Hoge Raad, 14-02-2014, ECLI:NL:HR:2014:284, 12/04529

Belanghebbende is geboren [in] 1984 en heeft de Nederlandse nationaliteit. Bij het bereiken van de vijftienjarige leeftijd op 13 maart 1999 maakte zij in Nederland deel uit van het gezin van haar moeder (hierna: de moeder), die ook de Nederlandse nationaliteit heeft. Vanaf 3 juli 2007 is belanghebbende geen inwonend gezinslid meer van haar moeder. In de periode van 13 maart 1999 tot 3 juli 2007 heeft zij in Nederland geen werkzaamheden in dienstbetrekking of als zelfstandige verricht. Zij heeft toen evenmin een Nederlandse socialeverzekeringsuitkering ontvangen.

De moeder is vanaf 25 oktober 1999 tot 6 oktober 2002 werkzaam geweest bij het International Criminal Tribunal for Rwanda (hierna: ICTR). Vanaf 7 oktober 2002 werkt zij als lid van de administratieve en technische staf bij het International Criminal Tribunalfor the former Yugoslavia (hierna: ICTY).

De moeder neemt op grond van haar werkzaamheden voor deze tribunalen deel in het pensioenfonds van de Verenigde Naties. Als kind van een medewerkster van deze tribunalen bouwt belanghebbende geen recht op een ouderdomspensioen op bij dit pensioenfonds.

Belanghebbende heeft bij de SVB een overzicht gevraagd van haar verzekeringstijdvakken ingevolge de AOW.

De SVB heeft bij besluit van 6 november 2008 een overzicht aan belanghebbende verstrekt waarbij als niet verzekerde tijdvakken zijn aangemerkt:
25 oktober 1999 tot en met 31 augustus 2003, 8 september 2003 tot en met 4 juli 2004, 2 augustus 2004 tot en met 30 september 2005 en 1 november 2005 tot en met 2 juli 2007. Het tegen dat besluit gerichte bezwaar van belanghebbende is ongegrond verklaard omdat zij in die perioden niet verzekerd was ingevolge de AOW vanwege het bepaalde in artikel 6, lid 3, van de AOW in verbinding met artikel 14, lid 3, van het Besluit uitbreiding en beperking kring verzekerden volksverzekeringen 1999 (Stb. 1998,746; hierna: KB 746) en de van toepassing zijnde zetelovereenkomsten. Die zetelovereenkomsten zijn: het Verdrag tussen het Koninkrijk der Nederlanden en de Verenigde Naties betreffende de zetel van het Internationaal Tribunaal voor de vervolging van personen verantwoordelijk voor ernstige schendingen van het internationaal humanitair recht op het grondgebied van het voormalige Joegoslavië sedert 1991 (Trb. 1994, 189; hierna: de ICTY-zetelovereenkomst) en de Briefwisseling tussen het Koninkrijk der Nederlanden en de Verenigde Naties houdende een verdrag inzake de toepassing van het tussen Partijen gesloten Verdrag betreffende de zetel van het Internationaal Tribunaal voor het voormalige Joegoslavië, op de werkzaamheden en handelingen van het Internationaal Tribunaal voor Ruanda (Trb. 1996, 143, hierna: de ICTR-zetelovereenkomst).

Naar het oordeel van de Centrale Raad is geen sprake van discriminatie. Daartoe heeft de Centrale Raad overwogen dat de besluitgever in redelijkheid tot de aangevochten regeling in KB 746 heeft kunnen komen en dat de toepassing van de regeling door de SVB jegens belanghebbende niet van redelijke grond is ontbloot.

De Centrale Raad heeft voorts belanghebbendes beroep op artikel 1 van het EP afgewezen op de grond dat, zo er al sprake is van een aantasting van het genot van eigendom, die uitsluiting steunt op een wettelijke grondslag waarmee een legitiem doel wordt gediend en dat daardoor op belanghebbende niet een individuele en disproportionele last wordt gelegd.

Het middel stelt enkele vragen van uitleg van de ICTY-zetelovereenkomst aan de orde.

Voor zover het middel uitgaat van een andere rechtsopvatting dan hiervoor in onderdeel 3.5.2 weergegeven, faalt het daarom.

Dit brengt mee dat belanghebbende gedurende de hiervoor in onderdeel 3.1.5 vermelde tijdvakken door de hier toepasselijke zetelovereenkomsten was uitgesloten van de kring der verzekerden voor (onder meer) de AOW. Daarom faalt het middel voor zover het ervan uitgaat dat belanghebbende op grond van de op haar toepasselijke regeling(en) wel tot de kring der verzekerden behoorde.

