Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, 04-07-2023, ECLI:NL:GHARL:2023:5576, 22/00654
Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, 04-07-2023, ECLI:NL:GHARL:2023:5576, 22/00654
Gegevens
- Instantie
- Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden
- Datum uitspraak
- 4 juli 2023
- Datum publicatie
- 14 juli 2023
- Formele relaties
- Eerste aanleg: ECLI:NL:RBNNE:2022:887, Bekrachtiging/bevestiging
- Zaaknummer
- 22/00654
- Relevante informatie
- Art. 117 Wschw, Art. 120 Wschw
Inhoudsindicatie
Watersysteemheffing. Kostentoedelingsverordening.
Uitspraak
locatie Leeuwarden
nummer BK-ARN 22/00654
uitspraakdatum: 04 juli 2023
Uitspraak van de eerste meervoudige belastingkamer
op het hoger beroep van
[belanghebbende] te [woonplaats] (hierna: belanghebbende)
tegen de uitspraak van de rechtbank Noord-Nederland van 23 maart 2022, nummer LEE 21/3707, ECLI:NL:RBNNE:2022:887, in het geding tussen belanghebbende en
de heffingsambtenaar van het Noordelijk Belastingkantoor (hierna: de heffingsambtenaar)
1 Ontstaan en loop van het geding
De heffingsambtenaar heeft aan belanghebbende voor het jaar 2021 een aanslag in de Watersysteemheffing gebouwd binnendijks opgelegd (hierna: Watersysteemheffing).
Op het bezwaarschrift van belanghebbende tegen de aanslag Watersysteemheffing 2021
heeft de heffingsambtenaar bij uitspraak op bezwaar het bezwaar ongegrond verklaard en de aanslag gehandhaafd.
Belanghebbende is tegen die uitspraak in beroep gekomen bij de rechtbank Noord-Nederland (hierna: de Rechtbank). De Rechtbank heeft het beroep ongegrond verklaard.
Belanghebbende heeft tegen de uitspraak van de Rechtbank hoger beroep ingesteld. De heffingsambtenaar heeft een verweerschrift ingediend.
Belanghebbende heeft een nader stuk ingediend.
Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgevonden op 14 maart 2023. Daarbij zijn verschenen en gehoord belanghebbende, bijgestaan door [naam1] , alsmede [naam2] namens de heffingsambtenaar, bijgestaan door [naam3] . Van de zitting is een proces-verbaal opgemaakt, dat aan deze uitspraak is gehecht.
Het onderzoek ter zitting is op 14 maart 2023 geschorst om de heffingsambtenaar de gelegenheid te bieden nadere informatie - onderliggende transactiecijfers van een rapport - in te brengen. Na de ontvangst van informatie is belanghebbende in de gelegenheid gesteld hierop te reageren. Zijn reactie is ingediend op 3 april 2023. Met instemming van partijen heeft het Hof vervolgens, zonder nadere zitting, het onderzoek gesloten.
2 Vaststaande feiten
Belanghebbende is eigenaar van de onroerende zaak aan het [adres] in [woonplaats] . Het betreft een woning met bijbehorende grond gelegen in het gebied van het Wetterskip Fryslân (hierna: het Wetterskip). De WOZ-waarde voor het jaar 2021 van de onroerende zaak bedraagt € 266.000.
Aan belanghebbende is een aanslag Watersysteemheffing 2021 opgelegd, gebaseerd op de met ingang van 1 januari 2021 geldende Verordening op de watersysteemheffing Wetterskip Fryslân 2021 (hierna: de Verordening).
De aanslag is berekend door de heffingsmaatstaf, de WOZ-waarde van de woning (zie 2.1.), te vermenigvuldigen met het tarief 0,06407% (2021). Dit tarief is bepaald met inachtneming van het bepaalde in de per 1 januari 2019 geldende Kostentoedelingsverordening watersysteembeheer Wetterskip Fryslân 2019 (hierna: Kostentoedelingsverordening).
