Gerechtshof 's-Hertogenbosch, 26-10-2017, ECLI:NL:GHSHE:2017:4668, 15/00467
Gerechtshof 's-Hertogenbosch, 26-10-2017, ECLI:NL:GHSHE:2017:4668, 15/00467
Gegevens
- Instantie
- Gerechtshof 's-Hertogenbosch
- Datum uitspraak
- 26 oktober 2017
- Datum publicatie
- 15 november 2017
- ECLI
- ECLI:NL:GHSHE:2017:4668
- Formele relaties
- Eerste aanleg: ECLI:NL:RBZWB:2015:94, (Gedeeltelijke) vernietiging en zelf afgedaan
- Cassatie: ECLI:NL:HR:2019:683
- Zaaknummer
- 15/00467
Inhoudsindicatie
Belanghebbende is op grond van een overeenkomst tot “rentecompensatie/saldoverrekening” hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor de aanzuivering van negatieve banksaldi van andere groepsvennootschappen. Belanghebbende stelt zich op het standpunt dat het bedrag waarvoor zij op grond van deze overeenkomst aansprakelijk is gesteld aftrekbaar is. Naar het oordeel van het Hof wijkt de onderhavige zaak feitelijk en rechtens af van de aan het arrest Hoge Raad 1 maart 2013, nr. 11/01985, ECLI:NL:HR:2013:BW6520 ten grondslag liggende casus, waardoor de onderhavige overeenkomst niet aan te merken is als een kredietarrangement waarop in dit arrest wordt gedoeld. De onderhavige overeenkomst is aan te merken als een overeenkomst tot verrekening van de saldi op alle bij de overeenkomst betrokken bankrekeningen. Met deze overeenkomst kan, in tegenstelling tot het kredietarrangement uit voornoemd arrest, derhalve ook door individuele groepsvennootschappen een voordeel worden behaald. Naar het oordeel van het Hof heeft de Inspecteur ook voor het overige niet aannemelijk gemaakt dat een onafhankelijke derde, die overigens in dezelfde positie zou verkeren als belanghebbende, de overeenkomst niet zou zijn aangegaan, althans ook niet zonder vaststelling van een op zakelijke grondslag bepaalde vergoeding. De Inspecteur heeft ten onrechte de aftrek van het bedrag waarvoor belanghebbende hoofdelijk aansprakelijk is gesteld geweigerd.
Uitspraak
Team belastingrecht
Meervoudige Belastingkamer
Kenmerk: 15/00467
Uitspraak op het hoger beroep van
[belanghebbende] B.V.,
gevestigd te [vestigingsplaats] ,
hierna: belanghebbende,
tegen de uitspraak van de Rechtbank Zeeland-West-Brabant te Breda (hierna: de Rechtbank) van 13 januari 2015, nummer AWB 14/2979, in het geding tussen
belanghebbende,
en
de inspecteur van de Belastingdienst,
hierna: de Inspecteur,
betreffende de hierna te noemen aanslag en heffingsrentebeschikking.
1 Ontstaan en loop van het geding
Aan belanghebbende is voor het jaar 2009 de aanslag in de vennootschapsbelasting (hierna: de aanslag) opgelegd naar een belastbaar bedrag van € 27.975. Tegelijkertijd is aan belanghebbende bij beschikking een bedrag van € 604 aan heffingsrente in rekening gebracht (hierna: de beschikking heffingsrente). Belanghebbende heeft bezwaar gemaakt tegen de aanslag en de beschikking heffingsrente. Bij in één geschrift vervatte uitspraken op bezwaar met dagtekening 31 maart 2014 heeft de Inspecteur het bezwaar afgewezen en zowel de aanslag als de beschikking heffingsrente gehandhaafd.
Belanghebbende is van deze uitspraken in beroep gekomen bij de Rechtbank. Ter zake van dit beroep heeft de griffier van de Rechtbank van belanghebbende een griffierecht geheven van € 328. De Rechtbank heeft het beroep ongegrond verklaard.
Tegen deze uitspraak heeft belanghebbende hoger beroep ingesteld bij het Hof. Ter zake van dit beroep heeft de griffier van belanghebbende een griffierecht geheven van € 497. De Inspecteur heeft een verweerschrift ingediend.
Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgehad op 1 september 2016 te ‘s-Hertogenbosch.
