Hoge Raad, 13-04-2018, ECLI:NL:HR:2018:505, 16/02939

De Inspecteur heeft het aan belanghebbende toegekende btw‑identificatienummer als bedoeld in artikel 2a, lid 1, letter g, van de Wet op de omzetbelasting 1968 (hierna: de Wet) ingetrokken en daarvan op 10 maart 2014 aan belanghebbende mededeling gedaan. Belanghebbende heeft bij brief van 15 maart 2014 bezwaar gemaakt tegen de intrekking van dat btw-identificatienummer (hierna: het btw-nummer).

Belanghebbende heeft daarop beroep ingesteld bij de Rechtbank. In zijn beroepschrift heeft hij aangevoerd dat hij als gevolg van de intrekking van het btw-nummer geen omzetbelasting meer op aangifte kan voldoen noch bij aangifte kan verzoeken om teruggaaf van omzetbelasting.

De Rechtbank heeft geoordeeld dat de beslissing van de Inspecteur om het btw‑nummer in te trekken een ingevolge de belastingwet genomen besluit is, maar dat daartegen geen beroep openstaat bij de belastingrechter aangezien deze beslissing niet een voor bezwaar of beroep vatbare beschikking is als bedoeld in artikel 26 AWR. De Rechtbank heeft het beroep van belanghebbende met toepassing van artikel 8:54 Awb niet‑ontvankelijk verklaard.

Belanghebbende heeft tegen deze uitspraak verzet gedaan. De Rechtbank heeft bij de in cassatie bestreden uitspraak het verzet ongegrond verklaard. De Rechtbank heeft aan die beslissing ten grondslag gelegd dat de brief van 16 april 2014 niet een voor bezwaar vatbare beslissing behelst en dat daarom het beroep bij de in verzet bestreden uitspraak terecht niet-ontvankelijk is verklaard. Volgens de Rechtbank kan, anders dan belanghebbende verdedigt, een mededeling dat geen btw‑nummer wordt toegekend, niet worden gelijkgesteld met een weigering om een teruggaaf van omzetbelasting te verlenen.

Aangezien de Wet uitgaat van het bestaan van het btw-identificatienummer en voorts aan de toekenning daarvan voor de ondernemer de hiervoor in 2.3.1 beschreven rechtsgevolgen zijn verbonden, moet een besluit tot het toekennen van een btw-identificatienummer, en evenzo een besluit tot intrekking ervan, worden aangemerkt als een publiekrechtelijke rechtshandeling als bedoeld in artikel 1:3 Awb.

Het btw-identificatienummer is, gelet op hetgeen hiervoor in 2.3.2 is overwogen, een instrument dat door de wetgever is voorzien in de terzake geldende fiscale regelgeving, zowel in BTW-Richtlijn 2006 als in de Wet. Een besluit van de inspecteur tot toekenning of tot intrekking van een btw-identificatienummer dient daarom te worden aangemerkt als een ingevolge de belastingwet genomen besluit in de zin van artikel 26 AWR. Die bepaling strekt immers ertoe geheel in het algemeen besluiten op het gebied van belastingen van beroep op de algemene bestuursrechter uit te sluiten (vgl. met betrekking tot de tot 2005 terzake geldende regeling HR 1 maart 2000, nr. 35041, ECLI:NL:HR:2000:AA4984, BNB 2000/171, rechtsoverweging 3.2).

Voor zover het middel betoogt dat een besluit tot intrekking van een btw-identificatienummer moet worden aangemerkt als een voor bezwaar vatbare beschikking als bedoeld in artikel 26, lid 1, letter b, AWR, moet dit betoog worden verworpen, aangezien tegen een dergelijk besluit niet ingevolge enige bepaling van de belastingwet bezwaar of beroep openstaat. In zoverre faalt middel I.

Middel I faalt ook voor zover het berust op de stelling dat de intrekking van een btw-identificatienummer moet worden gelijkgesteld met een voor bezwaar vatbare beschikking op een verzoek om teruggaaf. Deze stelling berust op de gedachte dat een in een andere lidstaat gevestigde belastingplichtige zoals belanghebbende, als gevolg van die intrekking niet meer door middel van het indienen van een aangifteformulier kan verzoeken om teruggaaf, omdat zonder een btw-identificatienummer geen aangifte kan worden gedaan. Die gedachte kan niet worden gevolgd. Voor een zodanige belastingplichtige staat immers de mogelijkheid open een verzoek om teruggaaf in te dienen op de voet van artikel 31, leden 2 en 3, van de Wet. Het verzoek om teruggaaf moet op grond van artikel 31, lid 2, van de Wet weliswaar worden gedaan door het doen van aangifte, maar op grond van artikel 6, lid 2, AWR dient de inspecteur ieder die daarom verzoekt uit te nodigen tot het doen van aangifte, ook indien de betrokkene niet over een btw-identificatienummer beschikt. Op een dergelijk verzoek om teruggaaf dient de inspecteur te beslissen bij voor bezwaar vatbare beschikking als bedoeld in artikel 31, lid 8, van de Wet.

Belanghebbende heeft de brief van 16 april 2014 opgevat als de uitspraak op het door hem ingediende bezwaarschrift. De inhoud van deze brief laat geen andere gevolgtrekking toe dan dat belanghebbende dat redelijkerwijs heeft kunnen en mogen doen. Dit betekent dat de Rechtbank, aangezien de stukken van het geding geen aanwijzing bevatten dat een andere grond voor niet‑ontvankelijkheid aanwezig is, het beroep tegen de uitspraak van de Inspecteur diende te ontvangen (vgl. HR 21 april 2006, nr. 41033, ECLI:NL:HR:2006:AT3051, BNB 2006/302, rechtsoverweging 3.2). Anders dan waarvan de Rechtbank is uitgegaan, is de belastingrechter bevoegd kennis te nemen van het beroep tegen een uitspraak op bezwaar van de inspecteur indien die uitspraak betrekking heeft op een ingevolge de belastingwet genomen besluit. Dat geldt ook in gevallen waarin tegen het ingevolge de belastingwet genomen besluit niet het rechtsmiddel van bezwaar openstaat. In die gevallen dient de belastingrechter de belanghebbende die tegen de uitspraak op bezwaar beroep instelt dat verder aan de ontvankelijkheidsvereisten voldoet, in dat beroep te ontvangen. Hij dient bij zijn oordeel over de gegrondheid van dat beroep vast te stellen of inderdaad sprake is van een ingevolge de belastingwet genomen besluit waartegen geen bezwaar openstaat (vgl. HR 20 december 2013, nr. 12/02872, ECLI:NL:HR:2013:1797, BNB 2014/42, rechtsoverweging 4.2.5, en HR 25 november 2016, nr. 16/01414, ECLI:NL:HR:2016:2667, BNB 2017/61, rechtsoverweging 2.5.4).

Uit hetgeen hiervoor in 2.6.1 is overwogen, volgt dat de Rechtbank het verzet tegen de niet‑ontvankelijkverklaring van het beroep ten onrechte ongegrond heeft verklaard. De uitspraak van de Rechtbank op het verzet kan niet in stand blijven. De Hoge Raad kan de zaak afdoen.

Gelet op hetgeen hiervoor in 2.6.2 is overwogen, heeft de Inspecteur terecht bij de bestreden uitspraak het bezwaar niet-ontvankelijk verklaard. Het tegen die uitspraak ingestelde beroep bij de Rechtbank kan tot niets anders leiden dan tot een ongegrondverklaring van dat beroep. De Hoge Raad zal daarom het tegen de uitspraak op bezwaar ingestelde beroep ongegrond verklaren.