Voor het opstellen van de Kostentoedelingsverordening heeft het Wetterskip aan advies- en ingenieursbureau [naam4] B.V. (hierna: [naam4] ) opdracht gegeven om voor het Wetterskip de kostenaandelen per categorie onroerende zaken, te weten: (i) ongebouwde onroerende zaken, niet zijnde natuurgebied, (ii) natuurterreinen en (iii) gebouwde onroerende zaken, te berekenen. [naam4] heeft met dagtekening 28 juni 2018 een rapport uitgebracht met als titel “Kostentoedelingsonderzoek Wetterskip Fryslân 2019” (hierna: het [naam4] -rapport). Het Wetterskip heeft de Kostentoedelingsverordening gebaseerd op het [naam4] -rapport.
[naam4] heeft voor de waardebepaling van agrarische grond gebruik gemaakt van de Grondprijsmonitor van [naam5] die is samengesteld in samenwerking met het Kadaster en [naam6] (voorheen: [naam6] ). Het gewogen gemiddelde van de agrarische grond en overige gronden is aldus per 1 januari 2018 vastgesteld op een bedrag van (afgerond) € 47.000.
Ter zitting van het Hof is de heffingsambtenaar in de gelegenheid gesteld om de onderliggende transactiecijfers, die [naam4] heeft gehanteerd, over te leggen, zodat inzicht verkregen kan worden over de vragen of de waardering in het kader van de kostentoedeling naar waardepeildatum 1 januari 2018 heeft plaatsgevonden en of hiervoor alleen transacties binnen het beheersgebied van het Wetterskip zijn gebruikt.
Bij brief van 30 maart 2023 heeft de Heffingsambtenaar van de geboden gelegenheid gebruik gemaakt. Voor zover hier van belang is de inhoud van deze brief als volgt:
“(…)
[naam4] heeft voor het Wetterskip Fryslân de waardeverhoudingen tussen gebouwde onroerende zaken, ongebouwde onroerende zaken en natuurterreinen berekend. Zie hiervoor het rapport ‘ [naam4] Kostentoedelingsonderzoek Wetterskip Fryslân 2019’ (hierna: [het naam4-rapport] ). Daarbij is ook de waarde van de agrarische gronden berekend. Hierbij is gebruik gemaakt van de Grondprijsmonitor van [naam5] . Deze Grondprijsmonitor is samengesteld in samenwerking met het Kadaster en [naam6] (voormalig [naam6] ).
Hoofdgebieden Noord-Nederland
In de Grondprijsmonitor van [naam5] zijn de waarden van agrarische gronden voor verschillende gebieden in Nederland te vinden, onder andere voor Noord-Nederland. Binnen Noord-Nederland zijn drie gebieden te onderscheiden namelijk:
- Bouwhoek en Hoogeland;
- Noordelijk Weidegebied;
- Veenkoloniën en Oldambt.
Binnen het beheergebied van het Wetterskip Fryslân liggen alleen de gebieden Bouwhoek en Hoogeland en het Noordelijk Weidegebied.
Voor deze gebieden zijn de grondprijzen gebruikt die ten tijde van het onderzoek van [naam4] beschikbaar waren voor het 4e kwartaal 2017. Uit de indertijd beschikbare informatie blijken de volgende prijzen per hectare:
- Bouwhoek en Hogeland € 57.800, - per hectare;
- Noordelijk Weidegebied € 49.000, - per hectare.
Deze prijzen in de Grondprijsmonitor van [naam5] zijn gebaseerd op het voortschrijdend gemiddelde van vier kwartalen. De grondprijzen van het 4e kwartaal 2017 zijn dus het gemiddelde van het 1e, 2e, 3e en 4e kwartaal van 2017. Hiervoor is door [naam5] gekozen omdat er relatief weinig transacties zijn van landbouwgrond, de fluctuaties daardoor hoog zijn en de verkopen in één kwartaal geen betrouwbaar marktbeeld laten zien.
Deelgebieden Noord-Nederland
Naast de indeling in hoofdgebieden, bevat de Grondprijsmonitor van [naam5] ook een indeling in kleinere deelgebieden. (…) Binnen het gebied Bouwhoek en Hogeland liggen de volgende deelgebieden:
- Noordelijk Friesland;
- Westelijk Hogeland;
- Oostelijk Hogeland.
