Hoge Raad, 12-08-2016, ECLI:NL:HR:2016:1899, 15/01994

Belanghebbende woont in een gehuurde woning te [Z] (hierna: de woning).

Belanghebbende verricht als ondernemer werkzaamheden in de bouw. Werkzaamheden als acquisitie, het plannen van werkzaamheden en het bijhouden van de administratie worden door belanghebbende verricht in een kamer in de woning (hierna: de werkkamer). De werkkamer vormt niet een naar verkeersopvatting zelfstandig gedeelte van een woning (vgl. artikel 3.16, lid 1, aanhef, Wet IB 2001).

Partijen zijn voor het Hof bij wijze van vaststellingsovereenkomst tot overeenstemming gekomen dat het huurrecht van de woning volledig kan worden aangemerkt als keuzevermogen en dat het niet in strijd is met de redelijkheid dat belanghebbende het huurrecht in zijn geheel aanmerkt als ondernemingsvermogen.

In de aangifte voor de inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen voor het onderhavige jaar (2010) heeft belanghebbende ter zake van de werkkamer aanvankelijk € 902 aan huisvestingskosten in aanmerking genomen. Daarna heeft belanghebbende zich op het standpunt gesteld dat het volledige bedrag van de huisvestingskosten van € 9835 voor aftrek in aanmerking komt en dat op grond van artikel 3.19 Wet IB 2001 € 2700 als onttrekking voor privégebruik moet worden bijgeteld. De Inspecteur heeft € 902 in aftrek aanvaard.

Het Hof heeft geoordeeld dat het huurrecht geen bedrijfsmiddel vormt, waardoor niet wordt toegekomen aan de vraag of het huurrecht verplicht ondernemingsvermogen, verplicht privévermogen of keuzevermogen is.

Vervolgens heeft het Hof geoordeeld dat de kosten ter zake van de woning moeten worden aangemerkt als ondernemingskosten, voor zover deze verband houden met de werkkamer. Artikel 3.16 Wet IB 2001 staat volgens het Hof echter aan aftrek in de weg, aangezien de werkkamer naar verkeersopvatting niet een zelfstandig gedeelte van de woning vormt.

De klachten zijn gericht tegen onder meer de hiervoor in 2.3.1 en 2.3.2 vermelde oordelen van het Hof.

Een huurrecht is een vermogensrecht en daarmee een goed in de zin van artikel 3.1 BW en artikel 3.30, lid 1, Wet IB 2001. Dit brengt mee dat een huurrecht dat (mede) voor de ondernemingsuitoefening wordt gebruikt, ondernemingsvermogen kan vormen.

De etikettering van het huurrecht als ondernemingsvermogen leidt ertoe dat het gehele bedrag van de huur ten laste van de winst kan worden gebracht en dat daartegenover vanwege het privégebruik van de woning een volgens artikel 3.19, lid 1, Wet IB 2001 te bepalen bedrag aan de winst dient te worden toegevoegd. Deze bijtelling betreft mede de werkkamer. Ingevolge het vijfde lid van dit artikel, dat ook van toepassing is op “een door de onderneming gehuurde of gepachte onroerende zaak” (zie de passage uit de parlementaire behandeling, geciteerd in onderdeel 6.12 van de conclusie van de Advocaat-Generaal), blijft immers voor het bepalen van de onttrekking een werkruimte waarvan de kosten ingevolge artikel 3.16, lid 1, Wet IB 2001 niet aftrekbaar zouden zijn als die niet tot het ondernemingsvermogen zou behoren, onder de desbetreffende woning begrepen.

Gelet op artikel 3.19, lid 5, Wet IB 2001 dient artikel 3.16, lid 1, Wet IB 2001 aldus te worden gelezen dat onder "een tot zijn ondernemingsvermogen behorende woning" mede moet worden begrepen een tot het ondernemingsvermogen behorend huurrecht van een woning. Aangezien vaststaat dat het huurrecht ondernemingsvermogen vormt (zie hiervoor in 2.1.3), komt de in artikel 3.16, lid 1, Wet IB 2001 neergelegde aftrekbeperking niet aan de orde. De wetgever heeft kennelijk de niet-aftrekbaarheid van de werkruimte willen bewerkstelligen door de huurwaarde daarvan – als onderdeel van de forfaitaire bijtelling van artikel 3.19 Wet IB 2001 – als een onttrekking in aanmerking te nemen.