Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, 11-10-2016, ECLI:NL:GHARL:2016:8082, 15/00636 t/m 15/00651

Bij brief van 17 juni 2009 heeft mr. [G] (hierna: [G] ), namens belanghebbende en zijn broer [H] (hierna: de broer), onder meer het volgende aan de Inspecteur meegedeeld:

“Namens onze cliënten, (…) vragen wij graag uw aandacht voor het volgende.

De heren (…) zouden graag volledige nadere inlichtingen ver[s]trekken over hun vermogens in het buitenland. Hierbij zouden wij graag gebruikmaken van de inkeerregeling (…)”.

Op 14 oktober 2009 is deze brief (wederom) naar de Inspecteur verstuurd.

De Inspecteur heeft de ontvangst van de brief bevestigd bij brief van 20 oktober 2009, gericht aan de broer persoonlijk, waarin – onder meer – het volgende is opgenomen:

“Hiermee bevestig ik de ontvangst van uw Verklaring Vrijwillige verbetering Buitenlands vermogen. Hierin heeft u verklaard dat u gerechtigd bent (geweest) tot een of meer buitenlandse vermogensbestanddelen, welke u niet in uw belastingaangiften heeft vermeld.”

De Inspecteur heeft [G] bij brief van 6 november 2009 “inzake uw cliënt [de broer]” verzocht gegevens en inlichtingen te verstrekken omtrent de in het buitenland aangehouden vermogensbestanddelen. In die brief is voorts vermeld:

“(…) Om gebruik te kunnen maken van de “inkeerregeling” is het wel noodzakelijk dat de betreffende gegevens en inlichtingen, alsmede alle daarmee samenhangende inkomsten, juist en volledig worden verstrekt.”

De Inspecteur heeft het verzoek om inlichtingen herhaald bij brief van 11 november 2009. In een brief van 15 november 2009 heeft de broer – onder meer – het volgende aan de Inspecteur meegedeeld:

“Naar aanleiding van uw brief d.d. 11 november (…) in vervolg op mijn vrijwillige inkeer, het volgende.

(…)

Bij de brief is een machtiging gevoegd die inhoudt:

“Hierbij geef ik, [belanghebbende] toestemming aan mijn broer om ook aangaande mijn bankrekeningen :

nrs.: [00002] en [00003] , (…) in te keren voor de periode die hiervoor nodig is.

Deze machtiging geldt tevens voor de rekening bij dezelfde bank die in een eerder stadium geopend is. (…)”

In de door de broer (namens belanghebbende), [G] en verweerder ondertekende vaststellingsovereenkomst is, voor zover hier van belang, het volgende opgenomen:

“Wij zijn overeengekomen de op te leggen navorderingsaanslagen inkomstenbelasting/premievolksverzekeringen (hierna: IB/PH) en/of navorderingsaanslagen vermogensbelasting (hierna: VB) ten name van [X] met bsnr. [00004] - in verband met de gerechtigdheid tot buitenlandse vermogensbestanddelen - aan te houden en deze op een later tijdstip op te leggen.

In verband met het verleende uitstel van 9 maanden voor het indienen van de aangiften IB/PH 1997 en VB 1998 moeten de navorderingsaanslagen IB/PH 1997 en VB 1998 uiterlijk 30 september 2010 gedagtekend zijn.

Er zal geen beroep worden gedaan op de termijnoverschrijding van artikel 16 Algemene wet inzake rijksbelastingen.

Door het tekenen van deze vaststellingsovereenkomst verklaart de onder 1 genoemde belastingplichtige bekend te zijn met het verleende uitstel en akkoord te gaan met bovenvermeld voorstel en het voorstel in het kader van een compromis via een vaststellingsovereenkomst te sluiten als bedoeld in artikel 7:900, lid 1 Burgerlijk Wetboek tussen:

Namens : de inspecteur, Belastingdienst/Utrecht-Gooi Kantoor Amersfoort

Onderwerp van deze vaststellingsovereenkomst is dat door partij sub 1 geen beroep zal worden gedaan op de termijnoverschrijding van artikel 16 Algemene wet inzake rijksbelastingen van de op te leggen navorderingaanslagen IBIPH 1997 en VB 1998. Partijen verklaren zich jegens elkaar te binden ten aanzien van dit onderwerp, waarbij zij uitdrukkelijk verklaren dat de overeenkomst ook zal gelden indien of voor zover zij afwijkt van een rechtens bestaande toestand tussen partijen.

Partij sub 1 verklaart, alvorens te hebben ondertekend, voldoende tijd te hebben gehad om zich te beraden en in haar besluit te zijn bijgestaan door zijn gemachtigde (partij sub 2) die - ten blijke van zijn instemming - mede ondertekent.

