Gerechtshof 's-Gravenhage, 20-06-2008, BD6990, BK-07/00476

GERECHTSHOF ’s-GRAVENHAGE

Uitspraak van de tweede meervoudige belastingkamer d.d. 20 juni 2008

op het hoger beroep van de Inspecteur, de voorzitter van het managementteam van de Belastingdienst P en het incidenteel hoger beroep van X te Z, hierna belanghebbende, tegen de uitspraak van de rechtbank ‘s-Gravenhage van 5 juli 2007, AWB 06/649 BZM, betref-fende het bezwaar van belanghebbende tegen de hierna te noemen voldoening op aangifte.

Aangifte, bezwaar en geding in eerste aanleg

1.1. Belanghebbende heeft op 1 augustus 2005 op aangifte over het tijdvak 1 augustus 2005 tot en met 21 augustus 2005 een bedrag van € 60 aan belasting zware motorrijtuigen (hierna: BZM) voldaan ter zake van het motorrijtuig met kenteken aa-bb-cc (hierna: het motorrijtuig).

1.2. De tegen de aangifte gerichte bezwaren van belanghebbende zijn door de Inspecteur bij uitspraak op bezwaar afgewezen.

1.3. Belanghebbende heeft tegen de uitspraak op bezwaar beroep bij de rechtbank ingesteld. De rechtbank heeft het beroep gegrond verklaard, de uitspraak op bezwaar vernietigd en de restitutie gelast van de voldane belasting met veroordeling van de Inspecteur tot vergoeding van € 805 proceskosten aan belanghebbende en teruggave aan hem van het griffierecht.

Geding in hoger beroep

2.1. De Inspecteur is van de uitspraak van de rechtbank in hoger beroep gekomen bij het Hof. Belanghebbende heeft vervolgens een verweerschrift ingediend en daarbij incidenteel hoger beroep ingesteld. De Inspecteur heeft het incidenteel hoger beroep beantwoord en een conclusie van repliek ingediend. Belanghebbende heeft vervolgens een conclusie van du-pliek genomen.

2.2. De mondelinge behandeling van de zaak heeft plaatsgehad ter zitting van het Gerechts-hof van 9 mei 2008, gehouden te Den Haag. Aldaar zijn beide partijen verschenen. Van het verhandelde ter zitting is door de griffier een proces-verbaal opgemaakt.

Vaststaande feiten

Op grond van de stukken van het geding en het ter zitting verhandelde staat in hoger beroep, als tussen partijen niet in geschil, dan wel door een van hen gesteld en door de wederpartij niet of onvoldoende weersproken, het volgende vast:

3.1. Belanghebbende exploiteert onder de naam A een groothandel in snijbloemen, potplan-ten en aanverwante artikelen. De onderneming werd voorheen gedreven door de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid A BV. In 2002 is de BV ontbonden en is de onderneming door belanghebbende voortgezet. Belanghebbende is een zogenoemde lijnrij-der die bloemen, planten en aanverwante artikelen vervoert van de veiling in Nederland naar detailhandelaren en enkele groothandelsbedrijven in Duitsland volgens een vaste adressen-lijst met tientallen adressen die een of meer keren per week worden bezocht.

3.2. Belanghebbende heeft een vergunning voor eigen vervoer voor bloemen en planten en is aangesloten bij de Stichting Inschrijving Eigen Vervoer. Hij beschikt niet over een vergun-ning voor beroepsgoederenvervoer.

3.3. Bloemen, planten en aanverwante artikelen worden, desgewenst na voorafgaande be-zichtiging in het motorrijtuig, zonder aan het vervoer naar de vaste afnemersadressen voor-afgaande bestelling, afgeleverd bij de klant.

3.4. Het motorrijtuig is volgens de op het kentekenbewijs vermelde gegevens 2,55 m breed, 11,98 m lang, heeft een rijklare massa van 12.945 kg, een massa ledig voertuig van 12.760 kg, een maximum massa van 18.600 kg en een laadvermogen van 5.840 kg. Naar aanleiding van een door belanghebbende aangevraagde herkeuring door de Rijksdienst voor het weg-verkeer (hierna: RDW) luidt de inrichtingsomschrijving op het kentekenbewijs van het voertuig “winkelwagen”. Voorheen luidde deze omschrijving “geconditioneerd voertuig”.

