Hoge Raad, 06-12-2013, ECLI:NL:HR:2013:1436, 12/00252

Belanghebbende, in 2005 woonachtig in Nederland, heeft in de jaren 1990 tot en met 1992 postdoctoraal wetenschappelijk onderzoek verricht aan [A] (hierna: [A]) in het Verenigd Koninkrijk. Hij ontving in dit kader een studiebeurs van [B] (hierna: [B]). Belanghebbende was gedurende deze jaren niet in Nederland woonachtig, maar hetzij in België, hetzij in het Verenigd Koninkrijk.

Belanghebbende was niet bij [A] of [B] in dienstbetrekking.

Belanghebbende heeft voordat hij zijn onderzoekswerkzaamheden aan [A] aanving een verklaring ondertekend waarin hij afstand heeft gedaan van eventuele octrooien of patentrechten voortvloeiende uit zijn werk.

[A] heeft nadat belanghebbende zijn werkzaamheden bij dat instituut had beëindigd, patenten verkregen voor uitvindingen die (deels) het resultaat waren van onderzoeksprojecten waarbij belanghebbende betrokken was. Commercialisering van deze patenten heeft [A] aanleiding gegeven tot het, op onregelmatige basis, betalen van bedragen aan belanghebbende in de jaren 2000 en volgende. Belanghebbende werd per brief op de hoogte gesteld van de bedragen die hem werden toegekend. In de brieven worden de betalingen steeds aangemerkt als “Awards to inventors” of “ATI”.

De Inspecteur heeft bij het opleggen van de onderhavige aanslag ter zake van de zojuist bedoelde betalingen € 133.948 geteld bij belanghebbendes inkomen uit werk en woning.

Het Hof heeft daartoe geoordeeld dat de door [A] gedane betalingen naar Nederlands recht belast zijn als resultaat uit overige werkzaamheden. Belanghebbendes activiteiten bij [A] vonden naar het oordeel van het Hof plaats in het economische verkeer. De omstandigheid dat deze activiteiten voor belanghebbende leerzaam waren, en in die zin het karakter van een studie hadden en niet van een commerciële activiteit, maakt dat niet anders. Het Hof heeft verder geoordeeld dat belanghebbende geen feiten aannemelijk heeft gemaakt op grond waarvan kan worden geoordeeld dat in het onderhavige geval zich één van de uitzonderingen voordoet als omschreven in het arrest van de Hoge Raad van 14 april 1993, nr. 28847, BNB 1993/203.

Het Hof heeft voorts belanghebbendes subsidiaire standpunt verworpen. Dit standpunt hield in dat, zo al sprake is van belastbare baten, de heffingsbevoegdheid met betrekking tot die baten op grond van artikel 12, lid 3, in verbinding met artikel 14 van het Belastingverdrag Nederland-Verenigd Koninkrijk van 7 november 1980 (hierna: het Verdrag) exclusief toekomt aan het Verenigd Koninkrijk, aangezien sprake zou zijn van aan een vast middelpunt in het Verenigd Koninkrijk toerekenbare royalty’s. Het Hof heeft geoordeeld dat artikel 12, lid 3, van het Verdrag niet van toepassing is, reeds omdat in het onderhavige geval niet is voldaan aan de voorwaarde dat het recht op de zaak uit hoofde waarvan de royalty’s verschuldigd zijn, behoort tot het beroepsvermogen van een vast middelpunt in het Verenigd Koninkrijk. Aangezien zowel artikel 12, lid 1, van het Verdrag (royalty’s) als artikel 21, lid 1, van het Verdrag (overige inkomsten) het heffingsrecht exclusief toekent aan de woonstaat en belanghebbende in het onderhavige jaar in Nederland woonachtig is, behoeft volgens het Hof de vraag welke bepaling van toepassing is, geen behandeling.

Bij de beoordeling van het tweede middel, dat is gericht tegen ’s Hofs oordeel dat het heffingsrecht op grond van het Verdrag aan Nederland toekomt, wordt het volgende vooropgesteld.

Volgens artikel 12, lid 2, van het Verdrag worden als royalty’s aangemerkt de betalingen die worden gedaan voor het gebruik van, of het recht van gebruik van de in die bepaling genoemde zaken en rechten. Uit de hiervoor in 3.1.3 en 3.1.4 weergegeven feitelijke uitgangspunten volgt dat belanghebbende eventuele uit het wetenschappelijk onderzoek voortspruitende uitvindersrechten voor de aanvang van zijn onderzoekswerkzaamheden heeft afgestaan aan [A] en dat [A] kon beslissen over de commercialisering daarvan. Onder deze omstandigheden kunnen de door [A] in het onderhavige jaar gedane betalingen niet worden aangemerkt als royalty’s in de zin van artikel 12 van het Verdrag.

De uitspraak van het Hof en de stukken van het geding laten geen andere conclusie toe dan dat belanghebbende de desbetreffende werkzaamheden in de jaren 1990 tot en met 1992 bij [A] in het Verenigd Koninkrijk heeft verricht en hij die werkzaamheden niet heeft verricht in het kader van een dienstbetrekking. Uit een en andere volgt dat de door [A] betaalde bedragen moeten worden aangemerkt als een voordeel verkregen ter zake van ‘andere werkzaamheden van zelfstandige aard’ in de zin van artikel 14 van het Verdrag en dat – voor de toepassing van het Verdrag in het onderhavige jaar - belanghebbende die werkzaamheden in het Verenigd Koninkrijk heeft verricht vanuit een vast middelpunt.

Ingevolge artikel 14, lid 1, van het Verdrag zijn voordelen uit zelfstandige arbeid slechts in de woonstaat belastbaar, tenzij in het andere land sprake is van een vast middelpunt. In het laatste geval mogen de voordelen in het andere land (de bronstaat) worden belast, maar slechts in zoverre als zij aan dat vaste middelpunt kunnen worden toegerekend.