Binnen het gebied Noordelijk Weidegebied liggen de volgende deelgebieden:
- - Eilanden;
- De Wouden;
- Weidestreek Friesland;
- Weidegebied Overijssel;
- Zuidwestelijk Weidegebied in Drenthe;
- Weidegebied Noorderveld;
- Groninger Zuidelijk Westerkwartier;
- Centraal Weidegebied in Groningen.
Binnen het beheergebied van het Wetterskip Fryslân liggen alleen de deelgebieden:
- Eilanden (geheel;
- De Wouden (geheel);
- Weidestreek Friesland (geheel);
- Noordelijk Friesland (behoudens klein gebied aan de oostkant);
- Centraal Weidegebied in Groningen (uitsluitend klein gebied aan de westkant);
- Groninger Zuidelijk Westerkwartier (uitsluitend klein gebied aan de westkant).
(…)
Voor deze deelgebieden zijn de grondprijzen gebruikt die ten tijde van het onderzoek van [naam4] beschikbaar waren voor het 4e kwartaal 2017. Uit de indertijd beschikbare informatie blijken de volgende prijzen per hectare (…):
- Eilanden (€ 35.000);
- De Wouden (€42.000);
- Weidestreek Friesland (48.000);
- Centraal Weidegebied in Groningen (C 39.000);
- Groninger Zuidelijk Westerkwartier (€ 38.000).
Deze prijzen in de Grondprijsmonitor van [naam5] zijn gebaseerd op het gemiddelde van twaalf kwartalen. De grondprijzen van het 4e kwartaal 2017 zijn dus het gemiddelde van het 1e kwartaal 2015 t/m 4e kwartaal van 2017. Hiervoor is door [naam5] gekozen omdat er in deze kleine deelgebieden weinig transacties zijn van landbouwgrond, de fluctuaties daardoor hoog zijn en de verkopen in één kwartaal of vier kwartalen geen betrouwbaar marktbeeld laten zien.
Werkwijze [naam4]
Wij zullen hierna beschrijven op welke wijze [naam4] gebruik heeft gemaakt van de hiervoor genoemde gegevens van [naam5] .
De waarde per hectare van het gebied Bouwhoek en Hogeland (€ 57.800) is niet verfijnd door [naam4] . Dit gebied bestaat uit de deelgebieden Noordelijk Friesland, Westelijk Hogeland en Oostelijk Hogeland. De deelgebieden Westelijk Hogeland en Oostelijk Hogeland liggen volledig buiten het gebied van het Wetterskip Fryslân. Het deelgebied Noordelijk Friesland ligt voor een klein deel aan de oostkant buiten het gebied van Wetterskip Fryslân. De waardeverschillen tussen de deelgebieden waren echter klein, namelijk 2%. Voor het gebied van Bouwhoek en Hogeland dat ligt binnen de beheergrenzen van het Wetterskip Fryslân is dus een waarde per ha toegepast van € 57.800 per ha.
De waarde per hectare van het gebied Noordelijk Weidegebied (€49.000) is wel verfijnd in het [naam4] -rapport. Het Noordelijk Weidegebied bevindt zich namelijk voor een significant deel buiten het beheergebied van het Wetterschip Fryslân. Dit hoofdgebied bestaat uit diverse deelgebieden waarvan voor het beheergebied van het Wetterskip Fryslân uitsluitend van belang zijn:
- Eilanden (geheel);
- De Wouden (geheel);
- Weidestreek Friesland (geheel);
- Centraal Weidegebied in Groningen (uitsluitend klein gebied aan de westkant);
- Groninger Zuidelijk Westerkwartier (uitsluitend klein gebied aan de westkant).
De andere deelgebieden liggen allemaal geheel buiten het beheergebied van het Wetterskip Fryslân (Weidegebied Overijssel, Zuidwestelijk Weidegebied in Drenthe, Weidegebied Noorderveld). Alle transacties van landbouwgrond in deze deelgebieden zijn door [naam4] buiten aanmerking gelaten.
