Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, 16-03-2021, ECLI:NL:GHARL:2021:2550, 19/01521

Het Hof stelt voorop dat, voor zover voor dit geding van belang, de verplichtingen ten dienste van de belastingheffing staan vermeld in de artikelen 47, 49 en 52a van de AWR.

Op grond van het eerste lid van artikel 47 van de AWR is een ieder gehouden desgevraagd aan de inspecteur (a) de gegevens en inlichtingen te verstrekken welke voor de belastingheffing te zijnen aanzien van belang kunnen zijn, en (b) de boeken, bescheiden en andere gegevensdragers of de inhoud daarvan — zulks ter keuze van de inspecteur — waarvan de raadpleging van belang kan zijn voor de vaststelling van de feiten welke invloed kunnen uitoefenen op de belastingheffing te zijnen aanzien, voor dit doel beschikbaar te stellen.

Op grond van het eerste lid van artikel 49 van de AWR dienen de gegevens en inlichtingen duidelijk, stellig en zonder voorbehoud te worden verstrekt, mondeling, schriftelijk of op andere wijze — zulks ter keuze van de inspecteur — en binnen een door de inspecteur te stellen termijn.

Op grond van het eerste lid van artikel 52a van de AWR kan de Inspecteur, indien met betrekking tot een op te leggen aanslag of navorderingsaanslag niet of niet volledig wordt voldaan aan de verplichtingen ingevolge onder meer artikel 47 en 49 van de AWR, dit vaststellen bij voor bezwaar vatbare beschikking (informatiebeschikking).

Het Hof zal eerst het informatieverzoek van de Inspecteur beoordelen met inbegrip van de grondslag en de reikwijdte daarvan. Daarna volgt de beoordeling van de rechtmatigheid van de informatiebeschikking. Afsluitend geeft het Hof zijn oordeel over de bewijssanctie.

Het Hof overweegt dat de Inspecteur bevoegd is de informatieverplichtingen van artikel 47 van de AWR ten aanzien van belanghebbende in te roepen als hij zich op basis van de hem ter beschikking staande informatie in redelijkheid op het standpunt kan stellen dat de gevraagde gegevens en inlichtingen of de te raadplegen boeken, bescheiden en andere gegevensdragers of de inhoud daarvan, van belang zouden kunnen zijn voor de belastingheffing van belanghebbende (vgl. HR 18 april 2003, ECLI:NL:HR:2003:AF7498).

In zijn brief van 4 oktober 2016 heeft de Inspecteur bevestigd dat hij op 12 oktober 2016 een onderzoek zal instellen om onder meer te beoordelen of de in de brief aangeduide activiteiten een bron van inkomen vormen voor de inkomstenbelasting. In deze brief vermeldt de Inspecteur dat hij over aanwijzingen beschikt dat belanghebbende in domeinnamen handelt en dat die handel zowel onder belanghebbendes eigen naam lijkt plaats te hebben gevonden als onder de naam [G] en [B] S.A. Verder bevat de brief een opsomming van de documentatie die tijdens het onderzoek voor raadpleging beschikbaar moet zijn. Ter zitting bij het Hof heeft de Inspecteur toegelicht dat vanuit onderzoek naar het Haags Juristen College het vermoeden bestond dat belanghebbende op grote schaal in domeinnamen handelt of handelde, waarbij het zou gaan om circa 20.000 domeinnamen. Ter onderbouwing van dit vermoeden heeft de Inspecteur gewezen op correspondentie met betrekking tot de verkoop van domeinnamen waarbij de naam en de foto van belanghebbende werden gebruikt (zie 2.3, 2.4 en 2.5). Volgens de Inspecteur is de brief van 4 oktober 2016 een informatieverzoek, hetgeen belanghebbende betwist.

Naar het oordeel van het Hof, kan, anders dan de Inspecteur stelt, niet worden geoordeeld dat belanghebbende niet heeft voldaan aan een in de brief van 4 oktober 2016 opgenomen verzoek om informatie. Een verzoek om actieve informatieverstrekking als bedoeld in artikel 47, eerste lid, letter a, van de AWR doet zich hier niet voor. De betreffende brief diende immers enkel ter bevestiging van de afspraak dat de Inspecteur op 12 oktober 2016 op het kantoor van [H] zou komen voor het instellen van een onderzoek, onder de vermelding van de alsdan beschikbaar te stellen informatie. Nu dit onderzoek na overleg tussen [H] en de Inspecteur geen doorgang heeft gevonden, kan evenmin sprake zijn van schending van de in artikel 47, eerste lid, letter b, van de AWR opgenomen verplichting.

