Gerechtshof 's-Hertogenbosch, 25-04-2019, ECLI:NL:GHSHE:2019:1573, 17/00857 en 17/00858

Ingevolge artikel 1.1, in samenhang met artikel 1.4, van de Wet maatregelen woningmarkt 2014 II (hierna: Wmw II) wordt vanaf 1 januari 2014 een verhuurderheffing geheven van degene die op 1 januari van het kalenderjaar het genot krachtens eigendom, bezit of beperkt recht heeft van meer dan 10 huurwoningen. Ingevolge artikel 1.2, eerste lid, onderdeel e, van de Wmw II wordt – voor zover van belang – als huurwoning aangemerkt een in Nederland gelegen voor verhuur bestemde woning waarvan de huurprijs niet hoger is dan het bedrag bedoeld in artikel 13, eerste lid, onderdeel a, van de Wet op de huurtoeslag.

Ingevolge artikel 1.5, in samenhang met artikel 1.6, van de Wmw II wordt de verhuurderheffing geheven naar het belastbare bedrag, zijnde de som van de WOZ-waarden van de huurwoningen van de belastingplichtige, verminderd met tien maal de gemiddelde WOZ-waarde van die huurwoningen. Ingevolge artikel 1.7 van de Wmw II bedraagt de heffing in 2014 0,381% van het belastbare bedrag.

Tussen partijen is niet in geschil dat de verhuurderheffing op zichzelf een inbreuk vormt op het ongestoorde genot van eigendom als bedoeld in artikel 1 EP, dat deze inbreuk is voorzien bij wet en dat de verhuurderheffing een legitiem doel in het algemeen belang dient. Tussen partijen is slechts in geschil of met de Wmw II de proportionaliteitstoets van artikel 1 EP wordt geschonden omdat een ‘fair balance’ op regelniveau ontbreekt.

Het Hof zal dan ook beoordelen of sprake is van een ontbreken van proportionaliteit tussen het met de verhuurderheffing door de wetgever nagestreefde doel en de belangen van individuele belastingplichtigen. Bij deze beoordeling dient te worden vooropgesteld dat de wetgever bij de beoordeling van hetgeen een redelijke en proportionele verhouding is tussen het met een wet nagestreefde gerechtvaardigde doel en de (fundamentele) rechten van individuele belastingplichtigen over een ruime beoordelingsmarge beschikt (vergelijk bijvoorbeeld Hoge Raad 3 april 2009, nr. 42467, ECLI:NL:HR:2009: LJN BC2816). Het gaat hierbij om de gegevens die de wetgever bij de totstandkoming van de desbetreffende wetgeving ter beschikking stonden, terwijl in beginsel alle met deze wetgeving nagestreefde doelstellingen in de bedoelde afweging moeten worden betrokken. Het Hof stelt tevens voorop dat de fiscale wetgever zich, gelet op de hem ruim toekomende beoordelingsvrijheid, mag baseren op veronderstellingen omtrent het algemeen belang en de effectiviteit van de daarvoor gekozen oplossing. Dat is slechts anders indien de veronderstellingen waarop de wetgever zijn keuzes baseert, evident onredelijk zijn.

Het Hof stelt voorop dat in de parlementaire geschiedenis van de Wmw II als primaire doelstelling van de verhuurderheffing het genereren van inkomsten is genoemd. Daarbij is voor een verhuurderheffing gekozen omdat een belasting op de waarde van onroerende zaken het minst verstorende effect heeft op het bruto binnenlands product per hoofd van de bevolking. Daarnaast streeft de wetgever er met deze heffing naar om op een robuuste, stabiele wijze een algehele verbreding van de Nederlandse belastinggrondslag te realiseren. De wetgever heeft tevens aangegeven dat de verhuurderheffing onderdeel is van een pakket maatregelen, dat is gericht op een betere werking van de woningmarkt en moet worden bezien tegen de achtergrond dat de verhuurderheffing een belangrijk element vormt van het geheel van maatregelen die in het Regeer- en Gedoogakkoord, het Begrotingsakkoord 2013 en het Woonakkoord zijn opgenomen voor de woningmarkt met als doel deze beter te laten functioneren via een evenwichtig pakket maatregelen voor zowel het koop- als het huursegment. (Kamerstukken II 2013/14, 33 756, nr. 3, p. 2-6).

