Gerechtshof 's-Hertogenbosch, 16-04-2010, BM5096, 08/00429

Uitspraak op het hoger beroep van

tegen de mondelinge uitspraak van de Rechtbank Breda (hierna: de Rechtbank) van 29 april 2008, nummer AWB 07/4892, in het geding tussen

en

de Inspecteur

met betrekking tot de na te noemen aan belanghebbende opgelegde naheffingsaanslag in de belasting van personenauto's en motorrijwielen en de daarbij tegelijkertijd bij beschikking opgelegde boete.

1. Ontstaan en loop van het geding

1.1. Aan belanghebbende is met dagtekening 14 juni 2007 met nummer 0000000.0000/0.0000 ter zake van het gebruik van de openbare weg in Nederland op 13 november 2006 een naheffingsaanslag in de belasting van personenauto's en motorrijwielen (hierna: BPM) opgelegd van € 4.004 (hierna: de naheffingsaanslag). Tegelijkertijd is bij afzonderlijke beschikking een vergrijpboete opgelegd van 10% of € 400 (hierna: de boetebeschikking). Na tegen de naheffingsaanslag en de boetebeschikking gemaakt bezwaar heeft de Inspecteur bij in één geschrift verenigde uitspraken de bezwaren ongegrond verklaard.

1.2. Belanghebbende is van de uitspraken van de Inspecteur in beroep gekomen bij de Rechtbank. Bij mondelinge uitspraak heeft de Rechtbank het beroep gegrond verklaard, de uitspraken op bezwaar vernietigd, de naheffingsaanslag en de boetebeschikking vernietigd, de Inspecteur veroordeeld in de proceskosten van belanghebbende ten bedrage van € 644 met aanwijzing van de Staat als de rechtspersoon die dit bedrag aan belanghebbende moet vergoeden en de Staat gelast aan belanghebbende het betaalde griffierecht van € 143 te vergoeden.

1.3. Tegen de uitspraak van de Rechtbank heeft de Inspecteur hoger beroep ingesteld bij het Hof. Belanghebbende heeft een verweerschrift ingediend.

1.4. De Inspecteur heeft schriftelijk gerepliceerd en de belanghebbende heeft schriftelijk gedupliceerd.

1.5. Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgehad op 12 februari 2010 te 's-Hertogenbosch. Aldaar zijn toen verschenen en gehoord belanghebbende, alsmede de Inspecteur.

1.6. De Inspecteur heeft ter zitting een pleitnota voorgedragen en exemplaren daarvan overgelegd aan het Hof en aan de wederpartij. Het Hof rekent de pleitnota tot de stukken van het geding.

1.7. Het Hof heeft vervolgens het onderzoek gesloten.

1.8. Van de zitting is een proces-verbaal opgemaakt, dat aan partijen is gezonden.

2. Feiten

Op grond van de stukken van het geding en het onderzoek ter zitting zijn in deze zaak de volgende feiten en omstandigheden voor het Hof komen vast te staan:

2.1. Op 4 februari 2004 constateerde de Inspecteur omstreeks 08.50 uur bij een controle naar de naleving van de Wet op de belasting van personenauto's en motorrijwielen 1992 (hierna: Wet BPM) dat belanghebbende in Y (Nederland) met een personenauto van het merk Mercedes Benz, type E 290, voorzien van het Belgische kenteken XXX 000 gebruik maakte van de openbare weg. Belanghebbende heeft de Nederlandse nationaliteit en was op vorenbedoelde datum woonachtig op het adres A-straat 16, te 0000 XX Y (Nederland).

2.2. Tijdens de controle bleek dat belanghebbende voor de auto in Nederland geen BPM had betaald en dat haar voor de heffing van BPM geen vrijstelling was verleend. Op het moment van die constateringen is aan belanghebbende een zogenoemd informatie- formulier uitgereikt, waarvoor zij voor ontvangst heeft getekend.