3.5. Het vervoer geschiedt geconditioneerd. Een zware koelinstallatie is in het motorrijtuig aanwezig. Naast de laadklep aan de achterzijde van het motorrijtuig beschikt het voertuig aan de rechterzijkant over een deur met een inklapbare trap. Doorgaans worden 7 hele rolcontainers en 6 halve rolcontainers met bloemen en planten in het motorrijtuig geplaatst op een wijze dat bij de ingang met de opklapbare trap een loopruimte/middenpad ontstaat over (een gedeelte) van de lengte van de laadruimte. De bloemen en planten worden staand of liggend, afhankelijk van de soort, vervoerd. De containers zijn verankerd. De gebruikte rolcontainers zijn ongeveer 1 meter breed, de “halve” containers ongeveer 60 cm. Het voer-tuig is inwendig ongeveer 2,45m breed. In het voertuig zijn een uitgebreide tl-verlichting en aansluitingen voor een factureercomputer met printer aanwezig.

3.6. In het geval de bloemen niet worden verkocht aan de vaste detailhandelaren worden de bloemen afgeleverd bij zogenoemde “losmakers” tegen een lagere prijs dan de inkoopprijs.

Omschrijving geschil en standpunten van partijen

4.1. Tussen partijen is in geschil of het motorrijtuig voldoet aan het in artikel 3, lid 1, aanhef en onderdeel a, van de Wet belasting zware motorrijtuigen (hierna: de Wet) gestelde vereiste dat het uitsluitend bestemd is voor vervoer van goederen over de weg, welke vraag belang-hebbende ontkennend en de Inspecteur bevestigend beantwoordt. Tussen partijen is niet in geschil dat het motorrijtuig voldoet aan de in artikel 3, lid 1, aanhef en onderdeel a, van de Wet gestelde technische eisen voor een zwaar motorrijtuig.

4.2. Belanghebbende heeft ter ondersteuning van zijn standpunt – zakelijk weergegeven – het volgende aangevoerd.

4.3. De Inspecteur houdt in hoger beroep staande dat het motorrijtuig onder de Wet en de Richtlijn 1999/62/EG valt. Hij voert daartoe – zakelijk weergegeven – het volgende aan.

Het gaat om de heffing voor een gebruiksrecht van de autosnelweg. Het zware motorrijtuig van belanghebbende is bestemd en ingericht voor vervoer van goederen over grote afstand en behoort tot de doelgroep waarop Richtlijn 1999/62/EG ziet. De autosnelweg voorziet in een infrastructurele voorziening voor het internationale bloementransport van belangheb-bende. Het in artikel 3, lid 1, aanhef en onderdeel a, van de Wet bedoelde begrip “uitsluitend bestemd om” dient objectief te worden uitgelegd. Daarbij is niet van belang welke bedrijfs-activiteiten belanghebbende met het motorrijtuig uitoefent. Het motorrijtuig is zowel inge-richt als bestemd voor goederenvervoer. De beschrijving van de feiten door de rechtbank is te subjectief en niet neutraal. Geen enkele vrachtwagen zal zonder beschermende voorzie-ningen bloemen transporteren. De rolcontainers maken geen deel uit van het motorrijtuig. Een koelinstallatie is altijd noodzakelijk voor het vervoer van bloemen. Indien de uitspraak van de rechtbank juist zou zijn zou dat tot gevolg hebben dat de heffing beperkt is tot de periode waarin het motorrijtuig in beladen staat rondrijdt aangezien onbeladen het motorrij-tuig in ieder geval uitsluitend is bestemd voor het vervoer over de weg van goederen. De rechtbank geeft een eigen invulling van de omschrijving in de Wet en de tekst van Richtlijn 1999/62/EG. De feitelijke bestemming van het motorrijtuig wordt miskend en ondergeschikt gemaakt aan de wijze waarop de vervoerde goederen worden afgezet. Het gaat om de alge-mene bestemming en niet de wijze waarop het in een specifiek geval wordt gebruikt. Het motorrijtuig is wel degelijk bestemd om regelmatig en duurzaam aan de mededinging op de weg deel te nemen. Concurrentieverstoring treedt op in het geval van onbelastbaarheid. Het motorrijtuig is niet op een dusdanig bijzondere wijze ingericht dat afbreuk wordt gedaan aan de vervoersfunctie. Het Besluit geeft invulling aan de regelgeving en blijft binnen de door de Wet en de Richtlijn gegeven kaders. De erkenning van het kentekenbewijs door andere Lid-Staten doet hier niet aan af. Dit dient slechts de identificatie van het voertuig. De om-schrijving op het kentekenbewijs is door de houder zelf ingegeven en dient geen ander doel en is derhalve niet van invloed op de heffing van BZM. Aanvankelijk werd het motorrijtuig aangeduid als koelwagen. Na herkeuring werd het winkelwagen.