De wetgever heeft bij de doelstellingen van Wmw II oog gehad voor de bescherming van individuele rechten. Bij de keuze voor de onderhavige heffing is meegewogen het rijksbeleid ten aanzien van gereguleerde woningen, waardoor voor verhuurders een stabiele woningmarkt met gewaarborgde inkomsten is gecreëerd. Tegen deze achtergrond heeft de wetgever het redelijk geacht dat de verhuurders die profijt hebben van de aldus bevorderde stabiliteit van de markt en daarmee van gewaarborgde inkomsten, ook op die grond daaraan een bijdrage leveren (Kamerstukken II, vergaderjaar 2013–2014, 33 756, nr. 3, p. 6-7).

Het afromen van vermogen teneinde de woningcorporatiesector te verkleinen is in de parlementaire behandeling van Wmw II niet als doel genoemd en kan volgens het Hof ook niet worden afgeleid uit de passage in de memorie van toelichting waarin staat dat de extra inkomsten van verhuurders uit de huurverhogingen het mogelijk en verantwoord maken om de verhuurders te laten bijdragen aan de omvangrijke financiële problematiek van het Rijk (Kamerstukken II, vergaderjaar 2013-2014, 33 756, nr. 3, p. 7). Evenmin is sprake van systematische dan wel indirecte onteigening van bezit. De verkoop van onroerende zaken is door de Minister voor Wonen en Rijksdienst slechts genoemd in het kader van mogelijkheden om te sturen op opbrengsten en uitgaven teneinde de verhuurderheffing te betalen (Kamerstukken II, vergaderjaar 2013-2014, 33 756, nr. 3, p. 5).

Voor zover belanghebbende betoogt dat de verhuurderheffing volgens de wetgever (steeds) opgebracht zou kunnen worden door extra huurverhogingen, berust dat op een onjuiste veronderstelling. De door de wetgever beoogde koppeling tussen de verhuurderheffing en de mogelijkheid om die heffing door middel van huurverhoging te compenseren is minder direct dan belanghebbende heeft gesteld.

Uit de parlementaire geschiedenis van de Wmw II volgt dat de wetgever bewust heeft gekozen voor verhuurders van meer dan tien huurwoningen in de gereguleerde sector vanwege het geheel van overheidsmaatregelen die in het verleden genomen zijn of nog genomen zouden worden. Dit leidt het Hof af uit onder andere de volgende passage uit de parlementaire geschiedenis:

Daarbij was de wetgever zich volgens het Hof ervan bewust dat de verhuurderheffing niet noodzakelijk volledig uit huurverhoging zou kunnen worden opgebracht. Uit de parlementaire geschiedenis volgt immers dat de wetgever overwogen heeft dat verhuurders over andere manieren om de verhuurderheffing op te vangen zouden kunnen beschikken dan door het maximeren van huuropbrengsten:

De vraag of de verhuurderheffing kan worden opgebracht uit verhoging van huren (verruiming huurbeleid) is volgens het Hof door de wetgever dan ook meer bezien op macroniveau dan op het niveau van een individuele verhuurder:

Het Hof is, anders dan belanghebbende, van oordeel dat de fiscale wetgever niet had behoren te onderzoeken in hoeverre het huurbeleid daadwerkelijk de veronderstelde ruimte in huurstijging kon bieden. De fiscale wetgever mag zich, zoals vooropgesteld, gelet op de hem toekomende beoordelingsvrijheid, baseren op veronderstellingen omtrent het algemeen belang en de effectiviteit van de daarvoor gekozen oplossing. Dat is, zoals reeds hiervoor is overwogen, slechts anders indien de veronderstellingen waarop de wetgever zijn keuzes baseert, evident onredelijk zijn. Daarvan is volgens het Hof geen sprake, althans belanghebbende heeft zulks niet aannemelijk gemaakt.