Dit formulier luidt, voor zover hier relevant, als volgt:

'Door de ambtenaren van de Belastingdienst/Z / Kantoor B is een controle ingesteld op [Hof: handgeschreven] 4-2-2004 om of omstreeks [Hof: handgeschreven] 08.50 uur het voertuig met het [Hof: handgeschreven] Belgische kenteken [Hof: handgeschreven] XXX 000 en het merk [Hof: handgeschreven] Mercedes type [Hof: handgeschreven] E 290 rijdend op de openbare weg. Daarbij is geconstateerd dat door U als Nederlands ingezetene ten onrechte gebruik is gemaakt van de openbare weg met een voertuig waarvan de Belasting op Personenauto's en Motorrijwielen (BPM) niet overeenkomstig het bepaalde in art. 1 lid 5 van eerdergenoemde Wet BPM 1992 is betaald.

Indien u van mening bent dat u in aanmerking zou komen voor een van deze vrijstellingen, of dat u om andere redenen geen BPM verschuldigd bent dient u binnen 2 weken contact op te nemen met de Douane waarbinnen uw woonadres resulteert. Er zal dan een nader onderzoek worden ingesteld.

Voor eventuele vragen kunt U telefonisch of schriftelijk contact opnemen met het in het briefhoofd genoemde werkpunt.

Deze brief is terstond na constatering van het hiervoor vermelde feit aan u persoonlijk uitgereikt. Deze brief geldt als een waarschuwing, tenzij uit de administratie van de belastingdienst/Douane mocht blijken dat u terzake hetzelfde feit reeds eerder bent gewaarschuwd. In dat geval zal aan u nog een afzonderlijk bericht worden toegezonden.'.

2.3. Na voormelde controle heeft de Inspecteur op 13 februari 2004 aan belanghebbende nader uitleg verschaft inzake vorenbedoelde constatering. Hiervan is een verslag opgemaakt dat luidt als volgt:

'Verslag gesprek dd. 13-02-2004

Mevrouw is weduwe en heeft een nabestaandenuitkering. Ze heeft volgens haar zeggen geen inkomsten uit België. Ze verblijft tevens in België (met verblijfskaart) vanwege een behandeling van haar ziekte (kanker). Ze heeft twee kinderen die tevens verblijven op het adres in Nederland. Verder heeft ze geen auto met Nederlands kenteken op naam staan.'.

2.4. Belanghebbende heeft de vorenbedoelde auto met Belgisch kenteken na 4 februari 2004 naar België gebracht en aldaar verkocht.

2.5. Op 13 november 2006 omstreeks 07.00 uur werd belanghebbende in Y, op de E-straat, in een personenauto met Duits kenteken XX XX 0000, merk Mercedes Benz type 220 CDI met chassisnummer ---------------- (hierna: de personenauto) aangehouden voor een controle naar de naleving van de Wet BPM. Belanghebbende was op dat moment onderweg naar de supermarkt om boodschappen te doen. De Inspecteur constateerde dat belanghebbende met die auto in Nederland gebruik maakte van de openbare weg zonder dat voor de auto BPM was betaald of vrijstelling van heffing van BPM was verleend. Belanghebbende was ook toentertijd woonachtig op vorenvermeld adres in Y (Nederland). De personenauto was eigendom van haar zoon, de heer F, wonende te G-straße 56, ----- H (Duitsland). Belanghebbendes zoon heeft de personenauto op 10 november 2006 van Duitsland naar Y (Nederland) gereden en twee weken bij zijn moeder achter gelaten om vanaf luchthaven Schiphol (Nederland) voor zaken twee weken naar Londen te reizen. Op het tijdens de vorenbedoelde constatering aan belanghebbende uitgereikte en voor ontvangst getekende formulier is vermeld dat belanghebbende op 13 februari 2004 nog een informerend gesprek heeft gehad en dat haar op 4 februari 2004 een informatieformulier BPM is uitgereikt.

2.6. Naar aanleiding van de bevindingen tijdens voormelde controle op 13 november 2006 is op 30 maart 2007 aan belanghebbende een kennisgeving tot het voornemen van het opleggen van een boete gestuurd. Belanghebbende heeft hierop op 13 april 2007 mondeling gereageerd en op 23 april 2007 schriftelijk. Naar aanleiding hiervan heeft de Inspecteur besloten zijn voornemen tot het opleggen van de boete te wijzigen in die zin, dat belanghebbende grove schuld wordt verweten. Tevens heeft de Inspecteur besloten de boete van 25% te matigen tot 10%.

