Hoge Raad, 25-11-2016, ECLI:NL:HR:2016:2668, 15/03778

Belanghebbende heeft ingevolge artikel 2, lid 1, van haar statuten ten doel het uitgeven van een nieuwsblad en het bevorderen van andere publiciteit ten dienste van het verkondigen van “de blijde boodschap van Jezus Christus zoals deze door de Katholieke Kerk wordt overgeleverd”.

Ingevolge artikel 2, lid 3, van haar statuten tracht belanghebbende haar doel onder meer te verwezenlijken door het vervaardigen, doen vervaardigen, uitgeven, verkopen en anderszins verspreiden van boeken, tijdschriften, brochures, geluidsdragers en audiovisuele geluidsdragers overeenkomstig de doelstelling van de stichting en door alle andere middelen die voor de verwerkelijking van haar doelstellingen dienstig kunnen zijn.

Belanghebbende geeft een weekblad uit met de naam ‘[J]’ (hierna: [J]). Het [J] kan tegen betaling worden verkregen door (proef)abonnementhouders en is gratis verkrijgbaar voor missionarissen en kloosterlingen. Tevens worden gratis exemplaren ter beschikking gesteld aan kerkparochies. Daarnaast zijn gedeelten van het [J] gratis terug te vinden op de website van belanghebbende. In 2013 hebben per maand 75.000 bezoekers de website bekeken.

Voor betalende abonnementhouders bedraagt de prijs voor het [J] in 2013 op jaarbasis € 118,50 en in 2014 € 120,95. Per 31 december 2011 bedroeg het aantal abonnementen 8959 en per 31 december 2012 8314. De abonnementsprijs is niet kostendekkend. Sinds haar oprichting in 1983 heeft belanghebbende ieder jaar verlies geleden met de door haar ontplooide activiteiten.

Voor de financiering van haar activiteiten wordt belanghebbende ondersteund door [X2] Stichting (hierna: de Stichting), statutair gevestigd te [Z]. Sinds de oprichting van belanghebbende heeft de Stichting een groot deel van de geldmiddelen, die zij verkrijgt uit fondsen, subsidies, schenkingen, erfstellingen en andere verkrijgingen, besteed ten behoeve van belanghebbende. In 2007 heeft belanghebbende een bijdrage van € 150.000 van de Stichting verkregen. Met ingang van 2008 is deze bijdrage € 175.000. In 2010 heeft de Stichting € 202.000 bijgedragen en in 2011 € 225.000. De Stichting heeft tevens gratis abonnementen op het [J] verstrekt aan personen die een abonnement niet kunnen betalen en zorgt door middel van incidentele giften voor de dekking van de exploitatietekorten van belanghebbende.

Belanghebbende heeft de Inspecteur op 28 februari 2013 verzocht te worden aangemerkt als algemeen nut beogende instelling (hierna: ANBI), op welk verzoek op 15 juli 2013 afwijzend is beslist.

Voor de Rechtbank en het Hof was in geschil of de Inspecteur belanghebbendes verzoek om te worden aangemerkt als ANBI terecht heeft afgewezen.

De Rechtbank heeft geoordeeld dat belanghebbende aan de voorwaarden voor een ANBI voldoet.

Het Hof heeft geoordeeld dat de door belanghebbende voor het [J] gehanteerde abonnementsprijs, gelet op de omvang en de verschijningsfrequentie, objectief beschouwd als een min of meer commercieel tarief moet worden aangemerkt. Daartoe heeft het Hof aannemelijk geacht dat de abonnees deze prijs ervaren als een in het economische verkeer min of meer normale, gebruikelijke prijs voor het blad. Dusdoende worden de consumptieve particuliere belangen van de abonnees gediend, aldus het Hof. Dat de exploitatie van het [J], bezien vanuit de uitgever, niet kostendekkend dan wel winstgevend is maar reeds vanaf de oprichting in 1983 (sterk) verlieslatend is, maakt dat naar het oordeel van het Hof niet anders.

Voorts heeft het Hof geoordeeld dat belanghebbendes kernactiviteit is het uitgeven van een weekblad tegen een min of meer commercieel tarief. Met het uitgeven van het [J] en andere gegevensdragers tegen min of meer commerciële tarieven houdt belanghebbende zich naar het oordeel van het Hof niet rechtstreeks en primair bezig met het verkondigen van de blijde boodschap van Jezus Christus. Belanghebbende voldoet daarmee naar het oordeel van het Hof niet aan de wettelijke eis dat zij met haar feitelijke werkzaamheden rechtstreeks en primair een algemeen nut dient te beogen.

Het eerste middel richt zich tegen ’s Hofs in 2.2.3 weergegeven oordeel dat belanghebbende de consumptieve particuliere belangen van de abonnees dient, omdat de voor het [J] gehanteerde abonnementsprijs als een min of meer commercieel tarief moet worden aangemerkt. Het middel slaagt. Het Hof heeft kennelijk en terecht tot uitgangspunt genomen dat voor het oordeel dat met de ontplooide werkzaamheden uitsluitend of nagenoeg uitsluitend het algemeen nut is beoogd in de zin van artikel 5b, lid 1, aanhef en letter a, onder 1o, AWR onder meer moet vaststaan dat belanghebbendes werkzaamheden rechtstreeks erop zijn gericht het algemeen nut te dienen. Beslissend voor de beantwoording van de vraag of activiteiten worden verricht tegen tarieven die commercieel van aard zijn, is echter niet hoe die tarieven ervaren worden door degenen die deze tarieven betalen, maar of de tariefstelling is gericht op het behalen van exploitatieoverschotten. De door het Hof aan zijn oordeel ten grondslag gelegde omstandigheid dat de prijs voor het [J] door de abonnees als een in het economische verkeer normale, gebruikelijke prijs wordt ervaren, staat er niet aan in de weg het uitgeven van het [J] aan te merken als een werkzaamheid die rechtstreeks gericht is op het dienen van het algemeen belang.

s Hofs uitspraak laat geen andere conclusie toe dan dat belanghebbende met haar tariefstelling voor het [J] niet streefde naar exploitatieoverschotten. Het Hof heeft immers, in cassatie onbestreden, vastgesteld dat de abonnementsprijs voor het [J] niet kostendekkend is en dat de exploitatie van het [J] van haar oprichting af ieder jaar tot een verlies leidt. De omstandigheid dat belanghebbende de activiteiten niettemin heeft voortgezet laat geen andere conclusie toe dan dat belanghebbende met deze activiteiten geen winstoogmerk heeft.