De Inspecteur heeft terecht betoogd dat in de afgelopen jaren verschillende verstrekkende hervormingsplannen zijn voorgesteld om de (sociale) woningmarkt te hervormen. Uiteindelijk is na veel discussie de verhuurderheffing in 2013 ingevoerd. Het Hof komt dan ook tot de slotsom dat voor het jaar 2014 de verhuurderheffing voldoende voorzienbaar was.

Uit de wetsgeschiedenis (Kamerstukken II, vergaderjaar 2013-2014, 33 756, nr. 3, p. 5) volgt dat de wetgever ervan is uitgegaan dat de sector zich zal aanpassen aan de gewijzigde regelgeving en maatregelen zal nemen om de omzet te verhogen en/of de kosten te verlagen. Uit de door belanghebbende genoemde onderzoeken kan niet worden afgeleid dat een deel van de sector met een structureel verliesgevende positie wordt geconfronteerd. Ook uit de evaluatie van de verhuurderheffing volgt niet dat de verhuurderheffing niet zou kunnen worden opgebracht.

Het Hof is van oordeel dat belanghebbende met al wat zij heeft aangevoerd, niet aannemelijk heeft gemaakt dat de invoering van de verhuurderheffing evident van enige redelijke grond is ontbloot of dat aan de Wmw II veronderstellingen ten grondslag liggen die van elke redelijke grond zijn ontbloot. Uit al hetgeen hiervoor is overwogen concludeert het Hof dat de wetgever zich voldoende rekenschap heeft gegeven van de mogelijke gevolgen van de verhuurderheffing voor verhuurders. Hier doet niet aan af dat een verhuurder in de gereguleerde sector ook aan andere wet- en regelgeving dient te voldoen. Op het niveau van de regelgeving bestaat derhalve een ‘fair balance’ tussen de gebruikte middelen en het doel dat met de verhuurderheffing is nagestreefd.

Gelet op het voorgaande dient Vraag I ontkennend te worden beantwoord.

Bij de beantwoording van deze vraag staat de uitleg van het begrip “voor verhuur bestemd” als bedoeld in artikel 1.2, eerste lid, onderdeel e, van de Wet Wmw II centraal.

De Hoge Raad heeft in zijn arrest van 17 augustus 2018, nr. 17/04317, ECLI:NL:HR:2018:1313, in dat verband - onder meer - het volgende overwogen:

Het Hof leidt uit voornoemd arrest van 17 augustus 2018, nr. 17/04317 af dat woningen die op de peildatum niet (meer) te huur worden aangeboden, niet (of niet meer) kunnen worden aangemerkt als voor verhuur bestemd als bedoeld in artikel 1.2, eerste lid, onderdeel e, van de Wet Wmw II.

De Inspecteur heeft geen concrete feiten en/of omstandigheden gesteld of aannemelijk gemaakt die een uitzondering op deze regel rechtvaardigen. Dat betekent dat de twintig op de peildatum 1 januari 2014 leegstaande en voor verkoop of sloop bestemde woningen die na 31 augustus 2014 maar vóór 31 december 2014 zijn verkocht of gesloopt en die, zoals tussen partijen niet in geschil is, op de peildatum niet te huur zijn aangeboden, geen onderdeel uitmaken van de heffingsgrondslag voor de verhuurderheffing 2014.

Gelet op het voorgaande dient ook Vraag II ontkennend te worden beantwoord.

Gelet op het vorenstaande dient zowel het hoger beroep van belanghebbende als het hoger beroep van de Inspecteur ongegrond te worden verklaard.

Er zijn geen redenen aanwezig om te gelasten dat de Inspecteur aan belanghebbende het door haar betaalde griffierecht van € 501 geheel of gedeeltelijk vergoedt.

Aangezien de uitspraak van de Rechtbank in stand blijft, wordt ter zake van het door de Inspecteur ingestelde hoger beroep alsnog een griffierecht geheven van € 501.

Er zijn geen redenen aanwezig voor een veroordeling in de proceskosten als bedoeld in artikel 8:75 van de Algemene wet bestuursrecht.