Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, 28-01-2025, ECLI:NL:GHARL:2025:460, 22/1955 en 22/1956

2.1.

Belanghebbende drijft samen met de partner een agrarische onderneming in de vorm van een vennootschap onder firma (hierna: de vof), waarvan de activiteiten in 2018 bestaan uit het houden van vleesvarkens in combinatie met het opfokken van jongvee en akkerbouw. Belanghebbende deelt voor 95% in de winsten van de vof, de partner voor 5%.

2.2.

Bij brief van 2 juli 2015 heeft de Staatssecretaris van Economische Zaken een nieuw instrumentarium aangekondigd voor productiebegrenzende maatregelen in de melkveehouderij ten einde de fosfaatproductie te reguleren. Een van de genoemde varianten is de invoering van een stelsel van fosfaatrechten.

2.3.

Bij wetsvoorstel van 7 september 2016 tot Wijziging van de Meststoffenwet in verband met de invoering van een stelsel van fosfaatrechten (Kamerstukken II, 2015-2016, 34532, nr. 2) is gekozen voor een stelsel van verhandelbare fosfaatrechten met als beoogde datum van inwerkingtreding 1 januari 2017. In de Memorie van Toelichting (Kamerstukken II, 2015-2016, 34532, nr. 3, p. 47) is dat als volgt toegelicht:

2.4.

Voor het tussenjaar 2017 voorzag de Regeling fosfaatreductieplan 2017 in maatregelen om de fosfaatproductie terug te brengen naar het niveau dat was toegestaan voor het behoud van derogatie (Regeling van de Staatssecretaris van Economische Zaken van 16 februari 2017, nr. WJZ/17023701). De Regeling fosfaatreductieplan 2017 stimuleerde melkproducerende bedrijven om het aantal stuks rundvee terug te brengen. Die maatregelen zijn per 1 maart 2017 ingegaan.

2.5.

Aan het bedrijf van belanghebbende en de partner zijn bij de inwerkingtreding van het fosfaatrechtenstelsel per 1 januari 2018 melkveefosfaatrechten voor in totaal 2.436 kilogram toegekend. Dit is gebaseerd op 126 stuks jongvee jonger dan één jaar en 56 stuks jongvee ouder dan één jaar, in totaal derhalve 182 stuks, die aanwezig waren op peildatum 2 juli 2015 en ten behoeve van de melkveehouderij werden gehouden.

2.6.

In de jaren 2017 en 2018 is sprake geweest van een inkrimping van de melkveestapel van het bedrijf van belanghebbende en de partner ten opzichte van 2 juli 2015.

2.7.

In 2018 is 10 procent van de beschikbare fosfaatrechten in het eigen bedrijf benut. In de loop van dat jaar heeft de vof alle fosfaatrechten verkocht.

2.8.

Medio 2016 bestond het voornemen om samen met een derde partij (een vee exporteur) als investeerder het bedrijf uit te bouwen naar een groot professioneel opfokbedrijf van jongvee voor de melkveehouderij. In dat kader zijn offertes uitgebracht voor de bouw en uitbreiding van een jongveestal. Ook is de daarvoor vereiste vergunning in het kader van de Natuurbeschermingswet 1998 (een zogenoemde PAS-vergunning) aangevraagd.

2.9.

Op 6 december 2016 hebben Gedeputeerde Staten van de provincie Gelderland een PAS-vergunning verleend voor het wijzigen van de veehouderij. In de PAS-vergunning is de beoogde situatie als volgt in tabelvorm weergegeven:

2.10.

Tegen het verlenen van de PAS-vergunning hebben milieuorganisaties bezwaar gemaakt en vervolgens beroep ingesteld bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (ABRvS). Bij uitspraak van 4 juni 2019 heeft de ABRvS het beroep gegrond verklaard en de PAS-vergunning vernietigd.

2.11.

In de jaren 2017 en 2018 is sprake geweest van een inkrimping van de melkveestapel van het bedrijf ten opzichte van 2 juli 2015. Tot de stukken van het geding behoort een bedrijfsoverzicht van de Coöperatie Rundveeverbetering (CRV-overzicht). Volgens dit overzicht was het gemiddeld aantal dieren in het bedrijf van belanghebbende en de partner in 2018 als volgt:

2.12.

Uit de jaarrekening van de vof over het jaar 2018 komt naar voren dat in dat jaar voor € 128.024 is geïnvesteerd in productierechten. Volgens de toelichting op posten van de jaarrekening hebben die productierechten betrekking op aangekochte varkensrechten. Hierop is een herinvesteringsreserve (hierna: HIR) van € 128.020 in mindering gebracht.

2.13.

Bij brief van 21 november 2019 heeft de gemachtigde van belanghebbende (mede) namens de partner verzocht om vooroverleg in het kader van horizontaal toezicht over hoe in de aangifte IB/PVV 2018 om te gaan met de verkoop van de fosfaatrechten in de loop van 2018. De brief luidt, voor zover van belang, als volgt:

2.14.

Bij brief van 17 januari 2020 heeft de Inspecteur hierop gereageerd en daarin het volgende standpunt ingenomen:

2.15.

Belanghebbende heeft overeenkomstig het standpunt van de Inspecteur aangifte IB/PVV voor het jaar 2018 gedaan.

2.16.

De Inspecteur heeft de aanslagen IB/PVV en ZVW voor het jaar 2018 overeenkomstig de aangifte opgelegd.

2.17.

Belanghebbende heeft hiertegen bezwaar gemaakt. Bij uitspraken op bezwaar heeft de Inspecteur beide aanslagen gehandhaafd.

2.18.

Belanghebbende heeft tegen die uitspraken beroep ingesteld bij de Rechtbank. De Rechtbank heeft uit de overgelegde stukken en de verklaring van belanghebbende ter zitting afgeleid dat voldoende aannemelijk is dat belanghebbende op 1 januari 2018 nog steeds de intentie had een melkveehouderij te exploiteren en zelfs uit te breiden. Volgens de Rechtbank kunnen de melkveefosfaatrechten worden aangemerkt als bedrijfsmiddel en kan voor de verkoop van deze onbenutte rechten in 2018 een HIR worden gevormd. Aan de behandeling van belanghebbendes standpunten over toepassing van de zogenoemde ruilarresten is de Rechtbank om die reden niet toegekomen.