(…) ”

In een brief van 16 november 2009 heeft de broer – onder meer – het volgende aan de Inspecteur meegedeeld:

“(…)

1. Rekening (1) (…) nummer [00000] (…)

(…)

2. Rekening (2) (…) nummer [00001] (…).

(…)

Bij brieven van 11 maart 2010 en 2 april 2010 heeft de Inspecteur de broer om nadere informatie verzocht. Op 11 maart 2010 schreef de Inspecteur onder meer:

“In uw brief van 16 november 2009 schrijft u dat u gerechtigd was tot de helft van het vermogen van [belanghebbende]. In 2005 en 2006 heeft [belanghebbende] dat geld op uw naam gezet. Graag ontvang ik de achterliggende stukken – zoals bijvoorbeeld (een) handtekeningkaart(en) – waaruit dit blijkt. In de reactie van 16 november 2009 van [belanghebbende] staat geschreven dat de herkomst ‘gespaarde inkomsten” betreffen. Ik verzoek u mij duidelijk te maken op welke wijze/in welke jaren (vermogensopbouw) u een dergelijk vermogen heeft kunnen sparen. Welk bedrag van u heeft u bij opening van de rekening van [belanghebbende] in 1987 laten storten. Waar had u voorheen dat vermogen?”

Door de broer is informatie verstrekt en zijn stukken, onder meer openingsformulieren en bankafschriften met betrekking tot de bankrekening [00003] , bij de [a-bank] , in België overgelegd (door partijen en ook hierna genoemd: rekening [00003] ). In de brief van de broer van 26 maart 2010 is de volgende passage opgenomen:

“2. Gespaarde inkomsten:

Vanaf het begin in 1987, toen de rekening [00003] werd geopend en de in het verleden gespaarde familie-inkomsten daarop gestort werden, stond er geld van mij (de helft van het totale saldo) op deze rekening van [belanghebbende]. Hij heeft dat geld op 7 november 2005 en op 18 mei 2006 op mijn naam gezet en daarvoor is er op mijn naam de rekening [00000] geopend (zie bijgesloten openingsformulieren). Mijn gerechtigheid tot de helft van het vermogen blijkt niet op enige wijze uit de stukken van de bank. Mijn gerechtigheid betrof sinds de opening van de rekening in 1987 50%. Wij beiden hadden in 1987 f1. 500.000 gestort. Van een machtiging tot de rekening was geen sprake. Dit was niet nodig in verband met het passieve karakter van het vermogen. Helaas kan ik de historie hieromtrent niet meer achterhalen om u de achterliggende stukken te kunnen overhandigen.”

In de brief van de Inspecteur van 2 april 2010 aan de broer is – onder meer – het volgende opgenomen:

“(…) Omdat u in deze brief reageert namens u en [belanghebbende] (…) reageer ik in deze brief ook voor u beiden.(…)

(…)

In uw brief van 26 maart 2010 schrijft u dat u en [belanghebbende] in 1987 beiden f 500.000, in totaal f 1.000.000, hebben gestort (op het openingsformulier staat ook een eerste storting van f 1.000.000 vermeld).

(…)

In een brief van 21 mei 2010 van mr. [I] van [J] , Advocaten en Belastingadviseurs te [K] , is – onder meer en zonder vermelding van voetnoten – het volgende opgenomen:

“2. Uit een recent gesprek tussen de heren [belanghebbende en zijn broer] met [a-bank] is duidelijk geworden dat in de periode 1987 t/m 1997 belegd en herbelegd werd in termijndeposito’s. De hiermee gegenereerde inkomsten werden telkenmale rentedragend (her)belegd, waardoor feitelijk rente op rente werd gerealiseerd. Dit afzettend tegen de rente in de betreffende periode (gemiddeld ca. 6,14%) verklaart de (her)belegging in termijndeposito’s de groeistijging van het vermogen slechts deels (tot ca. € 900.000).

Het is thans niet te achterhalen of, en zo ja in hoeverre, de heren in de periode voorafgaand aan de opening van rekening [00003] gerechtigd waren tot het bedrag van fl. 1.000.000. Op de dag van de storting waren beide heren in ieder geval volledig gerechtigd tot het betreffende bedrag.

(…)

Opmerking

Begin oktober 2009 hebben [de broer en belanghebbende] besloten om ten aanzien van de door hen sinds 1987 in het buitenland aangehouden bankrekening(en) over te gaan tot vrijwillige verbetering onder toepassing van de inkeerregeling.

