Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, 02-02-2021, ECLI:NL:GHARL:2021:1073, 20/00518

De Colleges van burgemeester en wethouders van de (drie) gemeenten Stichtse Vecht, Wijdemeren en Weesp (hierna: de Colleges) hebben de Gemeenschappelijke regeling Belastingsamenwerking SWW-gemeenten (hierna: de gemeenschappelijke regeling) getroffen, waarbij de bedrijfsvoeringsorganisatie BSWW is ingesteld.

De heffingsambtenaar van de BSWW heeft op 1 april 2019 mr. [B] , werkzaam bij [C] B.V. (hierna: [B] ), voor de periode 1 april 2019 tot en met 31 december 2019 gemachtigd om namens hem schriftelijk verweer te voeren en ter zitting te verschijnen en verweer te voeren in beroeps- en hogerberoepsprocedures inzake zowel de uitvoering van de gemeentelijke belastingen, rechten en retributies, alsmede de uitvoering van de Wet WOZ.

Uit een telefonisch contact in april 2019 tussen de griffie van de Rechtbank en de BSWW bleek dat het voornemen bestond om de samenwerking tussen de drie genoemde gemeenten anders vorm te geven.

De directeur van de BSWW heeft bij brief van 10 april 2019 aan de Rechtbank geschreven dat de gemeenschappelijke regeling op 1 januari 2020 zal worden opgeheven en dat de taken op het gebied van de lokale belastingen voor de gemeente Stichtse Vecht worden overgenomen door de Belastingsamenwerking gemeenten & hoogheemraadschap Utrecht.

De Rechtbank heeft bij brieven van 31 oktober 2019 aan de Colleges vragen gesteld over de gemeenschappelijke regeling:

2. in het geval de Gemeenschappelijke regeling Belastingen SWW per 1 januari 2020 wordt ingetrokken, verzoek ik u mij te berichten op welke wijze het overgangsrecht is geregeld, met name ten aanzien van de lopende bezwaren en beroepen tegen besluiten die nog zijn genomen door de heffingsambtenaar van de Gemeenschappelijke regeling SWW en dus niet door de heffingsambtenaren van de gemeenten; wie is bevoegd (welke heffingsambtenaar) de lopende bezwaren/beroepen aangaande de gemeentelijke belastingen te behandelen;

3. hoe verhoudt zich het “Besluit van de colleges van burgemeester en wethouders van de gemeente Weesp en Amsterdam, houdende regels omtrent Centrumregeling ambtelijke samenwerking Weesp-Amsterdam”, dat op 1 juni 2019 in werking is getreden, tot de thans nog (kennelijk) in werking zijnde Gemeenschappelijke regeling Belastingen SWW;

4. op welke wijze is de overdracht van werkzaamheden geregeld van Stichtse Vecht naar de Bghu en van Wijdemeren naar de gemeente Hilversum en op welke wijze is hier het overgangsrecht geregeld.”

Uit brieven van 18 november 2019 (van het College van de gemeente Stichtse Vecht) en 12 november 2019 (van de directeur van de Belastingen Amsterdam, namens het College van de gemeente Weesp), beide aan de Rechtbank, kan worden afgeleid dat de gemeenschappelijke regeling op 1 januari 2020 wordt opgeheven, dat de taken en bevoegdheden op het gebied van de lokale belastingen vanaf 1 januari 2020 overgaan naar de nieuwe samenwerkingspartners (Belastingsamenwerking gemeenten & hoogheemraadschap Utrecht voor de gemeente Stichtse Vecht) en dat deze ook verantwoordelijk worden voor de afhandeling van lopende zaken.

[B] heeft met dagtekening 8 januari 2020 een verweerschrift ingediend.

De Directeur van de Belastingsamenwerking gemeenten & hoogheemraadschap Utrecht heeft op 17 januari 2020 [B] gemachtigd om in de periode 17 januari 2020 tot en met 31 december 2020, namens haar, met recht van substitutie, stukken in te dienen, schriftelijk verweer te voeren en ter zitting te verschijnen en verweer te voeren in beroeps- en hogerberoepsprocedures inzake zowel de uitvoering van de gemeentelijke belastingen, rechten en retributies, alsmede de uitvoering van de Wet WOZ, die door de gemeente Stichtse Vecht aan de Belastingsamenwerking gemeenten & hoogheemraadschap Utrecht zijn overgedragen.

Laatstbedoelde machtiging is ter zitting van 14 februari 2020 van de Rechtbank overgelegd. De Rechtbank heeft, zo blijkt uit het proces-verbaal, aangegeven dat deze machtiging niet voldoet omdat er geen stukken zijn overgelegd met betrekking tot de opheffing van de gemeenschappelijke regeling en de machtiging van de BSWW tot en met 31 december 2019 liep.

[B] heeft bij brief van eveneens 14 februari 2020 aan de Rechtbank bewijsstukken gestuurd waaruit volgens hem blijkt dat de heffingsambtenaar van de Belastingsamenwerking gemeenten & hoogheemraadschap Utrecht een rechtsgeldige machtiging kon afgeven. Verder heeft hij geschreven dat hij zich op de zitting overvallen heeft gevoeld door het oordeel van de Rechtbank over de machtiging omdat vóór de zitting van de Rechtbank telefonisch door de griffier van de Rechtbank enkel om een nieuwe machtiging is gevraagd omdat de voorhanden zijnde machtiging op 31 december 2019 verliep. Als hij had geweten dat het om de bewijsstukken inzake de opheffing van de gemeenschappelijke regeling ging, had hij deze bewijsstukken mee kunnen nemen naar de zitting, te meer omdat deze openbaar zijn. Tot slot heeft [B] verzocht om heropening van de zaak, behandeling van het verweerschrift van 8 januari 2020 en een nieuwe zitting.

