Hoge Raad, 27-09-2019, ECLI:NL:HR:2019:1446, 18/02894

Belanghebbende is een publiekrechtelijk lichaam in de zin van artikel 1, lid 1, letter c, van de Wet op het BTW-compensatiefonds (hierna: de Wet BCF). Zij heeft op haar in eigendom toebehorende grond een sporthal met toebehoren (hierna: de sportaccommodatie) gerealiseerd. De omzetbelasting die haar in verband hiermee in rekening is gebracht, heeft belanghebbende bij haar aangiften voor de omzetbelasting over tijdvakken in de jaren 2009 tot en met 2012 volledig in aftrek gebracht. De sportaccommodatie is in oktober 2012 in gebruik genomen.

Belanghebbende stelt de sportaccommodatie onder schooltijd ter beschikking aan een katholieke school voor basisonderwijs (hierna: de basisschool) voor het geven van bewegingsonderwijs aan de leerlingen. Daarnaast stelt zij de sportaccommodatie tegen vergoeding ter beschikking aan een sportvereniging en aan particulieren.

De Inspecteur heeft zich op het standpunt gesteld dat belanghebbende niet als ondernemer in de zin van artikel 7 van de Wet op de omzetbelasting 1968 (hierna: de Wet OB) optreedt voor zover zij de sportaccommodatie ter beschikking stelt aan de basisschool. Om die reden heeft hij de hiervoor in 2.1.1 bedoelde omzetbelasting van belanghebbende nageheven voor zover deze toerekenbaar is aan die terbeschikkingstelling. De door belanghebbende daartegen gemaakte bezwaren heeft de Inspecteur op 17 juni 2016 ongegrond verklaard.

Eveneens op 17 juni 2016 heeft de Inspecteur bij beschikking de bijdragen uit het BTW-compensatiefonds vastgesteld waarop belanghebbende voor elk van de jaren 2010 tot en met 2012 recht heeft (hierna: de beschikkingen). Belanghebbende heeft tegen de beschikkingen bezwaar gemaakt en voor elk van deze jaren verzocht om een aanvullende bijdrage (hierna: de extra bijdragen). De extra bijdragen die zij vraagt, betreffen het gedeelte van de hiervoor in 2.1.1 bedoelde omzetbelasting dat toerekenbaar is aan de terbeschikkingstelling van de sportaccommodatie aan de basisschool. De Inspecteur heeft die bezwaren bij uitspraken van 28 juni 2016 afgewezen.

Belanghebbende heeft tegen zowel de hiervoor in 2.1.3 bedoelde uitspraken op bezwaar inzake de naheffing van omzetbelasting als de hiervoor in 2.1.4 bedoelde uitspraken op bezwaar inzake de extra bijdragen beroep ingesteld bij de Rechtbank. Op 3 april 2017 heeft zij de beroepen die de hiervoor in 2.1.3 bedoelde naheffingsaanslagen betroffen, ingetrokken. De Rechtbank heeft bij de behandeling van de beroepen die de beschikkingen betroffen, tot uitgangspunt genomen dat voor de jaren 2010 tot en met 2012 in rechte vaststaat dat belanghebbende ter zake van de terbeschikkingstelling van de sportaccommodatie aan de basisschool geen ondernemer is voor de omzetbelasting. De Rechtbank heeft vervolgens geoordeeld dat belanghebbende op grond van artikel 4, lid 1, aanhef en letter a, van de Wet BCF geen recht heeft op de extra bijdragen omdat belanghebbende de sportaccommodatie gebruikt om aan een individuele derde (de basisschool) ter beschikking te stellen.

Voor het Hof was in geschil of belanghebbende in aanmerking komt voor toekenning van de extra bijdragen.

Middel I is gericht tegen de hiervoor in 2.2.2 en 2.2.3 weergegeven oordelen van het Hof. Het middel betoogt dat het Hof op grond van artikel 9, lid 6, van de Wet BCF tot uitgangspunt had moeten nemen dat het punt van het recht op aftrek van omzetbelasting geen deel kan uitmaken van de onderhavige procedure bij het Hof, die de toepassing van de Wet BCF betreft. Daarmee ontvalt, aldus het middel, de grond aan het oordeel van het Hof dat de stelling van belanghebbende dat zij in aanmerking komt voor de extra bijdragen, (nog) niet aan de orde is.

De Wet BCF strekt blijkens zijn totstandkomingsgeschiedenis tot het financieren van omzetbelasting die gemeenten, provincies of regionale lichamen hebben moeten betalen voor goederen en diensten die zij anders dan in het kader van hun onderneming bezigen. De wetgever heeft uitdrukkelijk onderkend dat een beoordeling van een handelen van het publiekrechtelijke lichaam op het punt van de bijdrage haast onvermijdelijk leidt tot een beoordeling van dit handelen voor de heffing van omzetbelasting volgens dezelfde op elkaar afgestemde maatstaven. Voor de toepassing van beide stelsels en de beoordeling van de bijdragen heeft de wetgever ter voorkoming van niet met elkaar overeenstemmende conclusies ervoor gekozen het primaat te leggen bij de uitkomst in het kader van de heffing van omzetbelasting. Artikel 9, lid 6, van de Wet BCF bepaalt daarom dat hetgeen voor de omzetbelasting onherroepelijk komt vast te staan, mede geldt ten aanzien van de toepassing van de Wet BCF. Onder “onherroepelijk komt vast te staan” zijn blijkens de totstandkomingsgeschiedenis mede te begrijpen situaties waarin “voor de omzetbelasting niet in bezwaar is gegaan”. (Vgl. Kamerstukken II 1999/2000, 27 293, nr. 3, blz. 21 en 23.)

Gelet op hetgeen hiervoor in 2.3.2 is overwogen, moet ervan worden uitgegaan dat indien voor de heffing van omzetbelasting onherroepelijk komt vast te staan dat, en in hoeverre, een publiekrechtelijk lichaam de verworven goederen en/of diensten niet bezigt in het kader van zijn onderneming, dit voor de toepassing van artikel 3 van de Wet BCF als uitgangspunt heeft te gelden.

Belanghebbende heeft haar beroepen betreffende de naheffingsaanslagen in de omzetbelasting ingetrokken. Dat brengt mee dat die naheffingsaanslagen onherroepelijk zijn komen vast te staan. Voor de toepassing van artikel 3 van de Wet BCF is daarmee ook komen vast te staan dat belanghebbende bij de terbeschikkingstelling van de sportaccommodatie aan de basisschool anders dan in het kader van haar onderneming heeft gehandeld. Het oordeel van het Hof dat de uitspraken van de Rechtbank en die van de Inspecteur betreffende de beschikkingen moeten worden vernietigd omdat de Inspecteur “de materiële juistheid van de naheffingsaanslagen” opnieuw diende te beoordelen, geeft dus blijk van een onjuiste rechtsopvatting. Middel I slaagt.

Gelet op hetgeen hiervoor in 2.3.4 is overwogen, kan de uitspraak van het Hof niet in stand blijven. Middel II behoeft geen behandeling. De Hoge Raad kan de zaak afdoen.