Conclusies van partijen

5.1. De Inspecteur heeft geconcludeerd tot vernietiging van de uitspraak van de rechtbank en tot handhaving van de uitspraak op bezwaar.

5.2. Belanghebbende heeft geconcludeerd tot bevestiging van de uitspraak van de rechtbank behoudens de proceskostenveroordeling.

5.3. Ter zitting hebben partijen ermee ingestemd dat ongeacht de uitkomst van het hoger beroep aan belanghebbende, in verband met het feit dat de procedure van belang is voor andere lijnrijders en meer heffingsmomenten en derhalve een proefprocedure vormt, een proceskostenvergoeding voor rechtsbijstand toekomt op basis van het Besluit proceskosten bestuursrecht en de daarbij behorende bijlage, waarbij de factor voor het gewicht van de zaak op 2 wordt vastgesteld.

Overwegingen omtrent het geschil

6.1. Blijkens de considerans heeft Richtlijn 1999/62/EG van het Europees Parlement en de Raad van 17 juni 1999 betreffende het in rekening brengen van het gebruik van bepaalde infrastructuurvoorzieningen aan zware voertuigen, welke dient ter vervanging van de richt-lijn 93/89/EEG, (hierna: de Richtlijn) tot doel bij te dragen aan het opheffen van concurren-tieverstoringen tussen de vervoersondernemingen van de lidstaten, de harmonisering van de kosten van de infrastructuur van het communautaire wegenstelsel door harmonisering van de heffingsstelsels die de lidstaten voor het gebruik van die wegen hanteren.en het invoeren van rechtvaardige mechanismen voor de toerekening van die kosten. Deze harmonisering, be-staande uit door de Richtlijn voorgeschreven minimumtarieven voor de belastingen op voertuigen en maximumbedragen van tolgelden en gebruiksrechten in euro als bedoeld in artikel 7 van de Richtlijn, kan slechts geleidelijk in fasen worden bereikt. Daarom moet volgens de considerans de aanpassing van de heffingsstelsels onder de huidige omstandig-heden worden beperkt tot bedrijfsvoertuigen die in totaalgewicht een bepaald niveau over-schrijden.

6.2. Volgens de considerans ligt verder het volgende aan de Richtlijn ten grondslag. Voor bepaalde vormen van plaatselijk binnenlands vervoer die van geringe betekenis zijn voor de communautaire vervoersmarkt en waarvoor reeds verlaagde tarieven van de belasting op voertuigen in de lidstaten gelden, moeten de lidstaten worden gemachtigd tijdelijk van de minimumtarieven af te wijken. De lidstaten worden gemachtigd voor voertuigen waarvan het gebruik waarschijnlijk geen weerslag op de vervoersmarkt van de EG zal hebben, lagere tarieven of een vrijstelling van belasting op voertuigen toe te passen en met het oog op een aantal bijzondere situaties moet een procedure worden vastgesteld om de lidstaten te mach-tigen vrijstellingen of lagere tarieven langer te handhaven. In afwachting van in technisch en economisch opzicht geschiktere heffingsvormen kunnen de concurrentievervalsingen niet louter door harmonisatie van belastingen of accijnzen worden opgeheven, maar kunnen zij ook worden afgezwakt door de mogelijkheid tolgelden en/of gebruiksrechten voor het gebruik van autosnelwegen te handhaven of in te voeren.