Naar het oordeel van het Hof, heeft de Inspecteur bij brief van 31 oktober 2016 (wel) een informatieverzoek als bedoeld in artikel 47, eerste lid, letter a, van de AWR gedaan aan belanghebbende (met afschrift aan [H] ). Naast hetgeen als grondslag is vermeld onder 4.7, heeft de Inspecteur dit verzoek mede gebaseerd op de op 19 en 20 oktober 2016 van [H] ontvangen gegevens, te weten een transactieoverzicht van belanghebbendes PayPal-account en bankafschriften. Verder beschikte de Inspecteur over informatie betreffende een bankrekening ten name van [G] en over rekeningafschriften van die als zakelijk aangeduide bankrekening. De onderliggende stukken duiden onder meer op betalingen van en ontvangsten aan organisaties die verbonden zijn aan handel in domeinnamen, op activiteiten van belanghebbende op [F] .com - een marktplaats voor domeinnamen - onder de naam [C] c.q. [B] , op bijschrijvingen op belanghebbendes PayPal-account door [B] S.A. en op ontvangsten vanaf een PayPal-account op bankrekeningen die op naam staan van belanghebbende of van [G] . Hiermee heeft de Inspecteur voldoende onderbouwd dat de gevraagde gegevens en inlichtingen, alsmede de uitgebreide en gedetailleerde vraagstelling, in het informatieverzoek van 31 oktober 2016 van belang zouden kunnen zijn voor de belastingheffing van belanghebbende, ook waar het de vragen over [G] en [B] S.A. betreft. Daarbij merkt het Hof op dat de stukken van het geding voldoende aanwijzingen bevatten (zie onder meer de opmerking van [H] onder 2.8 en de overschrijving onder 2.6) dat er een betrokkenheid bestond van belanghebbende bij [G] , zodat de conclusie gerechtvaardigd is dat de handel van belanghebbende in domeinnamen (mogelijk) ook plaatsvond onder de naam [G] . Het verzoek om informatie is, anders dan belanghebbende stelt, voldoende duidelijk en niet te verstrekkend. Het Hof acht aannemelijk dat het informatie betreft waarover belanghebbende beschikt of met de van hem redelijkerwijs te verwachten inspanning kan beschikken, eventueel na inschakeling van derden, bijvoorbeeld voor het genereren van overzichten, zoals bijvoorbeeld blijkt uit de onder 2.5. weergegeven berichten #183255, waarin staat dat belanghebbende een Excel spreadsheet met ongeveer 20.000 domeinnamen en prijzen kan uploaden, alsmede uit de berichten #227252 en #282529, die gaan over het exporteren door [F] van belanghebbendes portfolio naar een (CSV)bestand. Hierbij wijst het Hof erop dat het samenstellen van dergelijke overzichten, zo belanghebbende daarover niet reeds de beschikking had, valt onder de reikwijdte van artikel 47, eerste lid, letter a, van de AWR gelezen in verbinding met artikel 49 van de AWR.

Het Hof stelt vast dat de gevraagde informatie, waarvan het Hof hiervoor heeft geoordeeld dat belanghebbende hierover beschikt of redelijkerwijs kan beschikken, ook ten tijde van het nemen van de informatiebeschikking, niet is overgelegd. Belanghebbende heeft in dit verband nog gesteld dat hij zich nimmer op een bedrijfsmatige wijze heeft beziggehouden met de aan- en verkoop van domeinnamen en daarom geen administratieplichtige is. Om deze reden beschikte hij niet over een groot deel van de gevraagde informatie, aldus belanghebbende. Het Hof overweegt dat het in de stand van dit geding weliswaar niet vaststaat dat belanghebbende administratieplichtig is, maar dat de in artikel 47, eerste lid, letter a, van de AWR opgenomen verplichting geldt voor ‘ieder’, dus ook voor de niet administratieplichtige. Zoals het Hof onder 4.9 heeft geoordeeld, bevatten de stukken van het geding voldoende aanwijzingen dat de handel van belanghebbende in domeinnamen (mogelijk) ook plaatsvond onder de naam [G] , op grond waarvan het gerechtvaardigd is de informatie met betrekking tot [G] op te vragen. De ter zake opgevraagde “administratie” moet, naar het oordeel van het Hof, zo worden begrepen dat deze ziet op alle (digitale) documentatie die verband houdt met de onder deze naam verrichte activiteiten, zonder dat sprake hoeft te zijn van een administratie als bedoeld in artikel 52 van de AWR. Aldus begrepen heeft de Inspecteur de grenzen van de aan hem in artikel 47, eerste lid, letter a, van de AWR toegekende bevoegdheid niet overschreden door (ook) [G] te betrekken in zijn informatieverzoek.

