Gerechtshof 's-Hertogenbosch, 16-06-2016, ECLI:NL:GHSHE:2016:2420, 14/00365

Het geschil betreft het antwoord op de vraag of de onderhavige navorderingsaanslag -waaronder de daarin begrepen boeten - terecht en tot het juiste bedrag is opgelegd.

Belanghebbende is van mening dat deze vraag ontkennend moet worden beantwoord. De Inspecteur is de tegenovergestelde opvatting toegedaan.

Partijen doen hun standpunten in hoger beroep steunen op de gronden welke daartoe door hen zijn aangevoerd in de van hen afkomstige stukken, van al welke stukken de inhoud als hier ingevoegd moet worden aangemerkt.

Tussen partijen is in geschil of de onderwerpelijke navorderingsaanslag - die met toepassing van artikel 16 van de Algemene wet inzake rijksbelastingen (hierna: AWR) is opgelegd - in verband met de hierna te noemen jurisprudentie met voldoende voortvarendheid is opgelegd. Partijen zijn van mening dat aan dit beginsel getoetst dient te worden, alhoewel de onderhavige navorderingsaanslag binnen de reguliere navorderingstermijn van artikel 16, lid 3, van de AWR is opgelegd. Nu in deze navorderingsaanslag ook bedragen zijn begrepen die zien op een periode dat - in het geval voor elk jaar een aparte navorderingsaanslag zou zijn opgelegd - slechts met de verlengde navorderingstermijn van artikel 16, lid 4, van de AWR zou kunnen zijn nagevorderd, sluit het Hof zich bij dit eenparige standpunt van partijen aan. Dit betekent dat voor dat deel van de navorderingsaanslag (inclusief boeten en heffingsrente) dat ziet op de periode 2001 tot en met 2008 beoordeeld dient te worden of de Inspecteur met voldoende voortvarendheid heeft gehandeld.

Met betrekking tot de in 4.1 vermelde grief heeft het volgende te gelden. Uit de verklaring voor recht van het Hof van Justitie van de Europese Unie van 11 juni 2009 (gevoegde zaken X en Passenheim-van Schoot), C-155/08 en C-157/08, LJN BI8987, BNB 2009/222, dient te worden afgeleid dat de artikelen 49 en 56 van het EU-verdrag zich er niet tegen verzetten dat een lidstaat die niet beschikt over aanwijzingen van het bestaan van spaartegoeden die worden aangehouden in een andere lidstaat, voor de belastingheffing over (inkomsten uit) dergelijke tegoeden een langere navorderingstermijn toepast dan de termijn die geldt voor de belastingheffing in verband met tegoeden in de eigen staat.

Beschikken de belastingautoriteiten wel over die aanwijzingen, en wordt naar aanleiding daarvan een navorderingsaanslag opgelegd na het verstrijken van de termijn die zou gelden met betrekking tot tegoeden die worden aangehouden in de eigen staat, dan moet de daaruit voortvloeiende beperking van het vrije verkeer worden aanvaard indien de navorderingsaanslag wordt opgelegd met inachtneming van het tijdsverloop dat na het opkomen van de bedoelde aanwijzingen noodzakelijkerwijs is gemoeid met (i) het verkrijgen van de inlichtingen die nodig zijn voor het bepalen van de verschuldigde belasting, en tevens (ii) het met redelijke voortvarendheid voorbereiden en vaststellen van een aanslag aan de hand van de gegevens die de inspecteur ter beschikking staan.

Voornoemde uitgangspunten verzetten zich ertegen dat de inspecteur met betrekking tot tegoeden die worden aangehouden in een andere lidstaat, ook na het hiervoor in 4.3. bedoelde tijdsverloop gebruik maakt van zijn bevoegdheid op grond van artikel 16, lid 4, van de AWR om een navorderingsaanslag op te leggen op een tijdstip waarop de ten aanzien van de binnenlandse tegoeden geldende vijfjaarstermijn van artikel 16, lid 3, van de AWR is verstreken. De rechtvaardiging die het Hof van Justitie aanwezig heeft geacht voor de aan toepassing van artikel 16, lid 4, van de AWR verbonden beperking van het vrije verkeer, is gelegen in het waarborgen van de doeltreffendheid van de fiscale controles en het bestrijden van belastingfraude. Die rechtvaardiging is er niet als ten aanzien van buitenlandse tegoeden de navorderingstermijn die voor binnenlandse tegoeden zou gelden verder wordt overschreden dan uit het in 4.3. bedoelde tijdsverloop voortvloeit (vergelijk Hoge Raad 26 februari 2010, nr. 43.050bis, LJN BJ9092, BNB 2010/199).