Het middel betoogt verder dat uitsluiting van belanghebbende van de AOW-verzekering vanwege het feit dat haar moeder werkzaam is bij het ICTR en het ICTY, moet worden aangemerkt als discriminatie. Het middel wijst daartoe op het verschil in behandeling ten opzichte van personen die in vergelijkbare omstandigheden verkeren maar geen ouder hebben die bij een van deze tribunalen werkzaam is, en die wel tot de kring der verzekerden behoren.

Bij de beoordeling van dit betoog moet worden vooropgesteld dat het onderhavige onderscheid weliswaar wordt gemaakt in een volkenrechtelijke overeenkomst, maar dat Nederland ook bij het aangaan en toepassen van een dergelijke overeenkomst gehouden is tot nakoming van door hem aangegane verdragsverplichtingen die discriminatie verbieden (vgl. met betrekking tot verplichtingen op grond van het EVRM het arrest van het EHRM van 6 december 2012, Michaud tegen Frankrijk, nr. 12323/11, punt 10). De omstandigheid dat een onderscheid wordt gemaakt in een volkenrechtelijke overeenkomst, vormt op zichzelf ook geen rechtvaardiging voor dat onderscheid.

Verder moet worden vooropgesteld dat het hier een onderscheid betreft dat niet wordt gemaakt op grond van een aangeboren kenmerk van de betrokkene. Bij een regeling die op het gebied van de sociale zekerheid een dergelijk onderscheid maakt, is eerst sprake van discriminatie indien zij van redelijke grond is ontbloot. Dit laatste kan niet snel worden aanvaard.

Naar moet worden aangenomen is de regeling op grond waarvan niet alleen de medewerkers van het ICTY en het ICTR maar ook hun inwonende gezinsleden zonder eigen arbeidsinkomsten in Nederland zijn vrijgesteld van de verplichting tot betaling van socialeverzekeringspremies, in de betrokken zetelovereenkomsten opgenomen met het oog op de onafhankelijkheid van de betrokken medewerkers ten opzichte van de autoriteiten van het gastland in het belang van de goede taakuitoefening door het tribunaal. Van een dergelijke regeling op het gebied van de heffing van premies kan niet worden gezegd dat deze van redelijke grond is ontbloot. Als consequentie van een vrijstelling van premieheffing is in de onderhavige zetelovereenkomsten aanvaard dat de medewerkers en de betrokken gezinsleden tevens zijn uitgezonderd van de verplichte verzekering en daarmee van het recht op uitkeringen op grond van de Nederlandse sociale verzekeringen. Met deze koppeling wordt vermeden dat rechten op uitkeringen worden opgebouwd zonder mogelijkheid voor de Nederlandse overheid om daartegenover een financiële bijdrage van de betrokkene te verkrijgen in de vorm van premiebetaling. Ook van deze koppeling kan niet worden gezegd dat zij van redelijke grond is ontbloot.

Het middel is daarom ook ongegrond voor zover het betoogt dat in het onderhavige geval sprake is van discriminatie.

Tot slot houdt het middel in dat de uitsluiting van belanghebbende van de verplichte AOW-verzekering een inbreuk vormt op de door artikel 1 van het EP geboden bescherming van eigendom. Het middel betoogt daartoe dat de opbouw van een ouderdomspensioen onder de AOW moet worden aangemerkt als “possession” in de zin van artikel 1 van het EP.

Voor zover het middel betoogt dat artikel 1 van het EP meebrengt dat belanghebbende in de onderhavige tijdvakken in afwijking van de in Nederland geldende nationale en internationale regelgeving tot de kring der verzekerden voor de AOW dient te behoren, vindt het geen steun in het recht. De regeling van artikel 1 van het EP gaat niet zo ver dat de kring van verzekerden voor de sociale zekerheid in een verdragsluitende staat op grond daarvan moet worden uitgebreid tot (bepaalde) personen die volgens de aldaar geldende regels niet verzekerd zijn.

Het middel faalt eveneens voor zover daarmee wordt betoogd dat de onderhavige tijdvakken, ook als daarin voor belanghebbende geen sprake is van verzekering, toch niet mogen leiden tot een korting bij de berekening van een in de toekomst aan haar toe te kennen ouderdomspensioen op grond van de AOW. In zoverre gaat het om een klacht over schending van artikel 13 van de AOW, die valt buiten de reikwijdte van het bepaalde in artikel 53, lid 1, van die wet. Daarover mag de Hoge Raad niet oordelen.