Aldaar zijn met instemming van partijen gezamenlijk, doch niet gevoegd, behandeld het door belanghebbende ingestelde hoger beroep met kenmerk 15/00467 en het door [bedrijf 1] B.V. ingestelde hoger beroep met kenmerk 15/00468. Aldaar zijn toen verschenen en gehoord de heer [A] , namens belanghebbende, en de gemachtigden van belanghebbende de heren [B] en [C] , beiden verbonden aan [D] Accountants & Belastingadviseurs te [plaats 1] , alsmede, namens de Inspecteur, de heer [E] en mevrouw [F] .
Belanghebbende heeft voorafgaand aan de zitting een pleitnota met één bijlage toegezonden aan het Hof en, door tussenkomst van de griffier, aan de wederpartij, welke pleitnota met instemming van partijen wordt geacht ter zitting te zijn voorgedragen. De Inspecteur heeft verklaard geen bezwaar te hebben tegen overlegging van de bij deze pleitnota behorende bijlage.
Het Hof heeft aan het einde van de zitting het onderzoek gesloten.
Van de zitting is een proces-verbaal opgemaakt, dat in afschrift aan partijen is verzonden.
Het Hof heeft partijen bij brief met dagtekening 4 november 2016 bericht dat het vooronderzoek wordt hervat. Voorts heeft het Hof partijen bericht dat het aan Coöperatieve Rabobank [plaats 2] (hierna: Rabobank) inlichtingen heeft gevraagd met betrekking tot de uitleg van de tussen (onder andere) belanghebbende en Rabobank gesloten overeenkomst. Als bijlage bij voornoemde brief heeft het Hof de vragenbrief met dagtekening 4 november 2016 die gericht is aan Rabobank gevoegd.
Rabobank heeft bij brief met dagtekening 6 januari 2017 nadere inlichtingen verstrekt met betrekking tot voornoemde overeenkomst. Dit stuk is in afschrift verstrekt aan partijen.
Belanghebbende heeft bij brief met dagtekening 29 maart 2017 gereageerd op de door Rabobank verstrekte inlichtingen. Deze reactie is in afschrift verstrekt aan de wederpartij.
De Inspecteur heeft bij brief met dagtekening 19 april 2017 gereageerd op de door Rabobank verstrekte inlichtingen en op voornoemde reactie van belanghebbende. Dit stuk is in afschrift verstrekt aan de wederpartij.
Met toestemming van partijen heeft het Hof bepaald dat de nadere zitting achterwege blijft. Het Hof heeft vervolgens het onderzoek gesloten.
2 Feiten
Op grond van de stukken van het geding en het onderzoek ter zitting zijn in deze zaak de volgende feiten en omstandigheden voor het Hof komen vast te staan.
De heer [A] is directeur en enig aandeelhouder van belanghebbende. De broer van de heer [A] , de heer [AA] , is directeur en enig aandeelhouder van [bedrijf 1] B.V.. Zowel belanghebbende als [bedrijf 1] B.V. zijn houdstervennootschappen.
Belanghebbende en [bedrijf 1] B.V. hielden tot het moment van de hierna te vermelden vervreemdingen (zie onderdeel 2.6.) beiden, onmiddellijk, 50% van de aandelen in:
- [bedrijf 2] B.V. (voorheen: [bedrijf 3] B.V. en [bedrijf 4] ( [bedrijf 4] ) B.V.).
Belanghebbende en [bedrijf 1] B.V. hielden tot het moment van de hierna te vermelden vervreemdingen (zie onderdeel 2.6.), door middel van [bedrijf 2] B.V., alle aandelen in:
- -
-
[bedrijf 5] B.V. (voorheen: [bedrijf 4] B.V.);
- -
-
[bedrijf 6] B.V.;
- -
-
[bedrijf 7] B.V.; en
- -
-
[bedrijf 8] B.V.; en
- -
-
[bedrijf 9] N.V..
Bovendien hielden belanghebbende en [bedrijf 1] B.V. tot het moment van vervreemding, door middel van [bedrijf 2] B.V., 94,4% van de aandelen in:
- [bedrijf 10] B.V. (voorheen: [bedrijf 11] B.V.).
Deze (on)middellijk gehouden vennootschappen vormden tezamen met belanghebbende en [bedrijf 1] B.V. de [AAA] groep .