2.7. Met dagtekening 14 juni 2007 heeft de Inspecteur de naheffingsaanslag opgelegd. Die bedroeg € 4.004. De vermindering van de verschuldigde belasting heeft de Inspecteur berekend aan de hand van de in artikel 10, lid 2, van de Wet BPM opgenomen tabel. Dat leidde tot een vermindering van 72%. Daarbij heeft de Inspecteur aan de hand van de koerslijst Autodigitaal van J B.V. vastgesteld dat de waardedaling van vergelijkbare auto's die reeds in Nederland zijn geregistreerd 63,27% bedraagt, zodat naar zijn oordeel er geen reden was af te wijken van de bij artikel 10 van de Wet BPM behorende tabel. Bij de naheffingsaanslag is tegelijkertijd een vergrijpboete opgelegd van 10% of € 400.

2.8. Belanghebbende heeft bezwaar gemaakt tegen de naheffingsaanslag en de boetebeschikking. Na belanghebbende op 8 oktober 2007 te hebben gehoord heeft de Inspecteur bij in één geschrift verenigde uitspraken de bezwaren ongegrond verklaard.

3. Geschil, alsmede standpunten en conclusies van partijen

3.1. In geschil is het antwoord op de volgende vragen:

3.2. Partijen doen hun standpunten in hoger beroep steunen op de gronden welke daartoe door hen zijn aangevoerd in de van hen afkomstige stukken. Voor hetgeen zij ter zitting hebben toegevoegd wordt verwezen naar het proces-verbaal van het onderzoek ter zitting.

3.3. De Inspecteur concludeert tot vernietiging van de uitspraak van de Rechtbank en ongegrondverklaring van het bij de Rechtbank ingestelde beroep. Belanghebbende concludeert in hoger beroep tot bevestiging van de uitspraak van de Rechtbank.

4. Gronden voor de beslissing

Vraag I

4.1. In hoger beroep is niet meer in geschil dat beoordeeld naar de nationale wettelijke bepalingen de naheffingsaanslag terecht en tot het juiste bedrag is opgelegd.

4.2. De Inspecteur heeft in hoger beroep - kort weergegeven - aangevoerd dat geen sprake is van strijd met het gemeenschapsrecht.

4.3. Tijdens het onderzoek ter zitting heeft belanghebbende haar beroep op het gemeenschapsrecht nader onderbouwd. Zij heeft gesteld dat de naheffingsaanslag op grond van artikel 17 en artikel 18 van het EG-verdrag, inzake het burgerschap van de Europese Unie respectievelijk de vrijheid van verkeer en van verblijf van personen, moet worden vernietigd, omdat daaruit volgt dat deze in strijd is met het communautaire evenredigheidsbeginsel. Zij heeft verwezen naar een uitspraak van dit Hof van 28 augustus 2008, kenmerk 07/00067, LJN BF9938. Zij heeft daarbij in haar verweerschrift in hoger beroep gewezen op het feit, dat zij niet in aanmerking komt voor een (gedeeltelijke) teruggaaf van BPM en dat een verzoek om teruggaaf door de Inspecteur is afgewezen.

4.4. Voor de beoordeling van de onderhavige zaak aan de hand van het gemeenschapsrecht heeft het volgende te gelden. Het Hof stelt voorop dat uit jurisprudentie van het Hof van Justitie te Luxemburg (hierna: HvJ EG) volgt dat, hoewel de lidstaten, bij gebrek aan een harmonisatie ter zake, zelf de voorwaarden mogen vaststellen voor de inschrijving van voertuigen die op hun grondgebied in het verkeer zijn, de dienaangaande vastgestelde maatregelen niet buiten de werkingssfeer van de artikelen 10, 39, 43, of de artikelen 49 tot en met 55 van het EG-verdrag mogen vallen (HvJ EG 2 oktober 2003, Van Lent, C-232/01, Jurispr. blz. I-11525, punt 13; 24 oktober 2002, Hahn, C-121/00, Jurispr. blz. I-9193, punt 34; 15 december 2005, Nadin e.a., C-151/04 en C-152/04, Jurispr. blz. I-11203, punten 30 en 47; 21 maart 2002, Cura Anlagen GmbH-Auto Service Leasing GmbH, C-451/99, Jurispr. blz. I-3193, punten 40-46; en 27 juni 2006, Van de Coevering, C-242/05, Jurispr. blz. I-05843, punten 22-23).