Op de voet van artikel 52a van de AWR heeft de Inspecteur met dagtekening 25 november 2016 de bestreden informatiebeschikking genomen, waarin hij vaststelt dat belanghebbende de in de brief van 31 oktober 2016 gevraagde informatie niet heeft verstrekt. Het Hof overweegt dat voor de beantwoording van de tussen partijen in geschil zijnde vraag of de informatiebeschikking prematuur is genomen, bepalend is of de Inspecteur belanghebbende een redelijke termijn heeft gesteld om aan het informatieverzoek van 31 oktober 2016 te kunnen voldoen. Bij het tegen elkaar afwegen van de redelijke belangen van belanghebbende enerzijds en die van de Inspecteur anderzijds moeten alle omstandigheden van het geval worden betrokken.

Het Hof overweegt ten aanzien van het belang van de Inspecteur dat hij zich bij het doen van het informatieverzoek van 31 oktober 2016 geconfronteerd zag met de aanstaande verjaring per 31 december 2016 van de mogelijkheid tot navorderen over 2011, omdat aan belanghebbende voor dat jaar geen uitstel voor het doen van aangifte was verleend. Het belang van de Inspecteur om tijdig tot een juiste vaststelling van de belastingschuld over 2011 te komen, verzette zich om die reden tegen een ruime reactietermijn. Daarbij had de Inspecteur er rekening mee te houden dat hij na 11 november 2016 niet langer een geautomatiseerde navorderingsaanslag over 2011 kon opleggen, maar aangewezen zou zijn op een zogeheten “penaanslag”. De Inspecteur heeft ter zitting van het Hof verklaard dat het opleggen van een penaanslag een bewerkelijk en complex proces is en dat er nog maar weinig medewerkers bij de Belastingdienst zijn die een dergelijke aanslag aan kunnen maken. Daarnaast was voor de Inspecteur van belang dat de na te vorderen belasting mogelijk aanzienlijk zou kunnen zijn (zie de onder 2.5 genoemde aantallen domeinnamen en prijzen). Verder is van belang dat de Inspecteur, na eerst een reactietermijn tot 11 november 2016 te hebben gesteld, op verzoek van [LL] akkoord is gegaan met uitstel voor een reactie tot uiterlijk 24 november 2016 (zie 2.14. respectievelijk 2.15.). Op het nadere verzoek om respijt van een ruime week tot 2 december 2016 (zie 2.17.) is de Inspecteur vervolgens niet ingegaan. Hierover heeft de Inspecteur ter zitting verklaard dat er geen geloof meer was dat de gevraagde informatie nog zou komen.

In het kader van de beoordeling van belanghebbendes belang bij het gevraagde uitstel van ruim een week, ten aanzien waarvan belanghebbende ter zitting heeft gesteld dat die extra week voldoende zou zijn geweest om inhoudelijk te kunnen reageren op het informatieverzoek, overweegt het Hof dat sprake is van een omvangrijk informatieverzoek dat bestaat uit uitgebreide en gedetailleerde vragen. Om die vragen in samenwerking met zijn gemachtigde(n) juist en volledig te kunnen beantwoorden, moet belanghebbende voldoende tijd worden gegund, mede gelet op de omstandigheid dat hij mogelijk een beroep op derden zou moeten doen bij het genereren van een aantal van de gevraagde overzichten (zie de elektronische berichten onder 2.5).

