Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, 21-07-2020, ECLI:NL:GHARL:2020:5641, 19/01422

De dochter van belanghebbende is samen met haar gezin gebruiker van de woning [a-straat] 61A (woning 1). Naar het oordeel van het Hof heeft de dochter van belanghebbende als gebruiker van de woning geen belang dat tegengesteld is aan dat van belanghebbende. De gemachtigde van belanghebbende heeft dit ter zitting bevestigd. Het Hof heeft dan ook geen aanleiding gezien de dochter van belanghebbende als medebelanghebbende op grond van artikel 8:26 Algemene wet bestuursrecht (hierna: Awb) uit te nodigen aan het geding deel te nemen.

Voor zover van belang voor de beoordeling van dit geschil wordt op grond van artikel 16 Wet WOZ als één onroerende zaak aangemerkt: a) een gebouwd eigendom; b) een ongebouwd eigendom; c) een gedeelte van een gebouwd of ongebouwd eigendom dat blijkens zijn indeling bestemd is als afzonderlijk geheel te worden gebruikt; d) een samenstel van twee of meer van de in onderdeel a of onderdeel b bedoelde eigendommen of in onderdeel c bedoelde gedeelten daarvan die bij dezelfde belastingplichtige in gebruik zijn en die, naar de omstandigheden beoordeeld, bij elkaar horen. Een gedeelte van een gebouwd eigendom dat in hoofdzaak tot woning dient, is een zelfstandig gedeelte indien er in dat gedeelte een kook- en wasgelegenheid en een toilet aanwezig zijn. Bovendien moet het zelfstandig gedeelte redelijk afsluitbaar zijn en aldus kunnen worden gescheiden van de overige gedeelten van het object, (zie HR 4 juni 2010, nr. 09/04225, ECLI:NL:HR:2010:BM6698). Bij de beoordeling of een zelfstandig gedeelte redelijk afsluitbaar is, dient te worden gekeken naar de toestand waarin het gebouwd eigendom in feite verkeert. Een redelijke verdeling van de bewijslast brengt mee dat het aan de heffingsambtenaar is om aannemelijk te maken, en bij gemotiveerde betwisting te doen blijken, dat de objectafbakening op juiste wijze heeft plaatsgevonden. Uit vaste jurisprudentie volgt bovendien dat de heffingsambtenaar geen beoordelingsvrijheid toekomt bij de afbakening van objecten (HR 9 mei 2003, nr. 35 987, ECLI:NL:HR:2003:AD6058). Over de feitelijke toestand bestaat tussen partijen overeenstemming.

Onder verwijzing naar bovengenoemde jurisprudentie stelt belanghebbende dat beide woningen moeten worden aangemerkt als één onroerende zaak, nu slechts belanghebbende over een sleutel van de tussendeur beschikt zodat de tussendeur niet aan beide zijden afsluitbaar is. Slechts indien de tussendeur van twee sloten zou zijn voorzien, zouden partijen ieder voor zich de mogelijkheid hebben de ander de toegang tot hun woning te ontzeggen. Volgens belanghebbende brengt dit met zich dat geen van beide woningen als een zelfstandig gedeelte van een gebouwd eigendom kan worden aangemerkt, zodat de objectafbakening onjuist is. Het Hof volgt belanghebbende niet in deze uitleg van de jurisprudentie. Naar het oordeel van het Hof volgt hieruit slechts dat vereist is dat een tussendeur feitelijk afsluitbaar is. Dit houdt in dat een tussendeur feitelijk moet zijn voorzien van een slot, waarmee de aan weerszijden van de deur gelegen gedeelten van het object door afsluiting van elkaar gescheiden kunnen worden. Tussen partijen is niet in geschil dat de tussendeur is voorzien van een slot en dat beide woningen naar hun indeling bovendien bestemd zijn om te worden gebruikt als afzonderlijk geheel. Hieruit volgt naar het oordeel van het Hof dat is voldaan aan de eis dat het zelfstandig gedeelte redelijk afsluitbaar is. Het feit dat de dochter van belanghebbende niet over een sleutel beschikt en de deur vanaf haar zijde in de praktijk niet op slot kan doen, brengt niet met zich dat de tussendeur niet feitelijk afsluitbaar is. Evenmin is vereist dat de tussendeur van twee afzonderlijke sloten is voorzien. De heffingsambtenaar heeft de objecten derhalve op juiste wijze afgebakend.