4.5. Met betrekking tot belanghebbendes beroep op artikel 18 EG-verdrag overweegt het Hof als volgt. Het HvJ EG besliste in het arrest van 26 oktober 2006, Commissie/Portugal C-345/05, Jurispr. 2006, bladzijde I-10633, het arrest van 18 januari 2007, Commissie/Zweden C-104/06, Jurispr. 2007 bladzijde I-00671 en het arrest van het HvJ EG van 14 januari 2008, C-152/05, Commissie/Duitsland dat artikel 18 EG-verdrag, dat het recht van iedere burger van de Unie om vrij op het grondgebied van de lidstaten te reizen en te verblijven op algemene wijze formuleert, in artikel 43 EG-verdrag een bijzondere uitdrukking voor de vrijheid van vestiging en in artikel 39 EG-verdrag een bijzondere uitdrukking voor het vrije verkeer van werknemers vindt. De conclusie omtrent eventuele strijdigheid met de artikelen 39 EG-verdrag en 43 EG-verdrag geldt, naar het HvJ EG oordeelt in vorengenoemde drie arresten in rechtsoverweging 37, respectievelijk 30, respectievelijk 30, om dezelfde redenen ook voor grieven betreffende artikel 18 EG-verdrag aangaande economisch niet-actieve personen. Bovendien bieden de artikelen 39 en 43 EG-verdrag dezelfde rechtsbescherming (arrest HvJ EG van 15 december 2005, Nadin e.a., C-151/04 en C-152/04, Jurispr. 2005 blz. I-11203, punt 47). Hieruit volgt, dat het HvJ EG de criteria, die gelden voor de toepassing van artikel 39 EG-verdrag en artikel 43 EG-verdrag, eveneens wil laten gelden voor een situatie, waarin deze artikelen niet van toepassing zijn omdat een persoon niet economisch actief is, maar deze situatie op grond van artikel 18 EG-verdrag wel onder het bereik van het gemeenschapsrecht valt.

4.6. Met betrekking tot de vraag of onderhavige situatie valt onder de reikwijdte van artikel 18 EG-verdrag overweegt het Hof als volgt. In het arrest van het HvJ EG van 19 oktober 2004, C-200/02, Catherine Chen (zie ter vergelijking het arrest van het HvJ EG van 14 oktober 2008, C-353/06 inzake Leonhard Matthias Grunkin-Paul die na zijn geboorte in Denemarken aldaar verbleef) stond vast dat Catherine zich na haar geboorte in Belfast (Verenigd Koninkrijk) verplaatst had naar Londen (Verenigd Koninkrijk) en zij dus na haar geboorte nimmer gebruik had gemaakt van het vrije verkeer tussen lidstaten. Het HvJ EG overwoog dienaangaande, punten 18 en 19, dat niet op grond van dit enkele feit sprake was van een zuiver interne situatie, waardoor Catherine in de lidstaat van ontvangst (Verenigd Koninkrijk) geen beroep zou kunnen doen op de gemeenschapsrechtelijke bepalingen inzake de vrijheid van verkeer en van verblijf van personen (artikel 18 EG-verdrag). Weliswaar werd in die zaak een aanknopingspunt met het gemeenschapsrecht gevonden in het feit, dat Catherine door geboorte (ook) de Ierse nationaliteit had verkregen, maar in onderhavige zaak wordt dat aanknopingspunt met het gemeenschapsrecht gevonden in het feit, dat het litigieuze belastbare feit zich alleen voordoet doordat belanghebbende als in Nederland woonachtige persoon van de openbare weg in Nederland gebruik maakt met een in een andere lidstaat geregistreerde auto. Zou zij op 13 november 2006 gebruik hebben gemaakt van de openbare weg in Nederland met een in Nederland geregistreerde auto, dan zou zij ter zake van dat gebruik niet in heffing van BPM kunnen worden betrokken. (In dit verband wijst het Hof op het arrest HvJ EG van 23 april 2009, Rüffler, C-544/07, r.o. 64 en 65 en voorts op de prejudiciële vragen van de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State van 8 april 2009, nr. 200803357/1, LJN BI0424). Aldus kan naar het oordeel van het Hof niet gezegd worden dat er geen enkel aanknopingspunt bestaat met een situatie waarop het gemeenschapsrecht ziet (arrest HvJ EG van 1 april 2008, Regering van de Franse Gemeenschap (Waalse regering)/Vlaamse regering, C-212/06, r.o. 33, PB C 128 van 24.5.2008, blz. 4-5).

