Hoge Raad, 17-11-2023, ECLI:NL:HR:2023:1574, 22/02255

Het Hof heeft – onder verwijzing naar het arrest van de Hoge Raad van 26 oktober 1988, ECLI:NL:HR:1988:ZC3931 – tot uitgangspunt genomen dat in het licht van de rechtspraak van het EHRM bij de beoordeling of de in aanmerking te nemen termijn als een redelijke termijn is aan te merken, niet alleen moet worden gelet op de verschillende fasen van de procesgang afzonderlijk, maar ook op de duur van de totale procedure. Onder verwijzing naar de arresten van de Hoge Raad van 19 februari 2016, ECLI:NL:HR:2016:252, en van 22 april 2005, ECLI:NL:HR:2005:AO9006, is het mogelijk, aldus het Hof, dat de zaak in een eerdere fase met bijzondere voortvarendheid is behandeld, zodanig dat de overschrijding van de redelijke termijn in een latere fase daardoor wordt gecompenseerd.Naar het oordeel van het Hof doet deze situatie zich in dit geval voor. De Rechtbank heeft het beroep bijzonder voortvarend behandeld, omdat tussen de indiening van het beroepschrift (25 januari 2019) en de uitspraak van de Rechtbank (24 september 2019) minder dan 8 maanden zijn verstreken. Het bezwaarschrift is door de Inspecteur ontvangen op 23 februari 2018. De maximale totale behandelduur van vier jaar voor het bezwaar, beroep en hoger beroep tezamen is als gevolg van het bijzonder voortvarend handelen van de Rechtbank pas op 23 februari 2022 verstreken, aldus het Hof.

Het Hof heeft bovendien geoordeeld dat vanwege een tweetal bijzondere omstandigheden verlenging van de redelijke termijn van twee jaar voor berechting in hoger beroep met in totaal acht maanden is gerechtvaardigd.

De eerste bijzondere omstandigheid die het Hof in aanmerking heeft genomen is het in hoger beroep vertoonde wangedrag van Verhoeven, die aanvankelijk door belanghebbende als gemachtigde was aangewezen. Dit wangedrag heeft het Hof op 31 augustus 2021 doen besluiten om deze persoon op de voet van artikel 8:25 Awb te weigeren als gemachtigde. De vertraging van de behandeling van het hoger beroep die verband houdt met deze weigering, te weten het aanhouden van de zaak in verband met het aan belanghebbende bieden van gelegenheid om een ander als gemachtigde aan te wijzen, het aan de nieuw aangewezen gemachtigde bieden van gelegenheid om zich over de zaak uit te laten en het inplannen van een nieuwe zitting, rechtvaardigen naar het oordeel van het Hof een verlenging van de redelijke termijn met vier maanden.

Het Hof heeft als tweede bijzondere omstandigheid in aanmerking genomen dat de coronapandemie een uitzonderlijke en onvoorzienbare situatie is die een verlenging van de redelijke termijn van twee jaar voor berechting in hoger beroep met vier maanden rechtvaardigt.

Voor zover middel IV is gericht tegen het hiervoor in 2.1.1 weergegeven oordeel van het Hof omtrent de overschrijding van de redelijke termijn in hoger beroep en de compensatie ervan vanwege een bijzonder voortvarende behandeling in eerste aanleg, slaagt het op de gronden die zijn vermeld in de rechtsoverwegingen 4.2.1 tot en met 4.2.3 van het arrest dat de Hoge Raad vandaag tussen dezelfde partijen heeft uitgesproken in de zaak met nummer 22/02251, ECLI:NL:HR:2023:1370.

Voor zover middel IV is gericht tegen het hiervoor in 2.1.3 weergegeven oordeel van het Hof, faalt het. Dit oordeel geeft niet blijk van een onjuiste rechtsopvatting en kan, als verweven met waarderingen van feitelijke aard, voor het overige door de Hoge Raad in de cassatieprocedure niet op juistheid worden onderzocht.¹

Voor zover middel IV is gericht tegen het hiervoor in 2.1.4 weergegeven oordeel van het Hof, slaagt het. Dit oordeel van het Hof getuigt van een onjuiste rechtsopvatting. De uitbraak van het coronavirus in 2020 mag niet in algemene zin worden aangemerkt als een bijzondere omstandigheid die een verlenging rechtvaardigt van de termijn van berechting die in de regel als redelijk is aan te merken. De uitbraak van het coronavirus vormt alleen een bijzondere omstandigheid als hiervoor bedoeld, indien partijen waren uitgenodigd voor een onderzoek ter zitting in de periode waarin de gerechtsgebouwen in verband met de uitbraak van dit virus waren gesloten (de periode 17 maart 2020 tot en met 10 mei 2020) en het onderzoek ter zitting daarom opnieuw moest worden gepland.² Uit de stukken van het geding blijkt niet dat partijen zijn uitgenodigd voor een onderzoek ter zitting in de hiervoor bedoelde periode van sluiting van de gerechtsgebouwen. Het Hof heeft de redelijke termijn van berechting in hoger beroep dan ook ten onrechte om die reden met vier maanden verlengd.

Gelet op hetgeen hiervoor in 2.3.3 is overwogen, kan de uitspraak van het Hof niet in stand blijven. De Hoge Raad kan de zaak afdoen.

In deze zaak heeft de Inspecteur het bezwaarschrift ontvangen op 23 februari 2018 en heeft hij op 9 januari 2019 uitspraak op dat bezwaar gedaan. Het tegen die uitspraak op bezwaar gerichte beroepschrift is bij de Rechtbank ontvangen op 25 januari 2019 en de Rechtbank heeft uitspraak gedaan op 24 september 2019. Het Hof heeft het hogerberoepschrift op 22 oktober 2019 ontvangen en heeft op 12 mei 2022 uitspraak gedaan. Uit dit procesverloop en hetgeen hiervoor in 2.3.1 tot en met 2.3.3 is overwogen, volgt dat de in het algemeen als redelijk aan te merken termijn van twee jaar voor de berechting in hoger beroep in dit geval wordt verlengd met vier maanden. In aanmerking genomen dat er geen aanleiding bestaat voor compensatie wegens bijzonder voortvarende behandeling van de zaak in een eerdere fase, betekent dit dat in de fase van hoger beroep de in dit geval als redelijk aan te merken termijn is overschreden met afgerond drie maanden. Aan belanghebbende moet daarom wegens overschrijding van de redelijke termijn in hoger beroep een vergoeding van immateriële schade worden toegekend van € 500.