6.3. Ingevolge artikel 2, aanhef en onderdeel d) van de Richtlijn wordt voor de toepassing van de Richtlijn onder een voertuig, vallend onder de richtlijn, waarvan de belasting op voertuigen moet worden geïnd en tolgelden en gebruiksrechten kunnen worden geheven voor het gebruik van bepaalde infrastructuren in die staat, verstaan: “een motorvoertuig of een samenstel van voertuigen dat uitsluitend bestemd is voor het goederenvervoer over de weg en waarvan het maximaal toegestane totaalgewicht ten minste 12 ton bedraagt”. Deze bepaling komt geheel overeen met de eveneens in artikel 2, vierde streepje van Richtlijn 93/89/EG gegeven omschrijving van “voertuig”. De Nederlandse wettekst stemt hiermee voor wat betreft de formulering “uitsluitend bestemd voor het goederenvervoer over de weg” overeen. In geen van beide richtlijnen wordt voor de strekking en de draagwijdte van deze formulering, die onderdeel vormt van het begrip voertuig, verwezen naar het recht van de lidstaten. De interpretatie wordt derhalve niet aan de lidstaten gelaten. Het gaat om een communautair begrip bij de interpretatie waarvan met de hierna door het Hof van Justitie van de EG gegeven, derhalve communautair geldende, uitleg rekening dient te worden gehouden.

6.4. Het Hof van Justitie van de EG heeft in zijn arrest van 28 oktober 1999, C-193/98 (Pfennigmann), na te zijn verzocht om uitleg van de in artikel 2, vierde streepje, van de richtlijn 93/89/EEG gegeven omschrijving van het begrip voertuig, met het oog op de vraag of een tractor met aanhangwagen die in de uitoefening van het landbouwbedrijf wordt gebruikt uitsluitend bestemd is voor goederenvervoer over de weg, overwogen (r.o. 32) dat uit de considerans van evengenoemde richtlijn volgt dat in dit eerste stadium (de eerste fase) slechts voertuigen worden getroffen die, gelet op hun kenmerkende eigenschappen, bestemd zijn om regelmatig en duurzaam, en niet slechts af en toe, aan de mededinging op het gebied van vervoer deel te nemen. Vervolgens (r.o. 35) dat de verwijzing naar artikel 6, lid 3, tweede streepje, van deze richtlijn evenmin een rechtvaardiging vormt artikel 2, vierde streepje, aldus uit te leggen, dat het gebruik van het voertuig van geval tot geval in aanmer-king moet worden genomen. Natuurlijke of rechtspersonen die goederenvervoer niet als hoofdactiviteit hebben, kunnen voor de in artikel 6, lid 3, van de richtlijn voorziene vrijstel-ling in aanmerking komen voor voertuigen die, ook al zijn zij bestemd voor goederenvervoer over de weg, slechts af en toe deelnemen aan het verkeer op de openbare weg in de lidstaat van registratie (r.o. 37, eerste volzin). Tot slot overwoog het Hof van Justitie van de EG dat om uit te maken of een motorvoertuig of een samenstel van voertuigen uitsluitend bestemd is voor goederenvervoer over de weg in de zin van artikel 2, vierde streepje, van de richtlijn, de algemene bestemming van het voertuig in aanmerking moet worden genomen, ongeacht het gebruik dat er in een bepaald geval van kan worden gemaakt (r.o.38).

