Hoge Raad, 22-12-2006, AQ7098, 39261

Nr. 39.261

22 december 2006

MvA

Aan belanghebbenden zijn ter zake van de verkrijging uit de nalatenschap van A, overleden op 9 december 1997, vier op één aanslagbiljet verenigde aanslagen in het recht van successie opgelegd naar een verkrijging van telkens ƒ 356.984, welke aanslagen, na daartegen gemaakt bezwaar, bij uitspraak van de Inspecteur zijn verminderd tot aanslagen naar een verkrijging van telkens ƒ 351.684.

Belanghebbenden zijn tegen die uitspraak in beroep gekomen bij het Hof.

Het Hof heeft het beroep gegrond verklaard, en de uitspraak van de Inspecteur alsmede de aanslagen vernietigd. De uitspraak van het Hof is aan dit arrest gehecht.

De Staatssecretaris van Financiën heeft tegen 's Hofs uitspraak beroep in cassatie ingesteld.

Belanghebbenden hebben een verweerschrift ingediend. Zij hebben tevens incidenteel beroep in cassatie ingesteld.

Het beroepschrift in cassatie en het geschrift waarbij incidenteel beroep in cassatie is ingesteld, zijn aan dit arrest gehecht en maken daarvan deel uit.

De Staatssecretaris heeft het incidentele beroep beantwoord.

De Advocaat-Generaal P.J. Wattel heeft op 7 juli 2004 in het principale beroep in cassatie primair geconcludeerd tot ongegrondverklaring en subsidiair tot het stellen van prejudiciële vragen aan het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschap, en in het incidentele beroep in cassatie tot ongegrondverklaring.

De Staatssecretaris heeft schriftelijk op de conclusie gereageerd.

Partijen hebben, na daartoe door de Griffier in de gelegenheid te zijn gesteld, elk een schriftelijke reactie ingezonden naar aanleiding van het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen (hierna: HvJ EG) van 23 februari 2006, Van Hilten-van der Heijden, C-513/03, BNB 2006/194 (hierna: het arrest Van Hilten-van der Heijden).

4.2. In zijn arrest Van Hilten-van der Heijden heeft het HvJ EG geoordeeld (punt 45) dat de bepaling van artikel 3, lid 1, SW geen beperking vormt van het kapitaalverkeer.

Gelet op dit arrest van het HvJ EG is 's Hofs andersluidende oordeel in de onderhavige zaak onjuist.

Dat het in de onderhavige zaak gaat om een situatie waarbij twee lidstaten zijn betrokken, en in het arrest Van Hilten-van der Heijden om een situatie waarbij een niet-EG-land was betrokken, maakt gelet op artikel 73B EG-Verdrag (thans: artikel 56 EG), dat immers beide situaties bestrijkt, en gelet op de overwegingen van het HvJ EG in genoemd arrest geen verschil.

Het middel is derhalve gegrond.

4.3. Belanghebbenden hebben voor het Hof aangevoerd dat het bepaalde in artikel 3, lid 1, SW in strijd is met het ingevolge artikel 8A EG-Verdrag (thans, na wijziging, artikel 18 EG) aan het burgerschap van de Europese Unie verbonden recht op verblijf in een andere lidstaat, dan wel in strijd is met het algemene discriminatieverbod van artikel 6 EG-Verdrag (thans artikel 12 EG).

Naar redelijkerwijs niet voor twijfel vatbaar is, zijn deze opvattingen onjuist.

Het HvJ EG heeft in zijn arrest Van Hilten-van der Heijden - na te hebben vooropgesteld (punt 36) dat de directe belastingen weliswaar tot de bevoegdheid van de lidstaten behoren, doch dat deze laatsten niettemin verplicht zijn die bevoegdheid in overeenstemming met het gemeenschapsrecht uit te oefenen - in punt 47 overwogen:

"Voorzover ingezetenen die onderdaan zijn van de betrokken lidstaat, ten gevolge van een nationale wetgeving als de litigieuze anders worden behandeld dan ingezetenen die onderdaan zijn van andere lidstaten, zij opgemerkt dat dergelijke - met de verdeling van de fiscale bevoegdheid samenhangende - differentiaties niet kunnen worden geacht discriminaties op te leveren die uit hoofde van artikel 73 B van het Verdrag verboden zijn. Bij gebreke van unificatie of harmonisatie op gemeenschapsniveau vloeien zij immers voort uit de bij de lidstaten berustende bevoegdheid, eenzijdig of in verdragen de criteria voor de verdeling van hun heffingsbevoegdheid vast te stellen [waarna het HvJ EG verwijst naar zijn arresten van 12 mei 1998, Gilly, C-336/96, Jurispr. blz. I-2793, punt 30, en van 21 september 1999, Saint-Gobain ZN, C-307/97, Jurispr. blz. I-6161, punt 57]."

Deze redengeving geldt evenzeer met betrekking tot de vragen of de onderwerpelijke regeling een discriminatie oplevert die in strijd is met artikel 6 EG-Verdrag (thans artikel 12 EG) of artikel 8A EG-Verdrag (thans, na wijziging, artikel 18 EG).

Ook de hoedanigheid van burger van de Europese Unie brengt niet mede dat Nederlandse onderdanen die hun woonplaats naar een andere lidstaat hebben verlegd, er aanspraak op kunnen maken dat hun nalatenschap uitsluitend met successierecht wordt belast op grond van de eventueel gunstiger wetgeving van hun nieuwe woonstaat; de Hoge Raad onderschrijft het betoog van de Advocaat-Generaal Léger in zijn conclusie voor het arrest Van Hilten-van der Heijden, punten 75 t/m 81.

Opmerking verdient dat indien wordt gekeken naar de gevolgen voor belanghebbenden, de in Nederland wonende kinderen van erflater, die ieder een deel van zijn nalatenschap hebben verkregen, geen discriminatie geconstateerd kan worden, reeds omdat zij - door verrekening bij de heffing in Nederland van het door hen verschuldigde Belgische successierecht - niet als gevolg van de onderwerpelijke regeling zwaarder worden belast dan wanneer erflater in Nederland was blijven wonen. De in België wonende weduwe van erflater, ook verkrijger, is aan Nederland geen successierecht verschuldigd (en is dan ook geen partij in dit geding).

De Hoge Raad:

verklaart het incidentele beroep van belanghebbenden ongegrond,

verklaart het principale beroep van de Staatssecretaris van Financiën gegrond,

vernietigt de uitspraak van het Hof, behoudens de beslissing omtrent het griffierecht, en

verwijst het geding naar het Gerechtshof te Arnhem ter verdere behandeling en beslissing van de zaak met inachtneming van dit arrest.