In dit kader heeft [de broer] op 15 oktober 2009 met u het eerste contact gehad. Het is vanaf meet af aan de intentie en bedoeling geweest van de beide heren om u alle noodzakelijke gegevens te verstrekken met betrekking tot de door hen in het buitenland aangehouden vermogensbestanddelen. Dit zodat u op een juiste en volledige wijze de belastingplicht van de beide heren, ten aanzien van het in de jaren 1997 e.v. door hen in het buitenland aangehouden vermogen, kunt beoordelen en vaststellen.

Volledigheidshalve bevestigt [de broer] hierbij nogmaals uitdrukkelijk, dat zowel [belanghebbende] als hijzelf in volledige openheid (willen) meewerken aan het verschaffen van alle voor de toepassing van de inkeerregeling noodzakelijke gegevens. De eventuele bottleneck in deze is mogelijk alleen de feitelijke beschikbaarheid van bepaalde gegevens over de periode voor 1997.

Ik vertrouw erop u hiermede voldoende te hebben geïnformeerd. Namens de heren (…) verzoek ik u vriendelijk op basis van de door u ontvangen stukken een concept berekening op te stellen ten aanzien van de aan hen beide op te leggen navorderingsaanslag.”

Na een gesprek op 17 juni 2010 tussen de broer, bijgestaan door mr. [I] voornoemd, en de Inspecteur, heeft de broer bij brief van 29 juni 2010, die door de moeder van belanghebbende mede is ondertekend, nog de volgende informatie verstrekt:

“(…)

Van het gesprek op 17 juni 2010 is een verslag opgemaakt waarin, na aanvulling en akkoordverklaring door de broer – onder meer – het volgende is opgenomen

“In het kader van het inkeerverzoek buitenlands vermogen inzake [belanghebbende] en [de broer] zijn meerdere keren vragen gesteld. (…)

Aan het begin van het gesprek geeft [de broer] de volgende toelichting.

(…)

o Familievermogen van de Familie (…) wordt toegewezen aan [belanghebbende] (…) en mij. Op bankrekening met nummer [00003] wordt in 2 bedragen het beginkapitaal gestort. (…)

(…)

(…)

o Uitgaande van het gemiddeld rendement van 6,14% kom ik uit op een theoretisch vermogen van € 872.498,28 (f 1.922.733).

o Het werkelijk saldo per 31-12-1997 is € 1.771.881,42

o Er is geen aansluiting met de werkelijke waarde van het vermogen.

o De conclusie is dat er meer stortingen moeten hebben plaatsgevonden. Daar is geen informatie over.

(…)

o Dit is het moment dat we besloten hebben in te keren.

(…)

Rekening [00003] was een gezamenlijke rekening met [belanghebbende].

(Hof: de broer heeft in zijn brief van 23 juni 2010 voorgesteld “hier de brief van 21 mei aan te halen, dat: ‘ik tot 50% van het vermogen was gerechtigd dat op naam van [belanghebbende] onder rekening [00003] werd aangehouden bij de [a-bank] ’ (i.p.v. de vermelding van een gezamenlijke rekening).

Voorts heeft de broer verzocht in het verslag, in plaats van ‘overschrijven’ van rekening [00003] naar zijn rekening [00000] , de term ‘afsplitsen’ te gebruiken)

[E] verwijst naar de schriftelijke verklaring van adviseur in brief 21 mei 2010:

o (…)

Een schenking? Kort voor opening van de rekening hebben [belanghebbende] en ik door vader en moeder familiekapitaal overgedragen gekregen.

o Voor opening van de rekening is uitvoerig gesproken met mijn ouders dat zij ons het geld wilden schenken. Mijn ouders hebben zo besloten.

o (…)

o Waarom is ervoor gekozen een rekening te openen bij de [a-bank] België (meer in het algemeen: in het buitenland)

Goeie vraag.

Adviseur: geeft voorzet “om belastingtechnische redenen”

o Door wie is deze keus gemaakt?

Door mijn ouders.

o Heeft u hierin mee beslist?

Nee

o Hoe is deze keuze gemaakt?

Mondeling, uiteindelijk is het advies van mijn ouders gevolg.

o Waarom is er geen schenkingsaangifte ingediend?

Adviseur: belastingverzwaring

[E] : belastingtechnische redenen?

Ja

(…)”

Bij brief van 13 augustus 2010 heeft de Inspecteur te kennen gegeven dat hij van mening is dat tot dan toe niet alle gevraagde van belang zijnde informatie met betrekking tot het verzoek om inkeer buitenlands vermogen door belanghebbende en zijn broer is verstrekt en verzoekt de Inspecteur nadere informatie te verstrekken. De broer heeft hierop bij brief van 3 september 2010 gereageerd. Bij die brief is een verklaring gevoegd die – onder meer – inhoudt:

“Hierbij verklaren ondergetekenden [belanghebbende], [de broer] en [de moeder van belanghebbende] het volgende:

Het in 1987 op de bankrekening in België gestorte familievermogen van hfl 1 mln werd aangehouden in aandelen op Nederlandse [a-bank] depots (…).

