Hoge Raad, 18-02-2022, ECLI:NL:HR:2022:281, 20/00766

Belanghebbende schreef in de onderhavige jaren (2013 en 2014) scenario’s voor film en toneel. De met deze activiteiten behaalde resultaten, bestaande in een negatief saldo van inkomsten en kosten, heeft zij in haar aangiften voor de inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen (hierna: IB/PVV) aangegeven als resultaat uit overige werkzaamheden.

Bij het vaststellen van de aanslagen IB/PVV voor de jaren 2013 en 2014 heeft de Inspecteur de hiervoor vermelde kosten niet in aftrek toegelaten en het resultaat uit overige werkzaamheden gesteld op het bedrag van de genoten inkomsten. De Rechtbank heeft het belastbare inkomen – overeenkomstig het nadere standpunt van de Inspecteur – alsnog verminderd met de hiervoor in 2.1.1 vermelde inkomsten.

Voor het Hof was in geschil of de activiteiten een bron van inkomen vormen en zo ja, of belanghebbende aannemelijk heeft gemaakt dat zij in dat verband de hiervoor in 2.1.1 vermelde kosten heeft gemaakt.

Het Hof heeft geoordeeld dat de activiteiten niet een bron van inkomen vormen. Daartoe heeft het Hof onder meer overwogen dat belanghebbende de door haar opgestelde prognoses voor de jaren 2014 tot en met 2016 niet heeft onderbouwd met nadere stukken over de in die prognoses vermelde inkomensgegevens. In dat verband heeft belanghebbende tijdens het onderzoek ter zitting van het Hof gesteld dat zij deze stukken al aan de Inspecteur had verstrekt. Het Hof heeft niet aannemelijk geacht dat dit het geval is geweest. In dit verband heeft het Hof overwogen dat het in de stukken van het geding geen aanwijzingen hiervoor heeft gevonden. Het had naar het oordeel van het Hof in elk geval op de weg van belanghebbende gelegen dat bewijs alsnog in de procedure in te brengen.

Indien de belanghebbende voldoende gemotiveerd heeft gesteld dat een bepaald stuk van enig belang kan zijn (geweest) voor de besluitvorming in zijn zaak en daarom een verzoek doet tot overlegging van dat stuk door het bestuursorgaan, brengt artikel 8:42 Awb mee dat aan dat verzoek wordt tegemoetgekomen, mits het bestaan van dat stuk aannemelijk is en bovendien aannemelijk is dat het de inspecteur ter beschikking staat of heeft gestaan. Dit is slechts anders in gevallen van gerechtvaardigde weigering op grond van artikel 8:29 Awb en in uitzonderingsgevallen zoals misbruik van procesrecht.³

Uit het proces-verbaal van het onderzoek ter zitting van het Hof, weergegeven in onderdeel 3.7 van de conclusie van de Advocaat-Generaal, blijkt dat partijen voor het Hof van mening verschilden over het antwoord op de vraag of belanghebbende diverse, door haar benoemde originele stukken aan de Inspecteur heeft verstrekt en niet heeft teruggekregen. De opmerkingen van belanghebbende over die stukken tijdens het onderzoek ter zitting van het Hof kunnen bezwaarlijk anders worden opgevat dan dat belanghebbende daarmee gemotiveerd stelt dat deze stukken van enig belang kunnen zijn voor de besluitvorming in haar zaak en daarom door de Inspecteur aan het Hof moeten worden overgelegd. Daarom diende het Hof te onderzoeken of deze stukken de Inspecteur ter beschikking staan of hebben gestaan. Voor zover dat het geval is had het Hof vervolgens moeten onderzoeken of artikel 8:42, lid 1, Awb is geschonden en, zo ja, welke gevolgen het dan aan die schending verbindt. Dat wordt niet anders doordat het hier gaat om een geschilpunt waarvoor de bewijslast op belanghebbende rust.

Voor zover het gaat om nadere stukken over inkomensgegevens zoals hiervoor in 2.2.2 bedoeld, heeft het Hof het hiervoor in 2.4.2 als laatste bedoelde onderzoek achterwege gelaten, klaarblijkelijk omdat volgens het Hof niet aannemelijk is dat belanghebbende deze stukken aan de Inspecteur had verstrekt. Dat oordeel is echter ontoereikend gemotiveerd met de enkele constatering dat hiervoor in de gedingstukken geen aanwijzingen zijn te vinden, in aanmerking genomen (i) dat belanghebbende deze stelling voor het eerst tijdens het onderzoek ter zitting van het Hof heeft aangevoerd, en (ii) de Inspecteur weliswaar heeft betwist dat er tijdens het horen van belanghebbende in de bezwaarfase originele bescheiden zijn aangeleverd, maar dit kennelijk slechts heeft gedaan bij gebrek aan wetenschap. De Inspecteur heeft namelijk, gelet op het proces-verbaal van het onderzoek ter zitting van het Hof, ook verklaard: “Het is mij niet bekend of er originelen waren. (….) Normaliter wordt alles teruggestuurd, maar daar kunnen we naar kijken.” Onder deze omstandigheden had het Hof zich ervan moeten vergewissen of de door belanghebbende bedoelde stukken aan de Inspecteur ter beschikking staan of hebben gestaan. De klachten slagen in zoverre.

Voor zover het gaat om andere stukken dan de hiervoor in 2.2.2 bedoelde nadere stukken over inkomensgegevens, ontbreekt in de uitspraak van het Hof een oordeel over de toepassing van artikel 8:42 Awb. De klachten slagen ook in zoverre.