In het jaar 2008 hebben belanghebbende en [bedrijf 1] B.V. het, middellijk, door hen gehouden aandelenbelang in [bedrijf 5] B.V. (voorheen: [bedrijf 4] B.V.), [bedrijf 6] B.V., [bedrijf 7] B.V.,
[bedrijf 8] B.V. en [bedrijf 10] B.V. (voorheen: [bedrijf 11] B.V.) verkocht aan derden. In het jaar 2009 hebben belanghebbende en [bedrijf 1] B.V. het, onmiddellijk, door hen gehouden aandelenbelang in [bedrijf 2] B.V. (voorheen: [bedrijf 3] B.V. en [bedrijf 4] ( [bedrijf 4] ) B.V.) en het, middellijk, door hen gehouden aandelenbelang in [bedrijf 9] N.V. vervreemd aan derden.
Alle tot de [AAA] groep behorende vennootschappen hadden op 1 augustus 2007 een afzonderlijke zakelijke bankrekening bij Rabobank. In totaal beschikte de [AAA] groep op voornoemde datum [derhalve] over tien bankrekeningen. Op voornoemde datum is de [AAA] groep ter zake van deze bankrekeningen een overeenkomst aangegaan met Rabobank tot “rentecompensatie/saldoverrekening” (hierna: de overeenkomst). In de overeenkomst (“versie juli 2006”) is, voor zover in hoger beroep relevant, het volgende opgenomen:
“(…)
Rentecompensatie
De berekening van debet- en creditrente over debet- en creditsaldi op elke rekening en de berekening van eventuele kasvoorschotprovisie en kosten op elke rekening vindt in eerste instantie plaats op basis van de met de rekeninghouder voor de betreffende rekening overeengekomen creditrentepercentages en eventuele kosten en het hierna vermelde debetrentepercentage en eventuele kasvoorschotprovisie. (…)
Debetrente
Als op een rekening een debetsaldo is ontstaan is de rekeninghouder vanaf de ingangsdatum de volgende debetrente verschuldigd:
variabel; op dit moment 12% per jaar, per kwartaal achteraf te voldoen. De bank kan de rente altijd wijzigen.
Voor de berekening van de debetrente wordt het aantal dagen van een kalendermaand gesteld op het juiste aantal dagen en dat van een kalenderjaar op 360 dagen.
Krediet, saldoverrekening en verpanding creditsaldi
a. De bank verstrekt vanaf de ingangsdatum tot wederopzegging aan de rekeninghouder kredieten op de rekeningen. Het is de bedoeling dat van deze kredieten slechts incidenteel gebruik wordt gemaakt. De hoogte van deze kredieten samen is beperkt tot het totaalbedrag van de rechtsgeldig als eerste in rang aan de bank verpande creditsaldi op de rekening(en) verminderd met de door de bank voor rekening en risico van de rekeninghouder aangegane verplichtingen. De bank is altijd bevoegd limieten voor deze kredieten vast te stellen en/of te wijzigen.
b. Iedere rekeninghouder stelt zich jegens de bank -die dit aanneemt- voor iedere andere rekeninghouder genoemd in deze overeenkomst, hoofdelijk aansprakelijk voor de betaling van het door een rekeninghouder aan de bank verschuldigde uit hoofde van een debetsaldo op een rekening en verbindt zich jegens de bank het verschuldigde op eerste verzoek van de bank te betalen.
c. De bank is altijd bevoegd creditsaldi op een of meer rekeningen ten name van een rekeninghouder geheel of gedeeltelijk te verrekenen met debetsaldi op een of meer rekeningen te name van een rekeninghouder. De bank is altijd bevoegd en daartoe met het recht van substitutie onherroepelijk gevolmachtigd door de rekeninghouder om bedragen over te boeken naar elke rekening naar keuze van de bank. Dit laat onverlet de rechten van de bank op grond van artikel 19 van de Algemene Bankvoorwaarden.
(…)
e. De rekeninghouder verpandt hierbij -zoals overeengekomen- aan de bank, tot zekerheid voor de betaling van al hetgeen de bank volgens haar administratie van de rekeninghouder uit hoofde van vermelde krediet(en) alsmede uit welken hoofde dan ook te vorderen heeft of zal hebben het creditsaldo op elke rekening. Het pandrecht strekt zich tevens uit tot toekomstige renteaanspraken en creditsaldi op elke rekening. Hierbij wordt het pandrecht tevens meegedeeld aan de bank.
f. De bank als pandhoudster verleent tot nader order de betrokken rekeninghouder toestemming te beschikken over de in deze akte aan de bank verpande creditsaldi geadministreerd op de rekening(en) ten name van die betrokken rekeninghouder indien en voorzover het totaalbedrag van de verrekenbare en rechtsgeldige als eerste in rang aan de bank verpande creditsaldi groter is dan het totaalbedrag van debetsaldi op de rekening(en) vermeerderd met de door de bank voor rekening en risico van de rekeninghouder aangegane verplichtingen. De bank is bevoegd deze toestemming altijd in te trekken, of daaraan voorwaarden te verbinden.
g. Het bepaalde in de in deze overeenkomst toepasselijk verklaarde Algemene voorwaarden voor de rekening-courant van de Rabobank geldt eveneens voor het(de) krediet(en).
h. (…) De rekeninghouder stelt nu reeds voor alsdan eventuele vorderingen uit hoofde van regres achter op al hetgeen de bank van rekeninghouder te vorderen heeft of mocht hebben uit welken hoofde dan ook.
