Hoge Raad, 07-06-2019, ECLI:NL:HR:2019:858, 17/04083

Belanghebbende was eigenaar van een onroerende zaak. Zij verhuurde deze met toepassing van artikel 11, lid 1, letter b, onder 5°, van de Wet op de omzetbelasting 1968 (hierna: de Wet), met berekening van omzetbelasting. De huurder heeft vanaf het tweede kwartaal van 2010 geen huur meer betaald.

Op 26 april 2012 hebben belanghebbende en de huurder een vaststellingsovereenkomst gesloten. Daarin zijn afspraken neergelegd over de op dat moment openstaande huurvordering van belanghebbende. Op die datum stond vast dat de reeds vervallen en ook de toekomstige huurtermijnen niet zouden worden betaald.

Op 3 november 2014 is de huurder failliet verklaard.

Onderdeel 1 van het middel is gericht tegen de hiervoor in 2.2 weergegeven oordelen van het Hof.

Het voorgaande brengt mee dat de vraag of het verzoek om teruggaaf is gedaan bij de aangifte over het door artikel 31 van de Wet aangewezen tijdvak, moet worden beoordeeld vanuit het perspectief van de betrokken ondernemer/crediteur. In het geval van belanghebbende heeft de Inspecteur zich op het standpunt gesteld dat het verzoek is gedaan bij de aangifte over een te laat tijdvak. In een dergelijk geval dient de inspecteur de feiten te stellen en zo nodig te bewijzen die meebrengen dat de ondernemer/crediteur al in een eerder tijdvak, op grond van de hem in dat tijdvak bekende feiten en omstandigheden, in redelijkheid geen andere conclusie had kunnen trekken dan dat voldoening niet meer te verwachten was.

Onderdeel 1 van het middel faalt dan ook voor zover het betoogt dat een verzoek om teruggaaf van omzetbelasting op de grond dat de vergoeding niet is en niet zal worden ontvangen, steeds geacht moet worden tijdig te zijn gedaan als de ondernemer/crediteur nog in rechte betaling van de vergoeding kon vorderen bij de aanvang van het tijdvak waarop de aangifte ziet waarbij het verzoek wordt gedaan. Immers, uit de hiervoor in 2.3.2 en 2.3.3 weergegeven rechtsregels vloeit voort dat wanneer de ondernemer/crediteur al in een eerder tijdvak betaling in redelijkheid niet langer kon verwachten, hij dit verzoek niet meer kan doen bij de aangifte over een later tijdvak.

In de hiervoor in 2.2 weergegeven oordelen van het Hof ligt besloten het oordeel dat, bezien vanuit het perspectief van belanghebbende, al in 2012 de conclusie moest worden getrokken dat betaling van de vergoeding niet langer kon worden verwacht. Dit oordeel is van feitelijke aard en kan daarom door de Hoge Raad in de cassatieprocedure niet op juistheid worden getoetst. Het is ook niet onbegrijpelijk of onvoldoende gemotiveerd in het licht van de ter zitting van het Hof door belanghebbende afgelegde verklaring dat in 2012 al duidelijk was dat de reeds vervallen en ook de toekomstige huurtermijnen niet zouden worden betaald. De daaraan door het Hof verbonden slotsom dat het verzoek bij de aangifte over een verkeerd tijdvak is gedaan, getuigt niet van miskenning van hetgeen hiervoor in 2.3.2 en 2.3.3 is overwogen. Onderdeel 1 van het middel faalt daarom ook voor het overige.

Onderdeel 2 van het middel betoogt dat het Hof buiten de grenzen van het geschil is getreden voor zover het heeft geoordeeld dat het verzoek om teruggaaf te laat is gedaan. Onderdeel 3 van het middel klaagt bovendien erover dat het Hof dit oordeel heeft gegeven in strijd met de eisen van een goede procesorde. Volgens dit middelonderdeel had het Hof dit oordeel niet mogen geven zonder de gemachtigde van belanghebbende alsnog naar behoren in de gelegenheid te stellen te reageren op de stelling die de Inspecteur ter zitting, pas nadat het Hof dit punt aan de orde had gesteld, had aangevoerd. Die stelling hield in dat het verzoek om teruggaaf te laat is ingediend. De middelonderdelen 2 en 3 lenen zich voor gezamenlijke behandeling.

Belanghebbende heeft pas ter zitting van het Hof expliciet verklaard dat het haar al in 2012 duidelijk was dat de reeds vervallen en ook de toekomstige huurtermijnen niet meer zouden worden betaald. De Inspecteur heeft vervolgens gesteld dat dit feit meebrengt dat belanghebbende het verzoek om teruggaaf te laat, dus niet bij de aangifte over het juiste tijdvak, heeft gedaan. Door een beslissing te nemen over dit standpunt van de Inspecteur is het Hof niet buiten de grenzen van het geschil getreden. Evenmin brengen de eisen van een goede procesorde mee dat het Hof, alvorens hierover een beslissing te nemen, de behandeling ter zitting had moeten schorsen of de zitting had moeten verdagen om belanghebbende nadere gelegenheid te bieden op dit standpunt van de Inspecteur te reageren. Het ging hier immers over de zuiver juridische vraag of uit een door belanghebbende op die zitting erkend feit voortvloeit dat het verzoek te laat is gedaan. De onderdelen 2 en 3 van het middel falen daarom ook.