Belanghebbende heeft ter zitting van het Hof gesteld dat, nadat bij de Inspecteur op 12 augustus 2011 bekend is geworden dat belanghebbende rekeninghouder was van Belgische bankrekeningen, de Inspecteur tot het moment waarop hij op 27 april 2012 een vragenbrief aan belanghebbende heeft gestuurd onvoldoende voortvarend heeft gehandeld. Op grond hiervan stelt hij dat de onderhavige navorderingsaanslag, voor zover die ziet op de periode 2001 tot en met 2008, dient te worden vernietigd.

In een geval als het onderhavige, waarin gegevens over in het buitenland ondergebracht vermogen zijn verkregen die een groot aantal in Nederland wonende personen betreffen, geldt dat de Belastingdienst over voldoende tijd moet kunnen beschikken om met voldoende mate van zekerheid vast te stellen om welke individuele belastingplichtigen het gaat en vervolgens ten aanzien van de betrokken belastingplichtigen te beoordelen of, en zo ja, voor welk bedrag belasting van hen moet worden nagevorderd. In gevallen als het onderhavige, waarbij het gaat om 65.192 records, kan de Belastingdienst in redelijkheid tot het oordeel komen dat een landelijke coördinatie en een projectmatige aanpak geboden zijn. Indien daarvoor wordt gekozen moet tevens rekening worden gehouden met de tijd die met een zodanige aanpak en coördinatie gemoeid is, waaronder begrepen de tijd die benodigd is voor het ontwikkelen van beleid voor de behandeling van individuele gevallen, ook ten aanzien van het opleggen van boeten waartoe, gelet op het bepaalde in (thans) Afdeling 5.4.1 van de Algemene wet bestuursrecht, ook overleg met het openbaar ministerie geboden kan zijn. Met deze werkzaamheden, waarbij ook in het belang van de betrokken belastingplichtigen zorgvuldigheid moet worden betracht, kan geruime tijd gemoeid zijn. De belastingautoriteiten hebben beoordelingsvrijheid bij de organisatie en inrichting van al deze werkzaamheden. Die vrijheid is echter niet onbegrensd. Gelet op de eisen die voortvloeien uit het recht van de Europese Unie mogen de werkzaamheden niet worden georganiseerd en ingericht op een zodanige wijze dat een voortvarende behandeling onvoldoende gewaarborgd is (zie HR 28 maart 2014, nr. 13/03554, ECLI:NL:HR:2014:689). Opmerking verdient dat de vereiste voortvarendheid in ieder geval niet is betracht indien bij de werkzaamheden als hiervoor vermeld een onverklaarbare vertraging is opgetreden van meer dan zes maanden (vgl. HR 27 september 2013, nr. 12/00738, ECLI:NL:HR:2013:717, BNB 2013/234).

Gelet op hetgeen in 2.3. is vermeld, heeft de Inspecteur naar het oordeel van het Hof niet in strijd met de hiervoor vermelde uitgangspunten van een voortvarende behandeling gehandeld. Dat de Inspecteur wellicht ten aanzien van belanghebbende al na 12 augustus 2011 de rentegegevens van belanghebbende ter hand had kunnen nemen, doet aan dit oordeel niet af. De Belastingdienst zag zich namelijk kennelijk geconfronteerd met een groot aantal rentegegevens en heeft vervolgens door de inzet van tien tot twintig medewerkers in alle redelijkheid het laatste halfjaar van 2011 mogen benutten om na raadpleging van aangiftegegevens en na een tweetal overleggen op 17 oktober 2011 en 16 november 2011 en een pilot 1.010 personen te selecteren, waarna begin januari 2012 is gestart met de individuele behandeling van de geselecteerde personen onder de projectnaam “Belgische rente”. Vervolgens is belanghebbende binnen vier maanden na de start van de individuele behandeling op 27 april 2012 door de Inspecteur benaderd met een verzoek om informatie met betrekking tot zijn in het buitenland aangehouden bankrekeningen. Van een onverklaarbare vertraging van meer dan zes maanden is derhalve niet gebleken, terwijl ook overigens in het onderhavige geval niet kan worden geoordeeld dat onvoldoende voortvarend is gehandeld.

In hoger beroep is ten aanzien van de in de navorderingsaanslag begrepen boeten nog in geschil of de Inspecteur aannemelijk heeft gemaakt dat het aan belanghebbende is te wijten dat de aanslagen IB/PVV voor de jaren 2001 tot en met 2010 tot te lage bedragen zijn vastgesteld.

Primair stelt de Inspecteur dat belanghebbende (voorwaardelijk) opzettelijk het buitenlands vermogen niet in de aangiften IB/PVV voor die jaren heeft begrepen. Subsidiair verbindt hij aan deze gedraging de kwalificatie van grove schuld.