Voor de waardebepaling van agrarische grond heeft [naam4] de grondprijzen van [naam5] gebruikt van de deelgebieden Weidestreek Friesland (€ 48.000), De Wouden (€ 42.000) en Eilanden (€ 35.000). Daarbij heeft [naam4] het binnen het beheergebied gelegen deel van het hoofdgebied Noordelijk Weidegebied verdeeld in de drie volgende gebieden en prijzen per ha:
- Eilanden (identiek aan het [naam5] -deelgebied Eilanden): € 35.000;
Noordelijk Weidegebied West (identiek aan het [naam5] -deelgebied Weidestreek Friesland): € 48.000;
- Noordelijk Weidegebied Oost (bestaande uit De Wouden, klein gebied aan westkant Centraal Weidegebied in Groningen en klein gebied aan westkant van Groninger Zuidelijk Westerkwartier): € 42.000.
[naam4] heeft voor het gehele Noordelijk Weidegebied Oost de grondprijs gehanteerd van het [naam5] -deelgebied De Wouden (€ 42.000) omdat de waardeverschillen met de deelgebieden Centraal Weidegebied Groningen (€ 39.000) en Groninger Zuidelijk Westerkwartier (€ 38.000) klein zijn en er maar een klein deel van deze deelgebieden binnen het beheergebied van het Wetterskip Fryslân ligt.
Samenvattend betekent dit dat voor de waardebepaling van agrarische gronden door [naam4] de volgende gegevens van [naam5] zijn gebruikt:
- Bouwhoek en Hogeland (€ 57.800). Deze grondprijs van [naam5] is gebaseerd op de transacties in de periode 2017-Q1 t/m 2017-Q4;
- Eilanden (€ 35.000). Deze grondprijs van [naam5] is gebaseerd op de transacties in de periode 2015-Q1 t/m 2017-Q4;
- De Wouden (€42.000). Deze grondprijs van [naam5] is gebaseerd op de transacties in de periode 2015-Q1 t/m 2017-Q4;
- Weidestreek Friesland (C 48.000). Deze grondprijs van [naam5] is gebaseerd op de transacties in de periode 2015-Q1 t/m 2017-Q4.
[naam4] heeft vervolgens op basis van een GIS-analyse de gewogen gemiddelde waarden per hectare van agrarische grond bepaald per 1januari 2018:
|
Gebied |
Percentage oppervlak gebied Wetterskip Fryslân |
Waarde per hectare |
|
Bouwhoek en Hogeland (toegepast op gebied voor zover dat ligt binnen beheergrenzen wetterskip) |
19% |
€ 57.800 |
|
Eilanden (identiek aan [naam5] - deelgebied Eilanden) |
4% |
€ 35.000 |
|
Noordelijk Weidegebied Oost (de binnen het beheergebied van het wetterskip gelegen [naam5] -deelgebieden De Wouden, klein gebied aan westkant Centraal Weidegebied in Groningen en klein gebied aan westkant van Groninger Zuidelijk Westerkwartier gebied) |
40% |
€ 42.000 |
|
Noordelijk Weidegebied West (identiek aan [naam5] -deelgebied Weidestreek Friesland) |
37% |
€ 48.000 |
|
Gemiddeld |
€ 46.943 |
Deze € 46.943, - is afgerond op C 47.000 en vermeld in het [naam4] -rapport (p. 7).
(…)
3 Nader onderbouwing [naam4]
Voor het geval uw Hof van oordeel is dat het gebruik van de grondprijzen van [naam5] voor de deelgebieden niet bruikbaar zijn omdat deze een te lange periode van transacties bestrijken (12 kwartalen), heeft [naam4] nu aanvullend door het Kadaster de gemiddelde grondprijzen van de deelgebieden laten berekenen op basis van transacties in de periode 1e kwartaal 2017 t/m 4e kwartaal 2017.
Dit heeft het Kadaster gedaan op basis van de volgende uitgangspunten (die identiek zijn aan die van de Grondprijsmonitor [naam5] en in het verleden DLG):
“De door u gevraagde informatie stellen wij samen door alle verhandelde percelen te selecteren die voldoen aan de volgende kenmerken:
- Aktedatum 01-01-2017 t/m 31-12-2017
- Koper exploiteert volgens de landbouwtelling een landbouwbedrijf.