De Rechtbank heeft in haar uitspraak overwogen dat op de zitting van 14 februari 2020 niet kon worden vastgesteld dat de gemeenschappelijke regeling opgeheven was en dat [B] bevoegd zou zijn om vanaf 1 januari 2020 namens de heffingsambtenaar op te treden in de beroepsprocedure. De Rechtbank heeft verder overwogen dat uit de brief van [B] van 14 februari 2020 kan worden afgeleid dat de gemeenschappelijke regeling per 1 januari 2020 is opgeheven. De Rechtbank heeft de zaak naar aanleiding van deze brief niet heropend omdat (i) de griffier van de Rechtbank tijdens het telefoongesprek [B] er uitdrukkelijk op heeft gewezen dat hij op zitting een geldige machtiging van de heffingsambtenaar van de BSWW moet overleggen, (ii) de bewijsstukken inzake de opheffing van de gemeenschappelijke regeling door [B] al op de zitting naar voren gebracht hadden kunnen worden, (iii) [B] op de zitting geen verzoek heeft gedaan om in de gelegenheid te worden gesteld om deze bewijsstukken alsnog aan te leveren, (iv) de Colleges de Rechtbank niet op de hoogte hebben gebracht van de besluiten tot opheffing van gemeenschappelijke regeling en (v) een nieuwe zitting een belasting is voor zowel belanghebbende, die hiervoor al een keer naar de Rechtbank is gekomen en op een uitspraak wacht, als voor de Rechtbank, die hiervoor al een keer zittingstijd heeft gereserveerd.

De heffingsambtenaar heeft zich in hoger beroep op het standpunt gesteld dat de Rechtbank ten onrechte [B] heeft geweigerd om voor hem op te treden en dat de Rechtbank ten onrechte niet is overgegaan tot heropening van de zaak.

Ingevolge artikel 8:24, lid 2, van de Algemene wet bestuursrecht (hierna: Awb) kan de bestuursrechter van een gemachtigde een schriftelijke machtiging verlangen. De bestuursrechter kan een machtiging opvragen bij twijfel of iemand die een beroepschrift heeft ingediend, daarbij voor zichzelf heeft gehandeld dan wel namens een ander is opgetreden, en of in het laatste geval die ander wel volmacht heeft gegeven (HR 20 oktober 1993, nr. 28 655A, ECLI:NL:HR:1993:ZC5485, BNB 1994/10). Hetzelfde heeft naar het oordeel van het Hof te gelden voor het verweerschrift.

Het Hof stelt voorop dat in hoger beroep in volle omvang kan worden getoetst of de Rechtbank terecht en op goede gronden heeft beslist dat de machtiging niet toereikend is (vgl. HR 27 oktober 2017, nr. 17/01293, ECLI:NL:HR:2017:2757).

Het Hof is – in tegenstelling tot de Rechtbank – van oordeel dat de door [B] op de zitting van 14 februari 2020 overgelegde machtiging toereikend is. Hierbij heeft het Hof in aanmerking genomen dat de Colleges de Rechtbank hebben laten weten dat de gemeenschappelijke regeling per 1 januari 2020 zou worden opgeheven (zie 4.6) en dat de stukken met betrekking tot deze opheffing openbaar zijn. Tevens is daarin aangegeven dat voor wat de gemeente Stichtse Vecht betreft de taken worden overgedragen aan de Belastingsamenwerking gemeenten & hoogheemraadschap Utrecht.

Ingevolge artikel 8:68, lid 1, van de Awb kan de bestuursrechter indien het onderzoek niet volledig is geweest het onderzoek heropenen. Het staat een partij vrij om de bestuursrechter te verzoeken om van zijn bevoegdheid om het onderzoek te heropenen gebruik te maken (HR 20 februari 2009, nr. 43 904, ECLI:NL:HR:2009:BH3344).

Het Hof is van oordeel dat de Rechtbank, na ontvangst van de bewijsstukken van [B] (zie 4.10), de zaak had moeten heropenen. Hierbij heeft het Hof in aanmerking genomen dat (i) deze bewijsstukken de Rechtbank aanleiding hebben gegeven tot het oordeel dat de gemeenschappelijke regeling per 1 januari 2020 is opgeheven, (ii) het onduidelijk is wat tijdens het telefoongesprek tussen de griffier van de Rechtbank en [B] precies is gezegd (is gevraagd om bewijsstukken met betrekking tot de opheffing van de gemeenschappelijke regeling?), (iii) de weigering van een ingediend verweerschrift in een belastingprocedure – zoals hier – ingrijpende consequenties kan hebben en (iv) het voor het Hof onduidelijk is waarom een heropening een zwaarwegende belasting voor belanghebbende en de Rechtbank zou zijn.

De heffingsambtenaar heeft zich in hoger beroep op het standpunt gesteld dat de zaak moet worden teruggewezen naar de Rechtbank voor een beoordeling van de beschikte waarden, waarbij ook rekening moet worden gehouden met de inhoud van het verweerschrift van 8 januari 2020. Het Hof volgt de heffingsambtenaar daarin en zal de zaken daarom terugwijzen naar de Rechtbank voor een inhoudelijke behandeling, met inachtneming van het verweerschrift van de heffingsambtenaar met betrekking tot de waarden van de onroerende zaken.