Op de Inspecteur rust met betrekking tot zijn primaire standpunt de stelplicht en de bewijslast van de feiten en omstandigheden waaruit ten minste volgt dat belanghebbende willens en wetens de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat het niet aangeven van het buitenlands vermogen tot gevolg zou kunnen hebben dat te weinig belasting wordt geheven en dat belanghebbende dit gevolg bewust heeft aanvaard (voorwaardelijke opzet).

De Inspecteur heeft in dat verband onweersproken gesteld dat belanghebbende rekeninghouder was van diverse Belgische bankrekeningen en dat hij desondanks in zijn aangiften in de IB/PVV voor de in deze zaak relevante periode de vragen die zien op buitenlands vermogen niet, dan wel onjuist, heeft beantwoord. Het Hof acht niet aannemelijk dat belanghebbende niet wist dat de desbetreffende vragen beantwoord moesten worden. Gelet daarop, alsmede op de omstandigheid dat belanghebbende diverse Belgische bankrekeningen hield, en dat ter zake van geen enkele van die rekeningen in een relatief lange reeks van jaren geen enkel gegeven in de aangiften in de IB/PVV is vermeld, acht het Hof aannemelijk dat belanghebbende dat niet-aangeven deed met het oog op de gewilde, welbewuste aanvaarding van de aanmerkelijke kans dat ter zake van de desbetreffende inkomsten geen (Nederlandse) IB/PVV zou worden geheven. Daardoor is voor het Hof komen vast te staan dat belanghebbende voorwaardelijk opzettelijk de aangiften IB/PVV voor de jaren 2001 tot en met 2010 onjuist heeft gedaan en dat de aanslagen die overeenkomstig die aangiften zijn opgelegd tot te lage bedragen zijn vastgesteld. De Inspecteur heeft derhalve terecht de in artikel 67e van de AWR bedoelde bestuurlijke boeten kunnen opleggen. Voor zover de in geschil zijnde navorderingsaanslag ziet op de aangiften IB/PVV die vóór 2 juli 2009 zijn ingediend geldt een wettelijk boetemaximum van 100 percent van de boetegrondslag (artikel 67e, lid 1, van de AWR). Voor zover de in geschil zijnde navorderingsaanslag ziet op de aangiften IB/PVV die na 2 juli 2009 zijn ingediend geldt een wettelijk boetemaximum van 300 percent van de boetegrondslag (artikel 67e, lid 6, van de AWR).

Tussen partijen is voor dat geval niet in geschil dat overeenkomstig het oordeel van de Rechtbank in onderdeel 2.19. van haar uitspraak van een strafverzwarende omstandigheid geen sprake is geweest. Op grond van het Besluit Bestuurlijke Boeten Belastingdienst legt de Inspecteur dan voor zover de in geschil zijnde navorderingsaanslag ziet op de aangiften IB/PVV die vóór 2 juli 2009 zijn ingediend maximaal 50 percent van de boetegrondslag op. Voor zover de in geschil zijnde navorderingsaanslag ziet op de aangiften IB/PVV die na 2 juli 2009 zijn ingediend kunnen de bestuurlijke boeten maximaal 150 percent van de boetegrondslag bedragen.

Met de Rechtbank en de Inspecteur is het Hof van oordeel dat voornoemde boeten dienen te worden gematigd omdat belanghebbende volledig heeft meegewerkt. Hoewel het Hof niet gebonden is aan beleidsmatige uitgangspunten ten aanzien van de boetetoemeting zoals die door de Inspecteur moeten worden gehanteerd, zal het – gelet op hetgeen de Inspecteur ter zitting van het Hof heeft verklaard ten aanzien van de door hem als uitgangspunt gehanteerde matigingspercentage van 25 percent bij medewerking door een persoon die is beboet in het kader van het “Rekeningenproject” – de boeten met 25 percent matigen, hetgeen naar ’s Hofs oordeel leidt tot passende en geboden boeten voor belanghebbende.

De slotsom is dat het hoger beroep in zoverre gegrond is en dat de uitspraak van de Rechtbank dient te worden vernietigd.

Aangezien de uitspraak van de Rechtbank wordt vernietigd, dient de Inspecteur aan belanghebbende het door hem ter zake van de behandeling van het hoger beroep bij het Hof betaalde griffierecht ten bedrage van € 122 te vergoeden.

Aangezien het door belanghebbende ingestelde hoger beroep gegrond is, acht het Hof termen aanwezig de Inspecteur te veroordelen tot betaling van een tegemoetkoming in de kosten die belanghebbende in verband met de behandeling van het hoger beroep bij het Hof redelijkerwijs heeft moeten maken.