Hoge Raad, 30-06-2000, AA6341, C98/365HR

30 juni 2000

Eerste Kamer

Nr. C98/365HR

Hoge Raad der Nederlanden

Arrest

[De vrouw],

wonende te [woonplaats],

EISERES tot cassatie,

advocaat: mr. E. van Staden ten Brink,

de gezamenlijke erfgenamen van [de man],

laatstelijk gewoond hebbend te [woonplaats],

VERWEERDERS in cassatie,

advocaat: mr. L. van Heijningen.

[De man] - heeft bij exploit van 23 oktober 1996 eiseres tot cassatie - verder te noemen: de vrouw - in kort geding gedagvaard voor de President van de Rechtbank te Assen en gevorderd de vrouw te veroordelen tot betaling aan de man binnen acht dagen na betekening van het vonnis van een bedrag van ƒ 57.077,--, vermeerderd met de wettelijke rente over dit bedrag vanaf 16 augustus 1993.

De vrouw heeft de vordering bestreden en in reconventie gevorderd de man te veroordelen om aan haar te betalen een bedrag van ƒ 36.749,-- met de wettelijke rente daarover vanaf 6 november 1996.

De man heeft in reconventie de vordering van de vrouw bestreden.

De President heeft bij vonnis van 12 november 1996 in conventie de vrouw veroordeeld om aan de man te betalen een bedrag van ƒ 51.208,-- met de wettelijke rente daarover vanaf 16 augustus 1993 en in reconventie de man veroordeeld om aan de vrouw te betalen ƒ 12.898,88, vermeerderd met de wettelijke rente over dit bedrag vanaf 6 november 1996. Het meer of anders in conventie en in reconventie gevorderde heeft de President afgewezen.

Nadat de man op 8 november 1996 was overleden hebben verweerders in cassatie - verder te noemen: de erven van de man - de procedure overgenomen.

Tegen het zowel in conventie als in reconventie gewezen vonnis heeft de vrouw hoger beroep ingesteld bij het Gerechtshof te Leeuwarden.

Het Hof heeft bij tussenarrest van 8 oktober 1997 de erven van de man in de gelegenheid gesteld een verklaring van erfrecht betreffende diens nalatenschap in het geding te brengen en bij eindarrest van 9 september 1998 het kort geding vonnis waarvan beroep bekrachtigd.

Het eindarrest van het Hof is aan dit arrest gehecht.

Tegen het eindarrest van het Hof heeft de vrouw beroep in cassatie ingesteld. De cassatiedagvaarding is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.

De erven van de man hebben geconcludeerd tot verwerping van het beroep.

De zaak is voor partijen toegelicht door hun advocaten.

De conclusie van de Advocaat-Generaal Langemeijer strekt tot vernietiging van het bestreden arrest en tot verwijzing van de zaak naar een ander Hof.

3.2 In het onderhavige kort geding heeft de man een bedrag van ƒ 57.077,--, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf 16 au-gustus 1993, gevorderd, stel-lende dat hij over de periode van 1 januari 1988 tot en met oktober 1994 te veel alimentatie aan de vrouw heeft betaald en dat hij gezien zijn slechte gezond-heidstoestand een spoedeisend belang heeft bij zijn vordering. In reconventie heeft de vrouw uit hoofde van gedeeltelijke boedelscheiding een bedrag van ƒ 23.850,--, en ter zake van haar aandeel in het pensioen van de man een bedrag van ƒ 12.898,88 gevorderd. In conventie heeft zij erkend dat de man te veel alimentatie heeft be-taald, maar de hoogte van het gevorderde bedrag bestreden.

De President heeft bij vonnis van 12 november 1996, na te hebben overwogen dat het spoedeisend belang niet is betwist en voor hem voldoende vaststaat, de vordering van de man toe-gewe-zen tot een bedrag van ƒ 51.208,--, en in reconventie de man veroordeeld tot betaling van het door de vrouw ter zake van haar aandeel in het pensioen van de man gevorderde bedrag van ƒ 12.898,88, een en ander met wettelijke rente.

De vrouw is van dit vonnis in hoger beroep gekomen, met dagvaarding van de gezamenlijke erfgenamen van de man, die kort vóór het vonnis van de President was overleden. Nadat de erfgenamen ingevolge het tussenarrest van het Hof van 8 okto-ber 1997 een verklaring van erfrecht in het geding hadden ge-bracht, heeft het Hof in zijn eindarrest van 9 september 1998 overwogen dat op basis van de overgelegde verklaring van erf-recht [de vriendin van de overleden man], wonende in Thailand, gerechtigd is als enige erfgenaam van de man de onderhavige procedure te voeren (rov. 3). Vervolgens heeft het Hof het vonnis van de President bekrachtigd.

3.4.2 In haar eerste appelgrief heeft de vrouw aangevoerd dat de President ten onrechte heeft aangenomen dat een spoed-eisend belang bestond. Onderdeel 4 neemt met juistheid tot uitgangspunt dat in hoger beroep niet beslissend is of in eer-ste aanleg al dan niet terecht een spoedeisend belang aanwezig is geacht, maar dat het erom gaat of ook in hoger beroep nog een spoedeisend belang bestaat. Deze vraag heeft het Hof onder ogen gezien en bevestigend beant-woord in rov. 6 van zijn eind-arrest.

Voor zover het Hof aan dit oordeel ten grondslag heeft ge-legd dat "voor het instellen van een (aanzienlijke) geldvorde-ring in kort geding een financiële noodsituatie aan de kant van de eiser geen vereiste is", heeft het miskend dat zulks, ofschoon op zich zelf juist, niet redengevend is voor het be-staan van een spoedeisend belang. De in onderdeel 5 vervatte motiveringsklacht is derhalve gegrond.

In het vervolg van zijn rov. 6 heeft het Hof, kennelijk ter nadere onder-bouwing van zijn oordeel dat een spoedeisend belang bestaat, overwogen dat de erven van de man grote kosten hebben moeten maken in verband met zijn overlijden en dat ge-heel niet terzake doet dat de nalatenschap onder bewind is ge-steld. Aldus overwegende heeft het Hof zijn oordeel ontoerei-kend gemoti-veerd, nu zonder nadere motivering niet begrijpe-lijk is waarom de enkele om-standigheid dat grote kosten zijn gemaakt ertoe moet leiden dat [de vriendin van de overleden man] met spoed de beschik-king krijgt over de nalatenschap, noch op grond waarvan [de vriendin van de overleden man], als de vordering zou worden toegewezen, ondanks de onderbewind-stelling van de nalatenschap toch op korte termijn over de goederen van de nalatenschap zou kunnen beschikken. De onderdelen 6 en 7 die hierover klagen treffen derhalve doel.

De Hoge Raad:

vernietigt het arrest van het Gerechtshof te Leeuwarden van 9 septem-ber 1998;

verwijst het geding naar het Gerechtshof te Arnhem ter verdere behan-deling en beslissing;

veroordeelt de erven van de man in de kosten van het ge-ding in cassatie, tot op deze uitspraak aan de zijde van de vrouw begroot op ƒ 1.467,75 aan ver-schotten en ƒ 3.500,-- voor salaris.