Het Hof overweegt nog ten overvloede dat, uit het enkele feit dat de woning van belanghebbende afsluitbaar is en naar zijn indeling bestemd is om afzonderlijk te worden gebruikt, volgt dat dit gedeelte als één onroerende zaak moet worden aangemerkt. Het restant van het gebouwd eigendom dat naar zijn indeling eveneens bestemd is om als afzonderlijk geheel te worden gebruikt, de woning [a-straat] 61A (woning 1), wordt daarmee automatisch eveneens aangemerkt als één (afzonderlijke) onroerende zaak als bedoeld in artikel 16 Wet WOZ. Anders dan belanghebbende stelt, is het Hof van oordeel dat aan deze wijze van objectafbakening als zodanig geen extra waardedrukkend effect moet worden toegerekend.

Op grond van artikel 7:11, eerste lid, Awb, vindt op grondslag van het bezwaar een heroverweging van het bestreden besluit plaats. Uitgangspunt hierbij is dat de indiener van het bezwaar niet in een slechtere positie mag komen (reformatio in peius), tenzij het bestuursorgaan uit andere hoofde de bevoegdheid heeft om een besluit ten nadele van een belanghebbende te wijzigen. Volgens vaste jurisprudentie behoudt het bestuursorgaan evenwel de mogelijkheid om andere elementen van de beschikking aan de orde te stellen, en gelet op die andere elementen de beschikking te handhaven, hoewel die op het bestreden punt mogelijk onjuist is (‘interne compensatie’, zie onder andere Hoge Raad 24 januari 2003, nr. 36 247, ECLI:NL:HR:2003:AD9713). Als uitgangspunt heeft hier te gelden dat een bezwaar tegen een beschikking geacht moet worden te zijn gericht tegen die beschikking in zijn totaliteit, ook al richten de argumenten zich op één of enkele elementen van de beschikking. Interne compensatie gaat echter niet zo ver dat het bestuursorgaan een beschikking ten nadele van een belanghebbende mag wijzigen tot eenzelfde bedrag als waarvoor een andere beschikking ten aanzien van diezelfde belanghebbende is verlaagd, zelfs niet indien die beschikkingen zijn verenigd op hetzelfde geschrift.

De heffingsambtenaar heeft op grond van artikel 24, achtste en negende lid, Wet WOZ bij één geschrift de waarde van de woningen [a-straat] 61A en [a-straat] 61A (woning 1) vastgesteld, alsmede aanslagen OZB en aanslagen rioolheffingen opgelegd voor zover het betreft het eigenaarsgedeelte. Belanghebbende heeft tegen deze afzonderlijke beschikkingen en aanslagen op juiste wijze bezwaar gemaakt. Het Hof is van oordeel dat het de heffingsambtenaar niet vrijstond om de waarde van [a-straat] 61A, bij uitspraak op bezwaar te verhogen van € 187.000 naar € 230.000. Het Hof stelt hierbij voorop dat het feit dat de heffingsambtenaar de aanslag OZB, voor zover het betreft het eigenaarsgedeelte, van woning [a-straat] 61A niet heeft verhoogd, terwijl de vastgestelde waarde van beide woningen tezamen lager is dan oorspronkelijk was vastgesteld, niet met zich brengt dat belanghebbende niet in een slechtere positie is gekomen. Zoals het Hof onder 4.5. heeft overwogen dient deze beoordeling namelijk per afzonderlijke beschikking plaats te vinden. Bovendien heeft de waardebeschikking van artikel 22, eerste lid, Wet WOZ, een breder bereik dan enkel de heffing van OZB en rioolheffingen zodat niet kan worden uitgesloten dat de verhoging van de vastgestelde waarde belanghebbende in een financieel slechtere positie heeft gebracht dan zonder de verhoging het geval zou zijn geweest.

In afwijking van de Rechtbank is het Hof van oordeel dat de heffingsambtenaar niet los van de heroverweging bevoegd was een nieuw besluit te nemen. Het door de Rechtbank aangehaalde artikel 29 Wet WOZ regelt enkel de bekendmaking van de uitspraak op bezwaar inhoudende de vernietiging van de beschikking, de vermindering of verhoging van de bij beschikking vastgestelde waarde. Dit artikel bevat geen zelfstandige bevoegdheid voor de heffingsambtenaar een nieuw besluit te nemen. Nu de heffingsambtenaar de objecten op juiste wijze heeft afgebakend en de heffingsambtenaar niet heeft gesteld over een nieuw feit als bedoeld in artikel 27 Wet WOZ te beschikken, was de heffingsambtenaar ook overigens niet bevoegd de vastgestelde waarde van de woning bij uitspraak op bezwaar te verhogen.