Hoge Raad, 07-07-2017, ECLI:NL:HR:2017:1237, 16/04238

In 1992 is overleden [A]. Erfgenamen waren twee broers (hierna: de broers) en een zuster van [A]. Tot de nalatenschap behoorden ondernemingen in Brazilië en Paraguay. De erfgenamen hebben de ondernemingen verkocht aan het management aldaar, waarbij de koopsommen werden omgezet in geldleningen (hierna: de verkoopvorderingen). De broers wilden 20 percent van de verkoopopbrengst ten goede laten komen aan lokale instellingen ten behoeve van de (gezinnen van) (oud) werknemers van de bedrijven (hierna: de goede doelen). In verband daarmee is belanghebbende opgericht met als doel het bevorderen van het geestelijk en materieel welzijn van de goede doelen. De broers hebben 20 percent van hun verkoopvorderingen overgedragen aan belanghebbende tegen verkrijging van een renteloze lening. De lening werd geleidelijk verrekend met door de broers aan belanghebbende geschonken lijfrentetermijnen. Bij beschikking van de Inspecteur van 23 december 1996 is belanghebbende aangemerkt als algemeen nut beogende instelling als bedoeld in artikel 24, lid 4, van de Successiewet 1956 (oud). Er liepen geen feitelijke geldstromen via belanghebbende. In 1997 zijn belanghebbende en de Inspecteur overeengekomen dat de betalingen op het voornoemde deel van de verkoopvorderingen rechtstreeks konden geschieden aan de goede doelen en dat belanghebbende een administratie van de bestedingen van gelden in Brazilië en Paraguay zou bijhouden.

In 2008 is belanghebbende op haar verzoek door de Inspecteur aangemerkt als algemeen nut beogende instelling (hierna: anbi) in de zin van artikel 5b van de AWR.

Bij een namens de Inspecteur in 2011 ingesteld controleonderzoek is vastgesteld dat belanghebbende vanaf 2008 geen jaarstukken heeft opgesteld. De jaarstukken over de jaren 2006 tot en met 2008 vermelden onder meer vorderingen op “Fundo Social [X]”, schulden aan de broers en als uitgaven “Gift aan Stichting [FF]”, welke stichting in Brazilië is gevestigd en aldaar een crèche exploiteert (hierna: de Associação). De jaarstukken noch de administratie van belanghebbende bevatten een overzicht van de bestedingen van gelden in Brazilië en Paraguay.

De Inspecteur heeft belanghebbende bij beschikking van 13 mei 2013 met terugwerkende kracht tot 1 januari 2008 niet meer aangemerkt als anbi omdat belanghebbende niet voldeed aan de voorwaarden van artikel 41a, lid 1, letter i, van de Uitvoeringsregeling inkomstenbelasting 2001, vanaf 23 juni 2012: artikel 1a, lid 1, letter i, van de Uitvoeringsregeling AWR (hierna: Uitv.Reg.).

Voor het Hof was in geschil of belanghebbende voldoet aan de voorwaarden om te worden aangemerkt als anbi en zo niet, of de Inspecteur belanghebbende terecht met terugwerkende kracht tot 1 januari 2008 niet meer als anbi heeft aangemerkt.

Het Hof heeft geoordeeld dat de anbi-status terecht met terugwerkende kracht is ingetrokken omdat de administratie van belanghebbende geen inzicht geeft in de aard en omvang van de gestelde bestedingen in Brazilië zodat niet wordt voldaan aan de vereisten van artikel 52 van de AWR en de Uitv.Reg. Dat geldt naar het oordeel van het Hof ook voor de alsnog door belanghebbende overgelegde jaarstukken omdat een voldoende inzichtelijk verband tussen de ontvangsten van de Associação en de als zodanig identificeerbare donaties van belanghebbende ontbrak. Daarom heeft belanghebbende niet voldaan aan de eis dat haar administratie een zodanig inzicht geeft in de aard en omvang van haar uitgaven, dat de Inspecteur kan controleren of de middelen van belanghebbende in de vereiste mate het algemeen belang hebben gediend, aldus het Hof.

Het Hof heeft afgewezen het aanbod van belanghebbende om een van de broers en de penningmeester van de Associação als getuigen te horen over de besteding van de gelden. Die verklaringen kunnen volgens het Hof naar hun aard niet af- of toedoen aan de door belanghebbende in het geding gebrachte administratie en kunnen derhalve niet relevant zijn voor de beoordeling of de administratie aan de wettelijke vereisten voldoet.

Het Hof heeft ook verworpen het beroep dat belanghebbende heeft gedaan op vertrouwen dat zou zijn gewekt door de eerder afgegeven beschikking en hetgeen in verband daarmee met de Inspecteur was overeengekomen (zoals hiervoor in onderdeel 2.1.1 vermeld).

De overige middelen, die onder meer zijn gericht tegen het in 2.2.4 vermelde oordeel van het Hof, kunnen evenmin tot cassatie leiden. Dit behoeft, gezien artikel 81, lid 1, van de Wet op de rechterlijke organisatie, geen nadere motivering, nu de middelen in zoverre niet nopen tot beantwoording van rechtsvragen in het belang van de rechtseenheid of de rechtsontwikkeling.