6.6. Noch uit de tekst noch uit de bedoeling van de Richtlijn of de Wet valt af te leiden dat het zijn van ‘eigen rijder’ aanleiding geeft de algemene bestemming van het motorrijtuig niet in aanmerking te nemen of te wijzigen. Hetzelfde geldt voor de inrichting van het mo-torrijtuig en de plaatsing van diverse soorten rolcontainers. Het Hof gaat er daarbij van uit dat het juist is hetgeen belanghebbende heeft gesteld, dat met het oog op de omstandigheid dat de deur vaak openstaat een zware koelinstallatie wordt ingebouwd alsmede aan de zijkant een trap is geplaatst voor de detaillisten, het motorrijtuig anders wordt geladen en een grotere tl-verlichting is aangelegd en wordt uitgegaan van een groter en zwaarder voer-tuig dan bij een normale vrachtwagen het geval zou zijn. Het Hof acht niet aannemelijk dat hiermee de algemene bestemming van het motorrijtuig om goederen over de weg te vervoe-ren is weggevallen.

6.7. Gelijk hiervoor is overwogen dient voor de uitleg van het begrip “uitsluitend bestemd voor het goederenvervoer over de weg” aangesloten te worden bij de uitleg die het Hof van Justitie van de EG aan dit begrip heeft gegeven. Het gaat blijkens die uitleg om de algemene bestemming van het motorrijtuig. De uitleg die de Staatssecretaris van Financiën in het Besluit heeft gegeven voor de toepassing van de vrijstellingen is daarmee niet maatgevend. De Richtlijn maakt noch in de tekst noch in de considerans onderscheid naar een hoofdbe-stemming en een neven- of bijbestemming en de jurisprudentie maakt die evenmin. De Richtlijn biedt niet de vrijheid om aan te sluiten bij de inrichtingsomschrijving op het kente-kenbewijs. De laatstgenoemde omschrijving dient met persoonsgegevens, diverse technische gegevens als massa en voertuigidentificatienummer, slechts ten behoeve van de registratie en identificatie van het voertuig en zijn houder en dient daarmee een ander, niet gelijkwaar-dig doel dan het doel waarvoor de Richtlijn is geschreven, namelijk de harmonisering van de regelingen van de lid-staten voor het verhaal van de kosten van de infrastructuur van de autosnelwegen. Het Hof acht bovendien aannemelijk dat de vermelding van de inrichtings-omschrijving beïnvloed wordt door de opgave van de houder omtrent het gebruik van het motorrijtuig. Doorslaggevend bewijs als door belanghebbende gesteld kan aan de omschrij-ving niet worden toegekend. De tekst van de Richtlijn noch de bedoeling bieden aanleiding om aan te sluiten bij deze inrichtingsomschrijving zonder, gelijk het Hof van Justitie van de EG heeft overwogen, de algemene bestemming ongeacht het gebruik dat er van wordt ge-maakt in aanmerking te nemen. Het Hof verwerpt op grond van het vorenoverwogene het incidenteel hoger beroep van belanghebbende.

6.8. Gelet op het vorenoverwogene is het gelijk aan de Inspecteur.

Proceskosten en griffierecht

7.1. Het Hof acht, gelet op hetgeen onder 5.3 is vermeld, termen aanwezig de Inspecteur te veroordelen in de proceskosten als bedoeld in artikel 8:75 van de Algemene wet bestuurs-recht die belanghebbende in beroep en hoger beroep heeft moeten maken. Het Hof stelt deze kosten op de voet van het Besluit proceskosten bestuursrecht en de bijbehorende bijlage, vast op € 3.220 wegens beroepsmatig verleende rechtsbijstand (2,5 punten in beroep plus 2,5 punten in hoger beroep voor proceshandelingen à € 322 x 2 (gewicht van de zaak)).

7.2. Gelet op het karakter van de proefprocedure in beroep en hoger beroep acht het Hof geen termen aanwezig om de vergoeding van het griffierecht door de rechtbank niet in stand te laten.

Beslissing

De partij die beroep in cassatie instelt is griffierecht verschuldigd en zal daarover bericht ontvangen van de griffier van de Hoge Raad. In het cassatieberoepschrift kan worden verzocht de wederpartij te veroordelen in de proceskosten.