- Grondgebruik is akkerland, grasland of snijmaïs
- Overdrachtstype betreft Koop- Verkoop.
- Overgedragen zakelijk recht is Volle Eigendom.
- Geen opstallen aanwezig.
- Geen reguliere pachtovereenkomst of erfpacht aanwezig.
- Indicatie familierelatie is ‘nee’.
- Minimale overgedragen oppervlakte per perceel is 0,25 ha.
- De koopsom is groter dan 1 euro.
- Percelen met een grondprijs hoger dan 100.000 euro per ha en percelen met een
grondprijs lager dan 10.000 euro per ha worden uitgesloten.”
Het Kadaster heeft de gemiddelde grondprijzen van de volgende deelgebieden als volgt berekend (zie details in Bijlage 4):
- Noordelijk Friesland € 56.088;
- Eilanden € 39.357;
- De Wouden €42.229;
- Weidestreek Friesland € 48.083;
- Centraal Weidegebied in Groningen € 48.308;
- Groninger Zuidelijk Westerkwartier € 38.055.
Deze prijzen van de deelgebieden op basis van transacties in de periode 1e kwartaal 2017 t/m 4e kwartaal 2017 wijken slechts beperkt af van de prijzen van de deelgebieden op basis van transacties in de periode 1e kwartaal 2015 t/m 4e kwartaal van 2017. Ze zijn in sommige gevallen hoger en in andere gevallen lager. Gemiddeld bevestigen ze de juistheid van een gemiddelde waarde per ha van € 47.000.
Om op dit punt volstrekte helderheid te geven, heeft [naam4] daarnaast aan het Kadaster gevraagd om de gemiddelde waarde per ha van agrarische gronden te bepalen voor het exacte beheergebied van het Wetterskip Fryslân op basis van alle transacties in dat beheergebied in de periode 1e kwartaal 2017 t/m 4e kwartaal 2017. Deze gemiddelde waarde per ha van agrarische gronden voor het exacte beheergebied van Wetterskip Fryslân is volgens het Kadaster € 47.252 (zie Bijlage 5).
Deze door het Kadaster nauwkeurig berekende gemiddelde waarde per ha van agrarische gronden van € 47.252 bevestigt dus de juistheid van de door [naam4] gehanteerde waarde per ha van agrarische gronden van € 47.000. Op grond daarvan zijn die berekeningen van [naam4] als juist te kwalificeren.
(…)”
Bij de brief van 30 maart 2023 (zie 2.7) is een bijlage gevoegd met de van het Kadaster ontvangen kengetallen. De inhoud van deze bijlage luidt als volgt:
“Kentallen Agrarische Grondmarkt Wetterskip Fryslân
Middels dit document ontvangt u de berekende kengetallen betreffende de agrarische grondmarkt in het Wetterskip Fryslân (en van gebieden die geheel of deels binnen het Waterschap liggen). Deze kengetallen vinden hun oorsprong in de AGRIS-database, welke het Kadaster in samenwerking met het [naam6] heeft ontwikkeld. De berekende kengetallen beslaan telkens de genoemde periode
Voor de berekening van de grondprijscijfers in het gedeelte onder “Grondprijs” worden de volgende selecties uitgevoerd:
• koper exploiteert een landbouwbedrijf;
• grasland (mcl. snijmaïs), bouwland;
• zakelijk recht is volle eigendom;
• geen opstallen;
• geen reguliere pachtovereenkomst of erfpacht;
• geen familierelatie;
• oppervlak perceel groter dan 0,25 ha;
• de koopsom is groter dan 1 euro.
De prijs per ha. moet tussen de €10.000 en €100.000 liggen om meegenomen te worden in de berekening
Kengetallen
Wetterskip Fryslân
01-01-2017 tm 31-12-20 17
Akten 213
Percelen 587
Gemiddelde Grondprijs € 47.252
Oppervlakte 1.127 ha”