op basis van de WOZ waarden met toepassing van de leegwaarderatio, beroept de belanghebbende zich in zoverre met succes op onverbindendheid van artikel 10a Uitvoeringsbesluit SW.

Voor de bedrijfspanden [C-gracht] [2-4] parterre moet op grond van artikel 21, lid 1, SW worden uitgegaan van de waarde in het economisch verkeer op het tijdstip van de verkrijging. Voor deze onroerende zaken wordt niet aangesloten bij de WOZ-waarde voor onroerende zaken die in gebruik zijn als woning, als bedoeld in artikel 21, vijfde lid, SW. Naar het oordeel van het Hof heeft belanghebbende met het taxatierapport binnengekomen bij het hof op 27 februari 2015, aannemelijk gemaakt dat deze waarde van genoemde onroerende zaken per overlijdensdatum € 350.000 bedraagt.

Voor de woning [C-gracht] [2-1e] etage bedraagt de WOZ waarde, met toepassing van de leegwaarderatio € 181.200. Deze waarde verschilt niet in betekenende mate van de waarde in het economisch verkeer, zodat voor deze woning als waarde € 181.200 heeft te gelden.

Namens belanghebbende heeft de gemachtigde ter terechtzitting verklaard dat het de bedoeling van [Y] was om erflaatster het levenslange vruchtgebruik te geven van de woonark en bij vervanging daarvan, van hetgeen daarvoor in de plaats zou komen. De inspecteur heeft dit niet, dan wel onvoldoende, weersproken en het Hof ziet geen aanleiding om te twijfelen aan deze bedoeling van [Y] .

De woning aan het [B-plein] [1] is in 1999 aan erflaatster geleverd. In hoger beroep neemt belanghebbende het standpunt in dat bij de verkrijging van het appartementsrecht in 1999 zaaksvervanging had moeten plaatsvinden waardoor hij voor een evenredig deel bloot eigenaar van [B-plein] [1] was geworden.

De inspecteur betwist dat belanghebbende door zaaksvervanging eigenaar is geworden omdat dit in strijd is met het arrest van de Hoge Raad 2 april 1976, NJ 1976,450 (Modehuis Nolly) waaruit volgt dat voor een onroerende zaak de tenaamstelling doorslaggevend is. Ook het arrest van de Hoge Raad 5 oktober 2007, nr. C06/012HR, ECLI:NL:HR:2007:BA6756, NJ 2008/296, is volgens de inspecteur niet van toepassing zodat geen zaaksvervanging kan worden aangenomen en belanghebbende slechts recht had op vergoeding van € 163.361.

Belanghebbende heeft onweersproken gesteld dat de koopsom van de woonark, na de levering daarvan, alsnog is aangewend voor de financiering van [B-plein] [1] . Deze woning is derhalve betaald met vermogen waarvan belanghebbende bloot eigenaar was. Erflaatster heeft de volle eigendom van [B-plein] [1] gekregen door aanwending van vermogen waarvan zij slechts recht had op de vruchten. Het hof ziet hierin aanleiding om het arrest van de Hoge Raad 5 oktober 2007, nr. C06/012HR, ECLI:NL:HR:2007:BA6756, NJ 2008/296, waarin de helft van een woning werd verworven met gelden uit fideï-commissair kapitaal en zaaksvervanging werd aangenomen, op overeenkomstige wijze toe te passen. Dit brengt mee dat belanghebbende ten tijde van het overlijden van erflaatster gerechtigd was tot de waarde van de bloot eigendom van een evenredig deel van de waarde van [B-plein] [1] . Van de waarde van [B-plein] [1] ten tijde van het overlijden is een gedeelte van 163.361/283.612 x € 476.000 = € 274.177 toe te rekenen aan belanghebbende. Het Hof zal het resterende deel van de waarde, dat wil zeggen een bedrag van € 201.823, tot de nalatenschap van erflaatster rekenen.

Uit het voorgaande volgt dat de verkrijging van belanghebbende, met inachtneming van een vrijstelling van € 19.000 als volgt moet worden berekend: