Hoge Raad, 23-01-2004, AI0670, 37893

Nr. 37.893

23 januari 2004

EC

Aan belanghebbende is voor het jaar 1990 een aanslag in de vennootschapsbelasting opgelegd naar een belastbaar bedrag van ƒ 65.455.000 met toepassing van een aftrek ter voorkoming van dubbele belasting van ƒ 19.818.358, welke aanslag, na daartegen gemaakt bezwaar, bij uitspraak van de Inspecteur is gehandhaafd.

Belanghebbende is tegen de uitspraak van de Inspecteur in beroep gekomen bij het Hof.

Het Hof heeft de uitspraak van de Inspecteur vernietigd en de aanslag verminderd tot een bedrag van ƒ 16.000. De uitspraak van het Hof is aan dit arrest gehecht.

De Staatssecretaris heeft tegen de uitspraak van het Hof beroep in cassatie ingesteld. Het beroepschrift in cassatie is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.

Belanghebbende heeft een verweerschrift ingediend. Zij heeft tevens incidenteel beroep in cassatie ingesteld. Het incidentele beroepschrift is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.

De Staatssecretaris heeft in het principale beroep een conclusie van repliek ingediend en het incidentele beroep beantwoord.

Belanghebbende heeft in het principale beroep een conclusie van dupliek ingediend en in het incidentele beroep een conclusie van repliek.

De Staatssecretaris heeft in het incidentele beroep een conclusie van dupliek ingediend.

De Advocaat-Generaal Th. Groeneveld heeft op 27 juni 2003 geconcludeerd tot ongegrondverklaring van zowel het principale als het incidentele beroep.

Beide partijen hebben schriftelijk op de conclusie gereageerd.

3.1.1. In cassatie kan van het volgende worden uitgegaan.

Belanghebbende is een in Nederland gevestigde vennootschap die deel uitmaakt van de X-groep (hierna: de Groep). Alle aandelen in belanghebbende werden in het onderhavige jaar gehouden door AB H (hierna: AB), een in Zweden gevestigde vennootschap.

"... Het is (belanghebbende) toegestaan eventuele wisselkoers risico's middels overeenkomsten met derden en/of gelieerde vennootschappen af te dekken.

... Met inachtneming van het bovenstaande verzoek ik u het volgende te bevestigen:

I. op basis van artikel 4 lid 2 van het Nederlands-Zwitserse belastingverdrag zal de vennootschap een vaste inrichting hebben in Zwitserland. De vaste inrichting zal bestaan uit de financiële activiteiten zoals boven omschreven. De vaste inrichting zal boekhouden in Zwitserse francs;

II. de winst door de vennootschap behaald met deze financieringsactiviteiten zal voor 90% worden toegerekend aan de vaste inrichting. Als gevolg hiervan wordt 10% van de winst van de vennootschap ter belastingheffing toegewezen aan Nederland, hetwelk als een "at arm's length" toerekening wordt beschouwd;

... IV. het op voet van het bovenstaande aan te geven belastbaar bedrag zal echter jaarlijks ten minste worden gesteld op fl. 50.000,= tenzij de vennootschap in enig jaar geen enkele functie als

financieringsmaatschappij vervult".

3.1.4. Op 31 maart 1989 heeft belanghebbende van AB verkregen een vordering op de tot de Groep behorende vennootschap J Inc. (hierna: Inc.). Deze vordering luidde in US dollars en bedroeg US$ 295.000.000. De tegenwaarde in guldens bedroeg ten tijde van de verkrijging ƒ 620.000.000. Deze vordering ging behoren tot het vermogen van de vaste inrichting van belanghebbende in Zwitserland.

AB had de vordering op Inc. gefinancierd met een banklening van eveneens US$ 295.000.000. Ter zake van de verkrijging van de vordering op Inc. werd belanghebbende renteloos een bedrag van ƒ 620.000.000 schuldig aan AB. Deze schuld is in 1990 omgezet in aandelenkapitaal van belanghebbende.

4.1. Het Hof heeft geoordeeld dat de vermogensbestanddelen die voortvloeien uit de op 29 maart 1989 overeengekomen swap tot het vermogen van de Zwitserse vaste inrichting van belanghebbende behoorden. Het Hof heeft aan dit oordeel ten grondslag gelegd dat belanghebbende feitelijk al haar financieringsactiviteiten tot het vermogen van de Zwitserse vaste inrichting rekende, dat de vordering op Inc. waarop de swap zag tot het vermogen van die vaste inrichting behoorde en dat deze toerekening in overeenstemming is met de gesloten winstvaststellingsovereenkomst.

Middel I komt tegen dit oordeel op met een aantal rechts- en motiveringsklachten.

4.2.2. Voorts stelt het middel dat de swap ook betrekking heeft op de schuld van belanghebbende aan haar moedermaatschappij, aangegaan ter verkrijging van de vordering op Inc. en dat die schuld niet tot het vermogen van de vaste inrichting behoorde.

Dit betoog gaat reeds niet op omdat de schuld is aangegaan ter verkrijging van de aan de vaste inrichting toe te rekenen vordering op Inc. en - anders dan waarvan partijen zijn uitgegaan - mitsdien een zodanige schuld tot het vermogen van die vaste inrichting behoort. Ook in zoverre faalt het middel.

4.4. Ten overvloede wordt nog het volgende overwogen.

Indien, zoals in het onderhavige geval, een vordering in een vreemde valuta tegenover een schuld in dezelfde valuta staat, treedt bij wijziging van de koers van die valuta per saldo geen vermogensmutatie op en zal mitsdien een wijziging van de waardering met betrekking tot de valutakoers van de schuld en de vordering niet los van elkaar mogen plaatsvinden. Dit is niet anders indien de looptijd van de schuld en de vordering niet gelijk zijn aan elkaar. Weliswaar zal ten gevolge van het niet gelijk lopen van de looptijden van de vordering en de schuld uiteindelijk een niet-gedekte valutapositie ontstaan, dit rechtvaardigt niet reeds in de jaren waarin wel een zodanige positie bestaat een verlies of een winst te nemen die gecompenseerd wordt door een even grote winst, respectievelijk even groot verlies op de tegengestelde valutapositie. Het valutarisico ontstaat pas nadat na aflossing van de schuld of na inning van de vordering de valutapost niet langer gesloten is.

De Hoge Raad:

verklaart zowel het principale beroep van de Staatssecretaris als het incidentele beroep van belanghebbende ongegrond, en

veroordeelt de Staatssecretaris van Financiën in de kosten van het geding in cassatie aan de zijde van belanghebbende, vastgesteld op de helft van € 2898, derhalve € 1449, voor beroepsmatig verleende rechtsbijstand, en wijst de Staat aan als de rechtspersoon die deze kosten moet vergoeden.