Tot zekerheid voor de betaling van al hetgeen de bank blijkens haar administratie van de rekeninghouder te vorderen heeft en/of zal hebben, ongeacht uit welken hoofde, verpandt de rekeninghouder -zoals overeengekomen- bij voorbaat aan de bank, die dit pandrecht aanneemt, de eventuele vorderingen uit hoofde van regres. De rekeninghouder verklaart, dat deze verpanding aan hem is medegedeeld en dat hij zich dienovereenkomstig zal gedragen. Onder achterstelling wordt verstaan: de verplichting om geen (gehele of gedeeltelijke) betaling van de achtergestelde vordering(en) en de daarover verschuldigde rente aan te nemen, deze vordering(en) en de daarover verschuldigde rente niet in verrekening te brengen, niet te vervreemden of te bezwaren, niet nogmaals achter te stellen en geen zekerheid voor deze vordering(en) en de rente te accepteren van (een van) de schuldenaar(schuldenaren) van die achtergestelde vordering(en).
(…)
j. Rekeninghouder doet hierbij -voor zover van toepassing- afstand van het recht om van de bank te verlangen, dat eerst (overige) zekerheden gesteld voor de verplichtingen van de rekeninghouder worden uitgewonnen voordat de bank de rekeninghouder kan aanspreken.
k. De rekeninghouder stemt ermee in, dat de bank hem kan aanspreken zonder dat mededeling daarvan aan of enige ingebrekestelling van de rekeninghouder is vereist en zonder dat de rekeninghouder in de nakoming van zijn verplichtingen is tekortgeschoten.
(…)
Voorwaarden
1. Vanaf de ingangsdatum geldt voor de gecombineerde berekening van de creditrente het volgende:
Behoudens wijziging door de bank bedraagt de creditrente 0,25 % per jaar. Voor de berekening van de creditrente wordt het aantal dagen van een kalendermaand en dat van een kalenderjaar gesteld op het juiste aantal dagen. De rente wordt per afrekenperiode achteraf berekend en na de afrekenperiode bijgeschreven op de renterekening.
De afrekenperiode bij de creditrente is kwartaal.
(…)
8. Op alle in deze overeenkomst vermelde rekeningen zijn ter vervanging van de van toepassing zijnde algemene voorwaarden voor rekening-courant –ook na beëindiging van deze overeenkomst- de Algemene voorwaarden voor rekening-courant van de Rabobank 2006 van toepassing.
(…) De rekeninghouder verklaart deze algemene voorwaarden te hebben ontvangen en daarvan te hebben kennisgenomen en de rechten en verplichtingen daaruit voortvloeiende te aanvaarden.
(…)
De overeenkomst administratie rekening-courant d.d. 7 september 2005 hierna ook te noemen: de oude overeenkomst) eindigt op de datum dat de onderhavige overeenkomst in werking treedt. Het bepaalde in artikel 3 van die oude overeenkomst is niet van toepassing. De bank doet afstand van de in de oude overeenkomst gevestigde pandrechten. De rekeninghouder aanvaardt deze afstanddoening. (…)”.
Voor zover in hoger beroep relevant, luidde de in het geciteerde genoemde “oude overeenkomst”, met dagtekening 7 september 2005, als volgt:
“Rentecompensatie
1. De berekening van de debet- en/of creditrente over de debet- of creditsaldi op de rekeningen van ieder van de hiervoor bedoelde rekeningen – met uitzondering van vreemde valutarekeningen – vindt vooreerst plaats met inachtneming van de met de rekeninghouders voor de desbetreffende rekeningen overeengekomen rentepercentages.
2. De berekening van de rente vindt vervolgens op de door de bank vast te stellen tijdstippen plaats op basis van het gecombineerde saldo van de saldi op de rekeningen.
3. Een voor de rekeninghouders voordelige verschil na verrekening van de renten berekend op de hiervoor bedoelde wijze wordt bijgeschreven op een door de rekeninghouders aangewezen rekening.