(…)

Wij kunnen ons niets herinneren van eventuele stortingen die gedaan zouden zijn in de periode 1987 – 1997 op de bankrekening in België. En bij ons is daar dan ook niets van bekend.

Op 15 september 1987 is de bankrekening (..) [00003] (..) op naam van [belanghebbende] geopend (…). Voor deze openingsstorting zijn eerst de aandelen die op de bovengenoemde (…) depots stonden, verkocht en daarna omgezet in contant geld. Dit geld van hfl 1 mln werd bij de bank in België afgeleverd. [Belanghebbende] en [zijn broer] hebben vervolgens ieder hun portie van hfl ½ mln bij de bank contant gestort. Dit gebeurde in aanwezigheid van [de vader van belanghebbende] en ons allen.

Mondeling werd afgesproken, waarbij [de vader] en wij allen aanwezig waren, dat [de broer] voor 50% gerechtigd was tot de rekening. Dit omdat bij de opening van de rekening de portie van [de broer] (hfl ½ mln) gestort werd op deze rekening, die op naam stond van [belanghebbende].

W.g. [belanghebbende] [de broer] [hun moeder]”

In de loop van 2012 heeft overleg plaatsgevonden tussen de broer, zijn gemachtigde mr. drs. [L] en de Inspecteur omtrent de aan belanghebbende en zijn broer op te leggen belastingaanslagen. In het verslag van een gesprek op 16 april 2012 is aan het slot het volgende vermeld:

“- moet antwoord gegeven worden op de vraag met betrekking tot de gerechtigdheid in de rekening [00003] ;

Bij brief van 8 mei 2012 heeft [L] aan de Inspecteur meegedeeld:

“Met referte aan ons gisteren gevoerde telefonisch onderhoud, deel ik u op uw verzoek, verwijzend naar ons onderhoud te mijner kantore d.d. 16 april 2012 mee dat belanghebbenden ermee kunnen instemmen, uit oogpunt van door u voorgestelde compromissen, dat ieder van hen beiden door hun vader een bedrag van ƒ 1.000.000,-- is geschonken in Nederland. Deze twee bedragen zijn vervolgens door hen als eerste storting overgemaakt op een bij u bekend buitenlands rekeningnummer.”

Omdat de broer naar de mening van de Inspecteur over de belastingjaren 2009 en volgende geen dan wel onvoldoende informatie heeft verstrekt over het in het buitenland aangehouden vermogen heeft de Inspecteur aan de broer voor die jaren informatiebeschikkingen als bedoeld in artikel 52a van de AWR opgelegd. De daartegen gerichte bezwaren zijn door de Inspecteur afgewezen. Bij het beroepschrift, gericht tegen de uitspraak met betrekking tot de informatiebeschikking voor 2011, heeft de broer alsnog van de bank afkomstige gegevens overgelegd waaruit blijkt dat het saldo op de rekening [00003] per 31 december 1990 € 1.102.532 bedroeg. Blijkens de op de stukken vermelde afdruk zijn die gegevens door de [a-bank] per fax verzonden op 8 september 2010. Voor de aangroei van het saldo op die rekening tussen de openingsdatum 15 september 1987 (ƒ 1.000.000) en 31 december 1990 (€ 1.102.532) is geen controleerbare verklaring gegeven. Uit de overgelegde stukken blijkt dat het saldo tussen 1 januari 1991 en 1 januari 1997 slechts door rentebijschrijving is aangegroeid. De Inspecteur heeft de hier bedoelde stukken overgelegd bij zijn aanvulling op het verweerschrift van 13 mei 2016. Daarin stelt de Inspecteur onder meer:

“ De herkomst van de aanwas van de rekening in de daaraan voorafgaande periode van 1987 tot 1990 (van 1 miljoen gulden naar ruim 1,2 miljoen euro) is nog steeds ongewis en bovendien kan die aanwas in vier jaar tijd onmogelijk alleen uit bijgeschreven rente bestaan. De vragen over de herkomst van de aanwas van de rekening, maar nu beperkt tot de periode 1987 – 1990, zijn nog even urgent en actueel als eerst.

Nog enkele van belang zijnde punten die opheldering behoeven:

- De bankrekening staat kennelijk op naam van [belanghebbende]. Uit niets blijkt van enige gerechtigdheid van [de broer] op die rekening.

(…)”