Hoge Raad, 17-03-2017, ECLI:NL:HR:2017:443, 16/00526

Belanghebbende is onderdeel van [B] , een groep vennootschappen die zich op commerciële basis bezighoudt met de exploitatie van sportfaciliteiten, waaronder zwembaden. In het onderhavige jaar was zij erfpachter van de onroerende zaak [a-straat 1] te [Z] en exploitant van het daar gelegen zwembad. De onroerende zaak wordt hierna aangeduid als het zwembad.

In 2003 hebben belanghebbende en het Stadsdeel [Q] (hierna: het Stadsdeel) een overeenkomst gesloten met het oog op de realisatie van een gebouw gelegen aan de [a-straat 1] te [Z] en de exploitatie daarvan gedurende een periode van 30 jaar. Voor de stichtingskosten waren subsidies beschikbaar gesteld. Op grond van die overeenkomst dient het Stadsdeel aan ING-bank zekerheden te verlenen voor de door die bank aan belanghebbende te verstrekken hypothecaire financiering. Het Stadsdeel heeft in de overeenkomst een jaarlijkse exploitatiebijdrage toegezegd.

In april 2010 heeft het Stadsdeel met belanghebbende een nieuwe overeenkomst gesloten die voorzag in een jaarlijks aan belanghebbende te betalen geïndexeerde exploitatiebijdrage. In deze overeenkomst heeft belanghebbende zich onder meer verbonden bij de exploitatie de maatschappelijke functie van het zwembad in acht te nemen, tarieven voor recreatief zwemmen, doelgroepzwemmen en verhuur aan niet-commerciële verenigingen vast te stellen na overleg met het Stadsdeel, minimale openstelling voor recreatief zwemmen en van het buitenbad te garanderen en het zwembad voor het Stadsdeel te reserveren ten behoeve van het ‘schoolzwemmen’.

Voor het Hof was in geschil of het zwembad gewaardeerd mag worden op de bedrijfswaarde. Het Hof heeft die vraag ontkennend beantwoord. Het Hof heeft aan zijn oordeel ten grondslag gelegd dat gelet op de wijze waarop (en de voorwaarden waaronder) belanghebbende het zwembad feitelijk exploiteert, geen sprake is van exploitatie van het zwembad met het uitsluitende doel daarmee winst te behalen en daarmee evenmin van een (uitsluitend) in de commerciële sfeer geëxploiteerde onroerende zaak.

Het hiertegen gerichte middel slaagt. De Hoge Raad stelt voorop dat belanghebbende als erfpachter in dit verband gelijk moet worden gesteld met de eigenaar, vanuit wiens positie het al dan niet commerciële karakter van de exploitatie beoordeeld dient te worden. Het Hof heeft in cassatie onbestreden vastgesteld (1) dat belanghebbende onderdeel is van een groep vennootschappen die zich op commerciële basis bezighoudt met de exploitatie van sportfaciliteiten en (2) dat belanghebbende tot doel heeft met de in haar statuten omschreven activiteiten winst te genereren en aan haar aandeelhouders te doen toekomen. Dit laat geen ander oordeel toe dan dat het zwembad wordt geëxploiteerd met het doel daarmee winst te behalen. Het Hof heeft niet vastgesteld dat daarnaast bij belanghebbende in enigerlei mate sprake is van niet‑commerciële drijfveren, zodat ervan moet worden uitgegaan dat het behalen van winst ook het uitsluitende doel was van de exploitatie.

De omstandigheid dat belanghebbende is gebonden aan de onder 2.1.3 genoemde verplichtingen maakt dit niet anders. Het Hof heeft weliswaar vastgesteld dat het Stadsdeel zelf met die voorwaarden maatschappelijke belangen nastreeft, maar niet tevens dat er tussen belanghebbende en het Stadsdeel een andere dan een commerciële relatie bestaat.