Hoofdelijke aansprakelijkheid en saldoverrekening
Iedere rekeninghouder stelt zich jegens de bank – die dit aanneemt – voor iedere andere rekeninghouder genoemd in deze overeenkomst, hoofdelijk aansprakelijk voor betaling van het door een rekeninghouder aan de bank verschuldigde uit hoofde van een debetsaldo in rekening-courant, en verbindt zich het verschuldigde op eerste verzoek van de bank te betalen.
De bank is te allen tijde bevoegd creditsaldi op een of meer rekeningen ten name van of mede ten name van een rekeninghouder geheel of gedeeltelijk te verrekenen met debetsaldi op een of meer rekeningen ten name van of mede ten name van een rekeninghouder, ongeacht de valuta.
De bank is bevoegd beschikkingen over een rekening niet toe te staan voor zover daardoor op die rekening een debetstand ontstaat of een door de bank voor die rekening toegestaan kredietmaximum wordt overschreden, of indien debetsaldi op een of meer rekeningen in verband met de verrekeningsbevoegdheid van de bank daartoe aanleiding geven. Creditsaldi op een rekening strekken tot onderpand voor de voldoening van debetsaldi op een rekening waarop deze overeenkomst betrekking heeft.
Voorwaarden
(…)
5. Indien deze overeenkomst met meer rekeninghouders is aangegaan, geldt het ten aanzien van de rekeninghouder bepaalde voor zowel de rekeninghouders te zamen als voor ieder van hen afzonderlijk, en geldt deze overeenkomst zowel ten aanzien van rekeningen ten name van meer rekeninghouders te zamen als ten aanzien van rekeningen ten name van een rekeninghouder afzonderlijk. (…)”.
Op 14 oktober 2009 hadden enkele vennootschappen van de (voormalige) [AAA] groep negatieve banksaldi. Deze negatieve banksaldi zijn, ondanks diverse verzoeken van de Rabobank, niet aangezuiverd door de desbetreffende vennootschappen. Rabobank heeft op 14 oktober 2009 gebruik gemaakt van de, in de overeenkomst opgenomen, mogelijkheid om rekeninghouders van de [AAA] groep met positieve banksaldi, namelijk belanghebbende en [bedrijf 1] B.V., hoofdelijk aansprakelijk te stellen voor de aanzuivering van voornoemde debetsaldi. Belanghebbende is, in totaal, aansprakelijk gesteld voor een bedrag van € 104.822. Op voornoemde datum heeft Rabobank voorts de overeenkomst opgezegd.
Belanghebbende heeft ter zake van het jaar 2009 aangifte vennootschapsbelasting (VPB) gedaan naar een belastbaar bedrag van -/- € 76.847. Belanghebbende heeft in deze aangifte, voor zover in hoger beroep relevant, het bedrag van € 104.822 waarvoor zij in het kader van de overeenkomst aansprakelijk is gesteld als “overige buitengewone lasten” in aftrek gebracht. De Inspecteur heeft de aftrek van dit bedrag niet toegelaten en heeft een aanslag opgelegd naar een belastbaar bedrag van € 27.975.
3 Geschil, alsmede standpunten en conclusies van partijen
Het geschil betreft het antwoord op de vraag of de Inspecteur terecht de aftrek van het bedrag van € 104.822, waarvoor belanghebbende in het kader van de overeenkomst door Rabobank hoofdelijk aansprakelijk is gesteld, heeft geweigerd.
Belanghebbende is van mening dat deze vraag ontkennend beantwoord moet worden. De Inspecteur is de tegenovergestelde opvatting toegedaan.
Partijen doen hun standpunten in hoger beroep steunen op de gronden die daartoe door hen zijn aangevoerd in de van hen afkomstige stukken, van al welke stukken de inhoud als hier ingevoegd moet worden aangemerkt.
Voor hetgeen hieraan ter zitting is toegevoegd, wordt verwezen naar het van deze zitting opgemaakte proces-verbaal.
Belanghebbende concludeert tot vernietiging van de uitspraak van de Rechtbank, vernietiging van de uitspraken van de Inspecteur, vermindering van de aanslag tot een aanslag berekend naar een belastbaar bedrag van nihil, overeenkomstige vermindering van de beschikking heffingsrente en vaststelling van het verlies ter zake van het jaar 2009 op een bedrag van € 76.847. De Inspecteur concludeert tot bevestiging van de uitspraak van de Rechtbank.