Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, 18-04-2023, ECLI:NL:GHARL:2023:3361, 22/00650

Belanghebbende is geboren [in] 1950 en is in gemeenschap van goederen gehuwd met [de echtgenote] , geboren [in] 1950.

Belanghebbende en zijn echtgenote zijn per 1 mei 2010 de vennootschap onder firma “ [naam4] V.O.F.” aangegaan (hierna: de VOF). De activiteiten van de VOF bestonden uit het exploiteren van een akkerbouwonderneming. De betreffende akkerbouwonderneming werd vóór 1 mei 2010 door belanghebbende gedreven in de vorm van een eenmanszaak. Belanghebbende en zijn echtgenote zijn voor 50% gerechtigd tot de winst van de VOF.

De activiteiten van de VOF zijn per 30 april 2015 gestaakt.

Op 3 december 1999 heeft belanghebbende in het kader van zijn eenmanszaak twee kavels cultuurgrond ter grootte van 44.04.40 ha gekocht van de Staat der Nederlanden voor een bedrag van fl. 1.849.800 (€ 839.402). Belanghebbende heeft de gronden aangekocht als voormalig pachter. Bij de aankoop is een pachtersvoordeel van fl. 2.114.200 (€ 959.382) ontstaan.

Direct na aankoop van de grond heeft belanghebbende op 3 december 1999 voor een bedrag van fl. 1.765.848 (€ 801.307) 42.04.40 ha grond (hierna: de grond) bij notariële akte van levering overgedragen aan [naam5] N.V. (thans [naam6] N.V. (hierna: [naam6] )), onder gelijktijdige vestiging van een tijdelijk erfpachtrecht ten gunste van hemzelf voor de duur van 40 jaar.

1. Na ommekomst van de erfpachttermijn heeft de erfpachter het recht de erfpachtzaak terug te kopen. De koopsom van de erfpachtzaak wordt bepaald door de canon, welke per jaar verschuldigd zou zijn na de herziening per de datum waarop de erfpachter gebruik maakt van het recht van terugkoop, te vermenigvuldigen met een factor, waarvan de teller bestaat uit honderd (100) en de noemer gevormd wordt door het canonpercentage ad twee en vijfennegentig honderdste procent (2,95 %). Indien de dan berekende koopprijs de waarde overtreft van het registergoed, vrij van gebruiksrecht onder enige titel, dan wordt de koopprijs vastgesteld op deze vrije waarde. De kosten van overdracht en levering van deze terugkoop, waaronder overdrachtsbe1astingen notariskosten en kadastraal recht zijn voor rekening van de kopende partij.

Indien de erfpachter van dit recht van terugkoop gebruik wenst te maken dient hij dit uiterlijk vier maanden voor het einde van de erfpachttermijn schriftelijk, middels aangetekend schrijven, aan de grondeigenaar kenbaar te maken.

2. De erfpachter heeft gedurende het tijdvak van drie december tweeduizendveertien tot en met drie december tweeduizendvijftien een tussentijds kooprecht van de erfpachtzaak. De koopsom van de erfpachtzaak zal alsdan worden bepaald door de canon, welke in voormeld tijdvak verschuldigd is na indexering, te vermenigvuldigen met een factor, waarvan de teller bestaat uit honderd (100) en de noemer gevormd wordt door het canonpercentage ad twee en vijfennegentig honderdste procent (2,95 %), en vervolgens de uitkomst hiervan te verhogen met een percentage van twintig procent (20 %).

3. De kosten van overdracht en levering van de lid 1 of lid 2 bedoelde terugkoop, waaronder overdrachtsbelasting, notariskosten en kadastraal recht, zijn voor rekening van de kopende partij.”

Belanghebbende heeft de vervreemding van de grond in de fiscale jaarrekening van zijn onderneming verwerkt in overeenstemming met het arrest van de Hoge Raad van 10 april 1996 (HR 10 april 1996, ECLI:NL:HR:1996:BI5514; het Fagoed-arrest). Hierbij is de volledige eigendom van de grond tegen de oorspronkelijke boekwaarde op de balans blijven staan. De van [naam6] ontvangen koopsom is als (geïndexeerde) geldlening opgenomen op de passiefzijde van de balans. Dit betrof een bedrag van € 801.307 bij het aangaan van deze financiering.