Bij de afweging van de wederzijdse belangen betrekt het Hof tevens de contacten tussen de Inspecteur en [H] in de periode die voorafgaat aan het informatieverzoek van 31 oktober 2016, met inbegrip van de in die periode verstreken tijd. Zoals het Hof onder 4.8 heeft geoordeeld is de brief van 4 oktober 2016 weliswaar geen informatieverzoek als bedoeld in artikel 47, eerste lid, letter a, van de AWR, maar belanghebbende heeft reeds vanaf dat moment gelegenheid gehad de in de betreffende brief opgesomde gegevens in samenwerking met [H] te verzamelen ter voorbereiding op het in te stellen onderzoek. Hierbij wijst het Hof erop dat de Inspecteur met [H] op 11 oktober 2016 de afspraak had gemaakt dat [H] werk zou maken van het zoeken naar de gevraagde informatie en dat [H] op 14 oktober 2016 het verzoek had gedaan de bankafschriften en Pay Pal overzichten per post respectievelijk per e-mail te mogen toesturen, waarmee de Inspecteur had ingestemd. Vervolgens heeft de Inspecteur op 19 en 20 oktober 2016 het onder 2.12 vermelde PayPal-transactieoverzicht en de onder 2.13 vermelde bankafschriften ontvangen van [H] .

Het Hof wijst er verder op dat de Inspecteur op verzoeken van eerst [H] en later [LL] heeft ingestemd met uitstel, zodat belanghebbende, inclusief de aan het informatieverzoek voorafgaande periode, ongeveer zeven weken de gelegenheid heeft gekregen de verlangde informatie te verzamelen. Daarbij is van belang dat in het informatieverzoek van 31 oktober 2016 veel vragen zijn gesteld over onderwerpen die de Inspecteur eerder, maar met minder detaillering, had vermeld in de opsomming van de brief van 4 oktober 2016. Desondanks heeft belanghebbende na 20 oktober 2016 niet meer inhoudelijk gereageerd.

De wederzijdse belangen tegen elkaar afwegende en mede in aanmerking genomen de aan het informatieverzoek voorafgaande periode, ontbreekt grond voor het oordeel dat de Inspecteur aan belanghebbende onvoldoende tijd heeft gegund om aan het informatieverzoek te voldoen. De inschatting van de Inspecteur omtrent het resultaat van het gevraagde respijt daargelaten, heeft de Inspecteur in het licht van het voorgaande, naar het oordeel van het Hof, de grenzen van de redelijkheid niet overschreden bij het naast zich neerleggen van het nadere verzoek om uitstel tot 2 december 2016 en treft hem evenmin het verwijt dat hij onzorgvuldig heeft gehandeld door de informatiebeschikking op 25 november 2016 te nemen, direct na het verlopen van de gestelde uiterste reactietermijn. Gelet op al het voorgaande, is ook voor het overige het zorgvuldigheidsbeginsel noch enig ander algemeen beginsel van behoorlijk bestuur geschonden.

Onder verwijzing naar hetgeen is overwogen onder 4.9. in samenhang met het grote aantal vragen waarop belanghebbende het antwoord schuldig is gebleven, terwijl die vragen informatie betreffen waarover belanghebbende beschikt of redelijkerwijs kan beschikken, is het Hof van oordeel dat belanghebbende in zodanige mate is tekortgeschoten in zijn informatieplicht jegens de Inspecteur dat het aan (het niet voldoen aan) de informatiebeschikking verbonden gevolg van omkering en verzwaring van de bewijslast niet onevenredig is met het met de informatiebeschikking te dienen doel. Het voorgaande neemt niet weg dat de vraag of de omkering van de bewijslast op haar plaats is ook (en eventueel opnieuw) aan de orde kan worden gesteld in de procedure over een belastingaanslag of beschikking die is opgelegd of gegeven nadat een op die aanslag of beschikking betrekking hebbende informatiebeschikking onherroepelijk is geworden (vgl. HR 10 februari 2017, ECLI:NL:HR:2017:130).

Uit het voorgaande volgt dat de informatiebeschikking terecht is genomen. Zoals ter zitting besproken, krijgt belanghebbende een termijn van één maand om alsnog aan zijn informatieplicht te voldoen.

Belanghebbende heeft – voor het eerst in incidenteel hoger beroep – verzocht om vergoeding van immateriële schade wegens overschrijding van de redelijke termijn bij de behandeling van de onderhavige zaak in de beroepsfase. Met partijen constateert het Hof dat bij het doen van deze uitspraak in hoger beroep, mede gelet op de compensatie als gevolg van een voortvarende behandeling in hoger beroep (vgl. HR 12 december 2014, ECLI:NL:HR:2014:3562), de redelijke termijn is overschreden met minder dan een half jaar, zodat belanghebbende in aanmerking komt voor een vergoeding van immateriële schade. Deze vergoeding dient ten laste te komen van de Minister, aangezien de termijnoverschrijding heeft plaatsgevonden in de beroepsfase. Het Hof stelt de vergoeding vast op € 500.