Hoge Raad, 14-02-2020, ECLI:NL:HR:2020:270, 18/00885

Belanghebbende verricht sinds 1 juni 2008 als distributeur activiteiten voor een besloten vennootschap (hierna: de BV) die haar verkoopactiviteiten heeft ingericht volgens het zogenoemde multi-level marketingmodel. Dit is een bedrijfsmodel waarbij diensten en/of producten worden verkocht door middel van een gelaagd systeem van zelfstandige distributeurs.

De multi-level marketingorganisatie van de BV werkt als volgt.

Belanghebbende was op basis van een met de BV gesloten overeenkomst in de onderhavige jaren (2008 tot en met 2012) werkzaam als zelfstandig distributeur. Zij heeft met de aan- en verkoop van producten van de BV positieve resultaten behaald. Verder heeft zij van de BV provisies ontvangen op basis van de in die jaren met haar distributienetwerk behaalde directe en indirecte punten.

Belanghebbende heeft de Inspecteur bij brief van 16 april 2010 meegedeeld dat zij haar werkzaamheden als zelfstandig distributeur voor de BV niet aanmerkt als een bron van inkomen en dat zij daarom de met die werkzaamheden behaalde resultaten niet zal opnemen in haar aangiften voor de inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen (hierna: IB/PVV). In reactie daarop heeft de Inspecteur haar bij brief van 4 juni 2010 bericht dat niet per definitie kan worden aangenomen dat de door haar verrichte werkzaamheden niet een bron van inkomen zijn, maar dat dit per individueel geval moet worden bekeken. Hij heeft belanghebbende de gelegenheid geboden een cijfermatig overzicht over te leggen zodat zij zekerheid kon krijgen over de vraag of sprake is van een bron. Van deze gelegenheid heeft belanghebbende geen gebruik gemaakt.

Belanghebbende heeft de door haar behaalde resultaten als distributeur van de BV niet opgenomen in haar aangiften voor de IB/PVV voor de desbetreffende jaren. Vanaf 1 januari 2009 is belanghebbende als ondernemer in de zin van de omzetbelasting geregistreerd en heeft zij ter zake van de door haar geleverde producten omzetbelasting op aangifte voldaan.

De Inspecteur heeft het standpunt ingenomen dat de hiervoor in 2.3 bedoelde resultaten en provisies als winst uit onderneming belastbaar zijn voor de heffing van IB/PVV. Verder heeft hij het standpunt ingenomen dat belanghebbende niet alleen omzetbelasting is verschuldigd over de vergoedingen die zij ter zake van geleverde producten heeft ontvangen, maar ook over de provisies die zij vanaf 2008 heeft ontvangen van de BV. Op die gronden heeft hij de onderhavige belastingaanslagen opgelegd. Voor zover het de aanslagen in de IB/PVV betreft, heeft hij daarbij tevens vergrijpboeten opgelegd op grond van de artikelen 67d AWR (jaren 2010 en 2011) en 67e AWR (jaren 2008 en 2009).

Bij het Hof was specifiek in geschil of de Inspecteur de provisies die belanghebbende door het behalen van punten van de BV heeft ontvangen, terecht heeft betrokken in de heffing van IB/PVV en omzetbelasting. Tussen partijen was niet in geschil dat ter zake van de verkoop van producten van de BV sprake is van een bron van inkomen voor belanghebbende en dat de opbrengsten daarvan daarom belast zijn voor de IB/PVV. Evenmin was in geschil dat de door belanghebbende verrichte leveringen van producten van de BV zijn belast met omzetbelasting.

Wat betreft de (navorderings)aanslagen in de IB/PVV heeft het Hof geoordeeld dat de activiteiten die belanghebbende verricht als distributeur van de BV moeten worden aangemerkt als een bron van inkomen. Het Hof heeft daarbij de aankoop- en verkoopactiviteiten van belanghebbende en haar (distributie)netwerkactiviteiten tezamen beoordeeld. Het heeft aan zijn oordeel ten grondslag gelegd dat belanghebbende met de aankoop- en verkoopactiviteiten en met de netwerkactiviteiten heeft beoogd voordeel te behalen, dat dit voordeel ook redelijkerwijs kon worden verwacht, en dat dit voordeel is gerealiseerd door deelname aan het economische verkeer. Hierbij heeft het Hof in aanmerking genomen (i) dat de inspanningen van belanghebbende een verklarende factor vormen voor haar positieve resultaten, en (ii) dat die resultaten zijn gerealiseerd door belanghebbende als distributeur van de BV en dus buiten haar privésfeer.

Wat betreft de naheffingsaanslagen in de omzetbelasting heeft het Hof geoordeeld dat de provisies die belanghebbende van de BV heeft ontvangen, vergoedingen zijn voor prestaties die zijn belast met omzetbelasting. Volgens het Hof bestaat een rechtstreeks verband tussen de ontvangen provisies en de door belanghebbende jegens de BV verrichte activiteiten die naar het oordeel van Hof moeten worden beschouwd als diensten op het gebied van reclame.

Wat betreft de vergrijpboeten heeft het Hof geoordeeld dat het aan voorwaardelijk opzet van belanghebbende is te wijten dat de inkomsten (de verkoopresultaten en de provisies) niet in de aangiften IB/PVV zijn verwerkt. Dit heeft het Hof erop gegrond dat belanghebbende ondanks de hiervoor in 2.4 bedoelde brief van de Inspecteur is blijven vasthouden aan haar standpunt dat de als distributeur van de BV verrichte werkzaamheden geen bron van inkomen vormen.