Op 16 januari 2015 heeft belanghebbende namens de VOF gebruik gemaakt van het tussentijdse terugkooprecht zoals vermeld in artikel 23, tweede lid, van de hiervoor – onder 2.6 en 2.7 – aangehaalde erfpachtovereenkomst. De koopsom van de grond bedroeg € 1.313.095, te weten € 31.231,44 per hectare.

Op het moment van terugkoop stond de geïndexeerde geldlening voor een bedrag van € 1.043.237 op de balans van de VOF. Een bedrag van € 241.930 (€ 1.043.237 - € 801.307) is bij de VOF ten laste van het resultaat gebracht in de periode tussen verkoop en terugkoop van de grond.

Eveneens op 16 januari 2015 heeft de VOF de volledige eigendom van de grond verkocht aan een derde voor een bedrag van € 3.334.870,56.

De grond werd tot aan de overdracht op 16 januari 2015 door belanghebbende geëxploiteerd in het kader van het landbouwbedrijf.

In de jaarrekening 2014/2015 van de VOF is ter zake van de hiervoor vermelde transacties een boekwinst opgenomen van € 773.435, waarvan € 3.283 betrekking heeft op het erf en € 770.152 op de grond. Deze boekwinst is als volgt berekend.

Het hiervoor - onder 2.13 - vermelde verschil van € 270.664 bestaat uit € 806 notariskosten, een correctie ten bedrage van € 51.009 omdat de lening in de voorafgaande jaren onvoldoende was geïndexeerd en een bedrag van € 218.849 voor de contractuele verhoging van de koopsom met 20%.

In het boekjaar 2010/2011 heeft een partiële herwaardering plaatsgevonden. Deze is als gevolg van een glijclausule in het boekjaar 2014/2015 teruggedraaid, waardoor de belastbare winst in 2015 verhoogd dient te worden met een bedrag van € 14.827. Hierbij is reeds rekening gehouden met de MKB-winstvrijstelling.

Belanghebbende heeft op 8 juni 2017 aangifte IB/PVV 2015 gedaan naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 199.811 en een belastbaar inkomen uit sparen en beleggen van € 2.414.

Met dagtekening 10 april 2018 heeft de Inspecteur aan belanghebbende een aanslag IB/PVV 2015 opgelegd berekend naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 429.731 en een belastbaar inkomen uit sparen en beleggen van € 2.414. Tegelijk met dit besluit heeft de Inspecteur bij beschikking een bedrag van € 9.059 aan belastingrente in rekening gebracht.

In de hiervoor - onder 2.17 - vermelde aanslag IB/PVV 2015 is de Inspecteur als volgt van de door belanghebbende ingediende aangifte afgeweken:

Belanghebbende heeft bezwaar gemaakt tegen de aanslag IB/PVV 2015.

De Inspecteur heeft de aanslag bij uitspraak op bezwaar van 6 maart 2020 verminderd. De aanslag IB/PVV 2015 van belanghebbende is verminderd tot een aanslag berekend naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 427.986 en een belastbaar inkomen uit sparen en beleggen van € 2.414. De beschikking belastingrente is verminderd tot een bedrag van € 8.991.

De hiervoor - onder 2.20 - opgenomen verminderingen komen voort uit een vermindering van de correctie van de pro-rata verkoopkosten landbouwvrijstelling van € 17.238 naar € 13.361. Het belastbare inkomen uit werk en woning van belanghebbende is daarbij door de Inspecteur als volgt berekend:

In de uitspraak op bezwaar is de landbouwvrijstelling door de Inspecteur als volgt berekend:

Belanghebbende heeft per brief van 17 december 2020 verzocht om ambtshalve vermindering van de aanslag IB/PVV 2015. De Inspecteur heeft dat verzoek bij beschikking van 4 januari 2021 afgewezen.

Belanghebbende heeft bezwaar gemaakt tegen de hiervoor – onder 2.23 – bedoelde beslissing van de Inspecteur. Belanghebbende heeft in zijn bezwaarschrift verzocht om deze door te sturen naar de Rechtbank als rechtstreeks beroep in de zin van artikel 7:1a van de Awb. De Inspecteur heeft hiermee per brief van 3 februari 2021 ingestemd.