4.7. Hiervoor onder 4.6 heeft het Hof overwogen dat in het arrest van het HvJ EG van 19 oktober 2004 het aanknopingspunt met het gemeenschapsrecht werd gevonden in het feit dat Catherine Chen een nationaliteit van een andere lidstaat had dan die van de lidstaat van verblijf. In aanvulling op het oordeel van het Hof onder 4.6 dat het aanknopingspunt in onderhavige zaak met het gemeenschapsrecht wordt gevonden in de omstandigheid dat het belastbare feit zich alleen voordoet doordat de personenauto is geregistreerd in een andere lidstaat, overweegt het Hof als volgt:

4.8. Uit hetgeen onder 4.6 is overwogen en uit de beschikking HvJ EG 22 mei 2008, C-42/08, Ilhan respectievelijk het arrest van de Hoge Raad van 14 november 2008, 40597bis, LJN BG4211 volgt dat het gemeenschapsrecht meebrengt dat het communautaire evenredigheidsbeginsel dient te worden geëerbiedigd. Dit houdt in, dat de hoogte van de belasting evenredig dient te zijn aan het gebruik van de auto in de betrokken lidstaat.

4.9. Nu naar het oordeel van het Hof de onderhavige situatie onder de toepassing van artikel 18 EG-verdrag (zie 4.6) valt, dient, mede gelet op het eerder vermelde arrest van de Hoge Raad van 14 november 2008, geconcludeerd te worden dat de naheffingsaanslag, welke op grond van artikel 1, vijfde lid, van de Wet BPM is opgelegd, in strijd is met het (communautaire) evenredigheidsbeginsel. De van belanghebbende geheven belasting is immers in het geheel niet evenredig aan de gebruiksduur van de personenauto in Nederland. Deze heffing belemmert belanghebbende zeer ernstig om vrij met de personenauto op het grondgebied van Nederland te reizen en om met de personenauto in Nederland te (ver)blijven. Hierbij overweegt het Hof dat voorts uit voornoemd arrest van de Hoge Raad volgt dat de naheffingsaanslag moet worden vernietigd, omdat de Wet BPM (in 2006) niet in een evenredige heffing voorziet.

4.10. Vraag I moet bevestigend worden beantwoord.

Vraag II

4.11. Nu vraag I bevestigend wordt beantwoord behoeft vraag II geen beantwoording meer.

Slot

4.12. Alle overige stellingen van de Inspecteur behoeven geen behandeling meer.

Slotsom

4.13. Gelet op het vorenstaande moet de uitspraak van de Rechtbank worden bevestigd, zij het onder verbetering van de gronden. Het hoger beroep van de Inspecteur is ongegrond.

5. Griffierecht

Nu de uitspraak van de Rechtbank in stand blijft, wordt ter zake van het door de Inspecteur ingestelde hoger beroep een griffierecht geheven van € 433.

6. Proceskosten

Nu het door de Inspecteur ingestelde hoger beroep ongegrond is, acht het Hof termen aanwezig de Inspecteur te veroordelen in de kosten die belanghebbende in verband met de behandeling van het hoger beroep bij het Hof redelijkerwijs heeft moeten maken.

Het Hof stelt deze kosten, mede gelet op het bepaalde in het Besluit proceskosten bestuursrecht, op 2,5 (punten) x € 322 (waarde per punt) x 1,5 (factor gewicht van de zaak) is € 1.207,50.

Gesteld noch gebleken is dat belanghebbende overige voor vergoeding in aanmerking komende kosten als bedoeld in artikel 1 van het Besluit proceskosten bestuursrecht heeft gemaakt.

7. Beslissing

Aldus gedaan op: 16 april 2010 door P. Fortuin, voorzitter, N. van Beelen en D.G. Barmentlo, in tegenwoordigheid van J.W.J. van der Heijden. De beslissing is op die datum ter openbare zitting uitgesproken en afschriften van de uitspraak zijn op die datum aangetekend aan partijen verzonden.

Het aanwenden van een rechtsmiddel